فاجعه هسته‌ای در کمین است
مسکو و پکن با محکومیت حملات اسرائیل به ایران، نسبت به خطر فاجعه هسته‌ای هشدار دادند
هفت صبح| حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای و نظامی ایران، خاورمیانه را در آستانه بحرانی بی‌سابقه قرار داده است. روسیه و چین، دو قدرت جهانی، با محکومیت شدید این اقدامات، اسرائیل را به نقض قوانین بین‌المللی و سوق دادن جهان به سوی فاجعه هسته‌ای متهم کرده‌اند. در مقابل، ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا نشان می‌دهد ادعاهای اسرائیل درباره نزدیکی ایران به ساخت بمب اتم، دروغ و حیله بوده است. این تناقض‌ها، سایه‌ای سنگین بر امنیت جهانی افکنده است.
مسکو: خشم کرملین از ماجراجویی اسرائیل
وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای که روز ۲۳ خرداد در تلگرام منتشر شد، حملات اسرائیل به ایران را «غیرقانونی» و «تحریک‌آمیز» خواند و هشدار داد که این اقدامات «جهان را به لبه پرتگاه هسته‌ای» کشانده است. مسکو با اشاره به پایبندی ایران به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT)، تأکید کرد که تهران بارها آمادگی خود را برای مذاکره با آمریکا و احیای توافق هسته‌ای نشان داده است.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در کنفرانسی خبری اعلام کرد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور، خود تحولات را زیر نظر دارد و دنبال می‌کند و با رهبران ایران، چین و ترکیه در تماس است تا از گسترش بحران جلوگیری شود. او اسرائیل را به «بی‌مسئولیتی خطرناک» متهم کرد و گفت: «حمله به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز، نه‌تنها نقض منشور سازمان ملل است، بلکه می‌تواند به نشت مواد رادیواکتیو و فاجعه‌ای زیست‌محیطی منجر شود.»
واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه در سازمان ملل، در نشست اضطراری شورای امنیت، حملات اسرائیل را «اقدامی بی‌سابقه» توصیف کرد و خواستار تحریم‌های بین‌المللی علیه تل‌آویو شد. او با اشاره به تاریخچه همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، ادعاهای اسرائیل درباره برنامه تسلیحاتی تهران را «دروغ‌هایی برای توجیه تجاوز» نامید. منابع نزدیک به کرملین همچنین از آمادگی مسکو برای ارائه کمک‌های فنی به ایران جهت بازسازی تأسیسات آسیب‌دیده خبر داده‌اند.
پکن: هشدار چین و پیشنهاد میانجی‌گری
چین نیز با لحنی کم‌سابقه، حملات اسرائیل را محکوم کرد و آن را «نقض آشکار حاکمیت ملی ایران» دانست. وزارت خارجه چین در بیانیه‌ای که روز ۲۴ خرداد منتشر شد، از همه طرف‌ها خواست «خویشتن‌داری» نشان دهند و هشدار داد که «تشدید تنش‌ها در خاورمیانه، نه‌تنها منطقه، بلکه اقتصاد جهانی را به خطر می‌اندازد.»
شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای در آستانه، به‌طور غیرمستقیم دونالد ترامپ را به «تشویق ماجراجویی‌های اسرائیل» متهم کرد و گفت: «برخی قدرت‌ها به جای خاموش کردن آتش، بنزین روی آن می‌ریزند.» پکن همچنین پیشنهاد میزبانی مذاکرات چندجانبه برای حل بحران را مطرح کرده و اعلام نمود که آماده است نقشی «سازنده» در کاهش تنش‌ها ایفا کند.
وانگ یی، وزیر خارجه چین، در گفت‌وگو با شبکه سی‌سی‌تی‌وی، حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران را «خطرناک» خواند و هشدار داد که «هرگونه آسیب به زیرساخت‌های هسته‌ای می‌تواند به فاجعه‌ای انسانی منجر شود که خاورمیانه و فراتر از آن را تحت تأثیر قرار خواهد داد.»
منابع دیپلماتیک در پکن گزارش داده‌اند که چین در حال رایزنی با اعضای شورای امنیت برای صدور قطعنامه‌ای علیه اسرائیل است، هرچند احتمال وتوی آمریکا این تلاش را با چالش مواجه کرده است. چین، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین خریداران نفت ایران، نگران تأثیر این بحران بر بازارهای انرژی است. تحلیلگران چینی معتقدند که حملات اسرائیل می‌تواند به افزایش قیمت نفت و اختلال در زنجیره تأمین جهانی منجر شود، موضوعی که اقتصاد شکننده پساکرونا را بیش از پیش تهدید می‌کند.
ارزیابی آمریکا: رد ادعاهای اسرائیل
در حالی که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز مدعی شد ایران «چند ماه» تا ساخت بمب اتم فاصله داشت، گزارش شبکه سی‌ان‌ان به نقل از چهار منبع آگاه، این ادعا را رد کرد. طبق ارزیابی اطلاعاتی آمریکا، ایران نه‌تنها به‌طور فعال در پی ساخت سلاح هسته‌ای نبوده، بلکه به شرطی که قصد آن را داشته باشد، حداقل سه سال تا دستیابی به آن فاصله داشته است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز تأیید کرده که ایران اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساخت چند بمب را در اختیار دارد، اما هیچ نشانه‌ای از تسلیحاتی کردن برنامه هسته‌ای‌اش مشاهده نشده است. با این حال، فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) پیش از حملات اسرائیل هشدار داده بود که در صورت تصمیم ناگهانی تهران، این فاصله می‌توانست کوتاه‌تر شود.
مارجری تیلور گرین، نماینده مجلس و یکی از یاران نزدیک ترامپ که مخالف این جنگ است، در پستی در پلتفرم ایکس که بازتاب گسترده‌ای داشت، به طعنه نوشت که اسرائیل ۴۰ سال است که می‌گوید ایران در آستانه ساخت بمب اتم است. این بار هم داستان همان است و نباید دروغ‌های اسرائیل را باور کرد. این پست به تاریخچه ادعاهای مکرر اسرائیل درباره برنامه هسته‌ای ایران اشاره دارد و تردیدها درباره انگیزه‌های واقعی تل‌آویو را تقویت کرده است. برخی کارشناسان معتقدند که حملات اسرائیل نه به دلیل تهدید هسته‌ای، بلکه با هدف اخلال در مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا و تقویت موقعیت نتانیاهو در سیاست داخلی انجام شده است.
پیامدهای حملات: خسارات و خطرات
حملات اسرائیل که از ۲۳ خرداد آغاز شد، تأسیسات نطنز، سایت‌های موشکی و مناطقی مسکونی را هدف قرار داد. ایران خسارات را «محدود» توصیف کرده، اما از کشته شدن غیرنظامیان، از جمله زنان و کودکان، خبر داده است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، تخریب بخش‌هایی از نطنز را تأیید کرد، اما سایت فردو همچنان فعال است.
کارشناسان هشدار می‌دهند که حملات به تأسیسات هسته‌ای می‌تواند خطر نشت مواد رادیواکتیو را افزایش دهد، موضوعی که نگرانی‌های مسکو و پکن را تشدید کرده است. یک مقام ایرانی در گفت‌وگو با الجزیره گفت: «اسرائیل با این اقدامات، نه‌تنها ایران، بلکه کل منطقه را به خطر انداخته است.» روسیه و چین با تأکید بر دیپلماسی، از شورای امنیت خواسته‌اند جلوی «ماجراجویی‌های اسرائیل» را بگیرد.
