روانشناس، روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب ؟

حوریه پورعلی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی| خیلی ها از تفاوت کار یک روانشناس و روانپزشک و یا متخصص مغز و اعصاب می‌پرسند و اینکه چه موقع و برای چه مشکلی به کدام یک مراجعه کنند.

 ابتدا هریک از این سه رشته را تعریف و حوزه کاری هریک را مشخص کنم:

روانشناسی به عنوان علم مطالعه رفتار و فرآیندهای روانی آدمی است، روانشناسی در بهبود زندگی فردی و اجتماعی کارکرد قابل توجهی دارد و نمود آن در کلیه جنبه‌های زندگی مشهود می‌باشد.

دانشجویان این رشته پس از گذراندن دوره 4ساله لیسانس با قبولی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری درگرایش‌های مختلف روانشناسی به تحصیل ادامه می‌دهند که البته فقط با گذراندن دوره آکادمیک و کسب دانش تیوری امکان درمان و دیدن مراجع و مشاوره دادن را پیدا نمی‌کنند بلکه باگذراندن دوره‌های تجربی و عملی و گذراندن کارگاه‌های معتبر می‌توانند به عنوان روانشناس( psychologist) ودرمانگریا مشاور مشغول شوند.برای طیف وسیعی از مشکلات و همچنین بهبود وضعیت زندگی می‌توان به روانشناس مراجعه کرد.

روانپزشک یا متخصص اعصاب و روان(psychiatrist )پس از طی دوره پزشکی عمومی و قبولی در دوره تخصصی روانپزشکی به کار درمانی مشغول می‌شوند و عمدتاِّ بر جنبه‌های فیزیکی و علایم اختلال و یا مشکلی که بیمار به آنها مراجعه کرده است  تمرکز دارند و به مسایل خلقی، روحی و روانی از زمینه هورمونی و عصبی توجه دارد و برای بهبود حال مراجع خودش داروهای لازم را تجویز می‌کند.

اما متخصص مغز و اعصاب( Neurologist)که او نیز پس از گذراندن دوره پزشکی عمومی و قبولی در دوره تخصص در این رشته تخصص لازم را کسب می‌کند. نورولوژی بیشتر بر عملکردهای حسی حرکتی تمرکز دارد. متخصص مغز و اعصاب ابتدا علائم بیمار را ارزیابی می کند و برای تشخیص بهتر برای بیمار اسکن هایی مثل VNG,MRI,MRA,EEGمی نویسند.هم‌چنین برای شناسایی ناهنجاری های اعصاب و عضلات از آزمایشی بنام EMG استفاده می نماید.

در حالی که روانپزشکی به رفتار، خلق و خو، افکار و عاطفه انسان از جنبه فیزیکی آن تمرکز دارد، متخصص مغز و اعصاب بیماری های مربوط به سیستم عصبی، مغز، ستون فقرات را درمان می کند.این متخصصان حتی برای رفع برخی از اختلالات پیچیده سیستم عصبی با همکاری متخصصان دیگر به اعمال جراحی روی می آورند.در واقع متخصصان مغز و اعصاب در بیماری های فیزیولوژیکی تخصص لازم را دارند؛ بیماریهایی مانند پارکینسون، آلزایمر و سایر بیماری‌هایی که ناشی از مشکلات مغز و سیستم عصبی و بیماری‌های حسی حرکتی در حیطه کاری متخصص مغز و اعصاب می‌باشد.

با همه این توضیحات در صورت داشتن مشکلات خلقی، رفتاری و یا هر گونه مسئله ای که در حیطه ذهن و روان و یا مشکلات ارتباطی  با آن مواجه هستید بهترین کار ابتدا مراجعه به یک روانشناس بالینی است و یک روانشناس ماهر و باتجربه بادیدن علایم شما، در صورت لزوم به یکی از این متخصصان ارجاع می‌دهد.

به عنوان مثال اختلال افسردگی می‌تواند ناشی از عوامل فیزیولوژیکی و اختلال در کار هورمونها و یا سایر اختلالات شیمیایی باشد و یا منشاء ذهنی و عاطفی داشته باشد و ناشی از سبک زندگی ویا حتی کودکی فرد و یا تروماهایی که از سر گذرانده باشد، پس توقع می‌رود روانشناس ابتدا پس از اطمینان از سلامت جسم بیمار وعدم وجود مشکل فیزیکی، کار درمان و روان درمانی را آغاز کند.

 در صورت وجود هر گونه مشکل فیزیکی و بیماری جسمی  و یا حتی وجود مشکلی که برای شروع روان درمانی و مشاوره ابتدا باید علائم آن کنترل شود، مراجع به متخصص مربوطه ارجاع داده شود و بعد در صورت لزوم هم‌ زمان علاوه بر دخالت روانپزشک و تجویز دارو کار روان‌درمانی نیز انجام شود.