قهوه زیر ذره‌بین علم: چهار افسانه‌ای که باید فراموش کنیم
شاید چون قهوه گاهی باعث تپش قلب می‌شود، تصور شده نوشیدن آن برای قلب مضر است اما...
هفت صبح، ایمان برین| هر صبح، بوی قهوه‌ای که از آشپزخانه می‌پیچد، حکم آغاز روزی تازه را برای من دارد. دانه‌ها را با حوصله آسیاب می‌کنم، آب را به دمای مطلوب می‌رسانم و با دقت هر قطره را به فنجانم هدایت می‌کنم. شاید برای بعضی‌ها قهوه فقط یک نوشیدنی باشد، اما برای من و بسیاری دیگر، قهوه بخشی از یک آیین است؛ راهی برای آغاز روز، برای لحظه‌ای مکث و تامل و البته، برای گرفتن یک ضربه انرژی. اما هرچه محبوبیت قهوه بیشتر می‌شود، افسانه‌ها و سوءتفاهم‌ها هم درباره‌اش بیشتر شکل می‌گیرند.
چرا باید اجازه بدهیم این شایعات لذت یک فنجان قهوه را از ما بگیرند؟ به عنوان یک عاشق قهوه و کسی که دل در گروی علم و تحقیق دارد، تصمیم گرفتم چند افسانه مشهور قهوه را زیر ذره‌بین پژوهش‌های علمی قرار دهم. شاید وقتش رسیده باورهایمان را کمی بازنگری کنیم.
افسانه اول: قهوه دارک رُست قوی‌تر است
خیلی‌ها بر این باورند که قهوه دارک رُست (رُست تیره) قوی‌تر است و کافئین بیشتری دارد. این باور منطقی به نظر می‌رسد: قهوه تیره‌تر، مزه قوی‌تری دارد، پس حتماً انرژی بیشتری هم می‌دهد. اما واقعیت علمی خلاف این است.
تفاوت اصلی بین قهوه دارک رُست و لایت رُست در میزان حرارتی است که دانه‌ها هنگام برشته شدن دریافت می‌کنند. مقاله‌ای در مجله Nature (منتشرشده در سال ۲۰۱۷ توسط مگان فولر و نینی رائو) نشان داد که قهوه با رُست متوسط حتی کافئین بیشتری از قهوه دارک رُست دارد، آن هم زمانی که وزن برابری از هر دو نوع مصرف شود. پس اگر عاشق مزه تلخ و سنگین دارک رُست هستید، نوش جان‌تان! اما بدانید انرژی اضافی‌ای نسبت به لایت رُست نصیب‌تان نمی‌شود.
افسانه دوم: قهوه باعث کوتاهی قد می‌شود
یکی دیگر از باورهای قدیمی این است که بچه‌ها نباید قهوه یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار بخورند، چون رشدشان متوقف می‌شود. اما هیچ سند علمی برای این ادعا وجود ندارد. دکتر روی کیم در وبلاگ کلینیک کلیولند می‌نویسد: «کافئین هیچ تاثیری روی رشد ندارد.» حتی مشخص نیست این شایعه از کجا آمده است. البته باید گفت که کافئین می‌تواند اشتها را کمی سرکوب کند، اما این اثر آن‌قدر چشمگیر نیست که بخواهد بر رشد تأثیر منفی بگذارد.
البته نوشیدن قهوه برای کودکان همچنان توصیه نمی‌شود؛ نه به خاطر رشد، بلکه به دلایلی مانند مشکلات خواب، اضطراب و ضربان قلب نامنظم. (راستش را بخواهید، این عوارض گاهی گریبان بزرگسالان – حتی روزنامه‌نگاران قهوه‌دوست – را هم می‌گیرد!)
افسانه سوم: قهوه بدن را کم‌آب می‌کند
همه شنیده‌ایم که قهوه دیورتیک است و باید پس از نوشیدن آن بیشتر آب بنوشیم. اما واقعیت این است که قهوه عمدتاً از آب تشکیل شده و این مقدار آب، اثر خفیف دیورتیک کافئین را خنثی می‌کند. در مطالعه‌ای که سال ۲۰۱۴ در نشریه PLoS ONE منتشر شد، محققان دانشگاه بیرمنگام تأثیر مصرف قهوه و آب را روی وضعیت آب بدن ۵۰ مرد بررسی کردند و هیچ تفاوت معناداری بین این دو مشاهده نکردند. یعنی نوشیدن قهوه حتی تا چهار فنجان در روز به اندازه نوشیدن آب، بدن را هیدراته نگه می‌دارد.
افسانه چهارم: قهوه برای قلب مضر است
شاید چون قهوه گاهی باعث تپش قلب می‌شود، تصور شده نوشیدن آن برای قلب مضر است. اما تحقیقات نه تنها چنین ارتباطی پیدا نکرده‌اند، بلکه حتی برخی مطالعات جدید نشان می‌دهند قهوه می‌تواند برای سلامت قلب مفید باشد. مطالعه‌ای گسترده در سال ۲۰۲۲ (انجمن قلب اروپا) با بررسی بیش از ۵۰۰ هزار نفر، نشان داد افرادی که روزانه دو تا سه فنجان قهوه حتی فوری یا بدون کافئین می‌نوشند، با کاهش قابل توجه بیماری قلبی و مرگ‌ومیر روبه‌رو هستند.
در پایان، یک حقیقت ساده باقی می‌ماند: هر چیزی باید به اندازه باشد و همیشه توصیه پزشک ارجح است. اما حالا، با خیال راحت‌تر، می‌توانیم لذت یک فنجان قهوه را به دور از افسانه‌ها و با تکیه بر یافته‌های علمی تجربه کنیم. قهوه، این دوست صمیمی صبح‌های ما، هنوز برایمان حرف‌های زیادی دارد.
