صادرات کوههای طلا از تهران به چین و آلمان
«میزان استخراج طلا از معادن طلا حدود سه گرم در هر تُن سنگ است اما از هر یک تن موبایل ضایعاتی، بیش از ۳۰۰ گرم طلا به دست میآید»
این مقدمه گزارشی است تکاندهنده که توسط خبرگزاری تسنیم منتشر شده است… اگر بدانید همین حالا داریم طلاهای کشور را دو دستی در قالب ضایعات تقدیم خارجیها میکنیم، موضوع برای شما هم جذاب میشود:
گوشهای از گاراژ را نشان میدهد و میگوید: «دیر اومدی و گرنه تا همین چند وقت پیش اینجا یه کوه کامپیوتر و موبایل داشتم؛ آنقدر زیاد بود که کارگرا جرئت نمیکردن از کنارش رد شن؛ میترسیدن بریزه روی سرشون».
تصور این حجم ضایعات موبایل و کامپیوتر هم سخت است؛ بهقول آقای «د» مغز آدم سوت میکشد؛ میگوید: «قبلاً آدمای کمی توی این کار بودن و بازار خیلی بهتر بود ولی الآن، هم، دست زیاد شده؛ هم بار کم شده…» میپرسم: «یعنی آدما کمتر میان موبایلهای خرابشون رو بفروشن؟»، چای و قند خیس را یکجا قورت میدهد و میگوید: «ما اینجا بارِ بالاتر از یک تن خرید داریم؛ بیشتر از ادارهجات و شرکتها؛ توی مزایده شرکت میکنیم؛ از دستگاه فکس و پرینتر گرفته تا کامپیوتر و مانیتور و حتی دستگاه پوز».
حرفش را ادامه میدهد و میگوید: «تا قبل از ۷، ۸ سال پیش، موبایلهای سوخته یا بردهای کامپیوتری را دور میریختند؛ خب، نمیدونستیم که به چهدردی میخوره و چه ارزشی دارن؛ ولی الآن فرق کرده، الآن نصف یک کامپیوتر ضایعاتی رو داخل ایران بازیافت میکنیم و نصفش رو میفرستیم خارج».
چون فقط میتونیم شیشه، پلاستیک، مس و سیمها و روکش سیمها رو همینجا بازیافت کنیم و مجبوریم بوردهای کامپیوتری رو بفرستیم خارج، یعنی اصل بار میره اونور؛ اصل پول و طلا؛ خب اونا دستگاههای اتوماتیک دارن؛ ازش طلا میگیرن و بیشتر از طلا، نقره و پلاتین و حتی پالادیوم. پول خوبی توشه ولی خب اینجا نمیشه بازیافتشون کرد. البته خیلیها زور زدن که دستگاههای مکانیزه بازیافت بوردهای الکترونیکی رو بیارن ایران ولی خب مجوز ندادن؛ گفتن آلودگی زیستمحیطی داره؛
قبلاً بیشتر برزیل و مالزی میرفت ولی الآن عمده بارها رو میفرستن چین و آلمان؛ البته بعضیها هم جنسشون رو به ترکها و پاکستانیها میفروشن ولی اینکه اونا چیکارش میکنن رو نمیدونم.
توی بردهای کامپیوتری، cpu، موبایل و خیلی از قطعات الکترونیکی دیگه، طلا و پلاتین و حتی پالادیوم هست؛ خیلی از کشورهای دنیا اونها رو استخراج میکنن؛ توی ایران هم هستن آدمایی که رفتن دنبال استخراج دستی طلا از بردهای موبایل ولی اکثرشون ضرر کردن؛ چون دستی و سنتی کار میکنن، هزینهشون میره بالا
قیمت هر کیلو برد موبایل اگه چینی یا هندی نباشه و جنس اصل باشه، تقریباً یههوا پایینتر از قیمت یک گرم طلای ۲۴عیاره» یعنی هر کیلو برد موبایل حدود ۳۵۰، ۳۶۰ تومان قیمتشه؟
قیمت هر کیلو موبایل ضایعاتی بسته به نوع کشور سازنده و نوع گوشی تلفن همراه متفاوت است؛ موبایلهای جدید مفت نمیارزن؛ پول و طلا توی موبایلهای قدیمیه؛ هرچی قدیمیتر، بهتر؛ البته توی اونا هم گوشی هندی و چینی بار رو خراب میکنن ولی تبلت و گوشیهای لمسی به لعنت خدا هم نمیارزن
توی اینمدت قیمت هر کیلو برد موبایل تا ۴۲۰ هزار تومان رسیده است.
برخی کارشناسان، میانگین طلای معادن دنیا حدود ۲٫۷ گرم بر تن است اما این میزان در مورد گوشیهای تلفن همراه بیش از ۳۰۰ گرم در هر یک تن موبایل است و این بدان معنا است که استخراج طلا از زبالههای موبایل بهمراتب پرسودتر از فعالیت در معادن محدود طلاست، شاید به همین دلیل است که کشورهایی همچون آلمان و چین، سرمایهگذاری عظیمی در این بخش کرده و کشور چین که در حال حاضر در صدر کشورهای تولید کننده زبالهها و ضایعات الکترونیکی دنیا است، علاوه بر بازیافت بیش از ۷۰درصدی این ضایعات، بزرگترین واردکننده ضایعات الکترونیکی در دنیا است و سرمایهگذاری بزرگی در این بخش انجام داده است.
از سوی دیگر ضایعات الکترونیکی و افزایش روزافزون این ضایعات، یکی از معضلات زیستمحیطی بزرگ دنیا است بهطوری که بر اساس گزارش جهانی نظارت بر زبالههای الکترونیکی که از سوی سازمان ملل منتشر شده، در سال ۲۰۱۶ حدود ۴۴٫۷ میلیون تن زباله الکترونیکی تولید شده و بهطور متوسط هر فرد در دنیا سالانه بیش از ۶ کیلوگرم ضایعات الکترونیکی تولید میکند. اما در نقطه مقابل، بازیافت این ضایعات یکی از روشهایی است که علاوه بر حل مشکلات محیط زیستی این ضایعات، میتواند از هدررفت منابع عظیمی جلوگیری کند.
در ایران نیز گرچه آمار و ارقام دقیقی از حجم و میزان تولید ضایعات الکترونیکی در دست نیست ولی بهگفته محمود لیائی، مدیرکل صنایع، برق الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع و معادن در سال ۸۸، حدود ۳ تا ۴میلیون کامپیوتر و ۱۸میلیون تلویزیون لامپی از رده خارج در کشور وجود داشته که این رقم با احتساب تلفنهای رومیزی، قطعات الکترونیکی و دستگاههای ویدئو که بسیاری از آنها دارای فلزات گرانبها در ترکیب ساختاری خود هستند، رقم قابل توجهی میشود که بهنظر میرسد نادیده گرفتن حجم ثروتی که با خروج آنها از کشور به هدر میرود بهنوعی چشم بستن بر سرمایههای ملی است.