بازار گیربکسهای پرریسک چینی
گیربکسهای خودروهای چینی در تهران به دلیل کمبود قطعه، قیمتگذاری سلیقهای و کیفیت نامشخص، پرریسک و مبهم شده
هفت صبح، محمد حاجیمومنی| بازار قطعات یدکی تهران، همیشه رفتاری شبیه دماسنج داشته؛ کافی است درجه واردات کم شود یا نرخ ارز تکان بخورد تا یکباره بخشهایی از این بازار داغ شود و بخشهایی سرد. اما اینبار داستان پیچیدهتر است. افزایش تعداد خودروهای چینی، کمبود قطعات اصلی و توقفهای دورهای در واردات، کاری کرده که قطعه سنگین، حساس و تخصصی یعنی «گیربکس استوک» ناگهان تبدیل شود به یکی از پرحاشیهترین کالاهای بازار قطعات.
بازار گیربکس، بازاری نیست که قیمتش مثل لاستیک یا تسمهتایم قابلپیشبینی باشد. قیمتها این روزها نه ثابتاند و نه قابل اتکا. فروشندهها یک عدد میگویند، تعمیرکارها عددی دیگر و سایتهای آگهی هم معمولاً به جای قیمت، نوشتهاند «تماس بگیرید». حتی در بعضی مدلها اختلاف بین دو فروشنده که در یک راسته مغازه دارند، گاهی به 40 تا 70 میلیون تومان میرسد. همین نوسان باعث شده مشتریها با شک و تردید حرکت کنند.
یک بازار داغ اما مبهم
در بازار خیابان اکباتان و چراغ برق، فروشندهها میگویند این وضعیت «طبیعی» است. طبیعی از نظر آنها یعنی اینکه هر گیربکس استوک بر اساس سه فاکتور قیمتگذاری میشود. اول، سال ساخت و مدل خودرو. دوم، سلامت مجموعه و سوم، کمیاب بودن نسخه نو. همین سه فاکتور کافی است تا مثلاً گیربکس امویام ۵۵۰، یک روز 150 میلیون باشد و فردا 200 میلیون.
یک تعمیرکار در خیابان آزادی، درباره گیربکس MVM 550 میگوید: «پارسال یک گیربکس سالم را 80 میلیون تومان میدادند. الان میگویند بین 180 تا 210 میلیون. اما عدد دقیق ندارد. اگر یکی همین امروز بار آورده باشد و یکی دیگر سه ماه است که نمونه مشابه ندارد، قیمتشان زمین تا آسمان فرق میکند.»
بازار درباره جک J5 هم همینقدر مضطرب است. فروشندهای که نمیخواهد اسمش را بنویسیم، میگوید: «تا همین چند ماه پیش، گیربکس اتومات J5 را 50 تا 60 میلیون میفروختیم. حالا هرکس یک قیمت میدهد؛ یکی 90 میلیون میگوید، یکی 105. بعد هم هیچکدام تضمین نمیدهند که دو روز بعد دوباره قیمت بالا نرود. چون موجودیها کم شده است.» چانگان CS35 اما داستان پیچیدهتری دارد. قطعهفروشان میگویند نمونه نو عملاً در بازار نیست و هرکس هم داشته باشد «قیمت نمیدهد؛ فقط میگوید بیا حضوری». قیمتهای شنیدهشده برای استوک این مدل، بین پنجاه تا شصتوچند میلیون نوسان دارد. بازهای که حتی برای بازار قطعات استوک هم عجیب است.
رواج قیمتهای تقریبی و سلیقهای
در عمل، خریدار برای خرید یک گیربکس اتومات چینی، باید حدود قیمت بداند اما نمیتواند روی «قیمت دقیق» حساب کند. حتی بعضی از مغازهداران، زمانی که مشتری میخواهد بیاید و قطعه را حضوری ببیند، میگویند: «قیمت تقریبی است. برای قیمت روز، قبل از اینکه راه بیفتی زنگ بزن!» این «قیمت روز» حالا تبدیل شده به یکی از جملات تکراری بازار قطعات خودروهای چینی. جملهای که هم نشاندهنده واقعیت بازار است و هم نوعی راه فرار فروشندهها برای بالا و پایین کردن قیمتها.
خریداران سردرگم
بخشی از مشتریان این بازار، مالکینی هستند که گیربکسشان خراب شده و تعمیرکار گفته «تعویض کامل بهصرفهتر از تعمیر است». به دلیل نامرغوب بودن آلیاژ گیربکس خودروهای چینی در مقایسه با مدلهای اروپایی، این جمله در سالهای اخیر زیاد شنیده میشود. اما مسئله اینجاست که هنگام تعویض کامل، مالک وارد بازاری میشود که قیمت و کیفیتش قابل پیشبینی نیست.
یک مالک چانگان در گفتوگوی کوتاهی که با او داشتیم، گفت: «یکی گفت ۵۵ میلیون. یکی گفت ۶۵ میلیون. یکی هم گفت اگر بخواهی سالم واقعی باشد، ۷۰ میلیون! اما هیچکس تضمین نمیداد که همانی که میخرم دقیقاً همان چیزی باشد که روی ماشین جواب بدهد.» این شک و تردید زمانی بیشتر میشود که برخی گیربکسها «ریکاوریشده» هستند.
یعنی قطعه باز شده، چند قطعه داخلی نو در آن گذاشتهاند و دوباره بستهاند. فروشندهها معمولاً این را «استوک سالم» معرفی میکنند، اما واقعیت این است که کیفیت این قطعات یکنواخت نیست و همین تفاوت کیفیت، قیمتها را هم چندپاره کرده است.
مهمترین مقصر بازار آشفته
چرا اصلاً این بازار تا این حد بیثبات شده؟ علت اصلیاش کمبود قطعات نو است. واردات قطعه برای خودروهای چینی، با کم کاری شرکتهای مونتاژکار عمدتا کرمانی دچار توقف میشود. این شرکتها معمولاً انبار بزرگی از گیربکسهای کامل ندارند. بهخصوص برای مدلهایی که تولیدشان متوقف شده است.
وقتی نسخه نو موجود نباشد، بازار استوک خودش را بالا میکشد. این اتفاق در مورد مدلهایی مثل جک J5، امویام ۵۵۰، امویام X22 و چانگان CS35 بیشتر دیده میشود. یک قطعهفروش باسابقه در خیابان میگوید: «قبلاً گیربکس نو میآمد و استوکها را میزد کنار. اما الان اگر یک ماه واردات تاخیر داشته باشد، فروشنده استوک روی جنس خودش اندازه طلا قیمت میگذارد.»
