سرزمین محاصره شده| از قحطی غزه چه می‌دانیم؟
۱۰۰ روز پس از محاصره کامل، یک‌پنجم مردم غزه در آستانه قحطی‌اند
هفت صبح| نوار غزه به نقطه‌ای رسیده که سازمان ملل آن را «لبه پرتگاه قحطی» می‌نامد؛ جایی که گرسنگی نه‌تنها یک بحران، بلکه تهدیدی برای موجودیت انسانی است. بنابر تازه‌ترین گزارش «سامانه یکپارچه تعیین مراحل ناامنی غذایی» (IPC)، بیش از نیم میلیون فلسطینی در غزه، یعنی چیزی حدود یک‌پنجم جمعیت این منطقه، در آستانه ورود به مرحله رسمی قحطی قرار دارند؛ وضعیتی که می‌تواند در هر لحظه از اکنون تا اوایل پاییز، از سوی نهادهای بین‌المللی اعلام شود.
از ۲ مارس، اسرائیل با قطع کامل ورود غذا، دارو و آب، محاصره‌ای مطلق بر غزه تحمیل کرده؛ اقدامی که سازمان ملل آن را «فاجعه انسان‌ساخت» توصیف می‌کند. اکنون، ۹۳ درصد از جمعیت غزه با درجات مختلفی از ناامنی غذایی حاد دست‌وپنجه نرم می‌کنند و امکان دسترسی به حداقل نیازهای بقا برای میلیون‌ها انسان از میان رفته است. از نگاه کارشناسان، این شرایط نه‌فقط شکننده که بی‌سابقه است.
از قحطی چه می‌دانیم؟
قحطی، آخرین و وخیم‌ترین مرحله از بحران غذایی‌ست؛ جایی که زیرساخت‌های تأمین غذا و نظام‌های نجات انسان‌ها فرو می‌پاشد. سازمان ملل سه شاخص اصلی برای اعلام رسمی قحطی دارد: دست‌کم ۲۰ درصد خانوارها باید با کمبود شدید غذا مواجه باشند؛ بیش از ۳۰ درصد کودکان از سوءتغذیه حاد رنج ببرند؛ و روزانه دو نفر از هر 10 هزار نفر یا چهار کودک از همین تعداد، جان‌شان را بر اثر گرسنگی یا پیامدهای آن از دست بدهند. غزه، در تمامی این شاخص‌ها، به آستانه بحرانی رسیده است.
زوال تدریجی بدن و ذهن در قحطی
گرسنگی، چنان‌که بسیاری می‌پندارند، فقط ضعف جسمی نیست؛ فرآیندی تدریجی‌ست که بدن و روان انسان را فرو می‌پاشاند. نخست، بدن چربی‌ها را می‌سوزاند. سپس عضلات را. در نهایت، حتی استخوان‌ها و اندام‌های حیاتی به منبع انرژی اضطراری تبدیل می‌شوند. پزشکان می‌گویند این مرحله نهایی، اغلب برگشت‌ناپذیر و مرگبار است.
گزارشی از سازمان پزشکان جهان (Médecins du Monde) نشان می‌دهد که سوءتغذیه حاد در غزه، در کمتر از ۱۸ ماه، به سطح کشورهایی چون سومالی و سودان رسیده که دهه‌ها با بحران انسانی دست به‌گریبان‌اند. سازمان بهداشت جهانی نیز مرگ ۵۷ کودک را تنها طی دو ماه اخیر به سوءتغذیه نسبت داده است؛ آماری که به‌گفته متخصصان، می‌تواند تنها نوک کوه یخ باشد.
قربانیان خاموش: کودکان، زنان و مادران
بیشترین قربانیان این فروپاشی غذایی، کودکان‌اند. از آغاز سال میلادی جاری، بیش از ۹ هزار کودک به دلیل سوءتغذیه حاد در بیمارستان بستری شده‌اند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا مارس ۲۰۲۶، نزدیک به ۷۱ هزار کودک زیر ۵ سال به سوءتغذیه دچار خواهند شد؛ از این میان، ۱۴ هزار کودک در وضعیت «اضطراری حیات» قرار خواهند گرفت.
آنچه امروز در غزه دیده می‌شود، سوءتغذیه معمول نیست؛ بلکه فاجعه‌ای‌ست شبیه صحنه‌های آرشیوی از قحطی‌های قرن گذشته. زنان باردار و مادران شیرده نیز در خطرند. طبق برآورد سازمان ملل، حدود ۱۷ هزار زن نیاز فوری به درمان سوءتغذیه دارند، چرا که فقر غذایی در دوران بارداری، عواقب جبران‌ناپذیری برای جنین و نوزاد به‌همراه دارد.
وقتی غذا، لوکس‌ترین کالای روزمره می‌شود
در میانه ویرانه‌ها، غذا به کالایی کمیاب و گران‌تر از طلا تبدیل شده است. احمد نجار، یکی از فلسطینیان بی‌خانمان شده در شهر غزه، می‌گوید: «پیدا کردن حتی یک وعده غذا، به مأموریتی ناممکن تبدیل شده.» برخی خانواده‌ها برای خرید لقمه‌ای نان، زباله می‌فروشند. تورم افسارگسیخته قیمت‌ها، حتی برای آنان که پولی دارند، امکان تأمین غذا را از بین برده است.
گرسنگی تنها شکم‌ها را نمی‌سوزاند؛ کرامت انسان را هم می‌بلعد. اگر شرایط تغییر نکند، سازمان ملل هشدار می‌دهد که از جمعیت ۲.۱ میلیونی غزه، حدود ۴۷۰ هزار نفر در وضعیت قحطی مطلق باقی خواهند ماند، بیش از یک میلیون نفر دچار ناامنی غذایی اضطراری خواهند شد و نیم‌میلیون نفر دیگر در مرحله بحران قرار خواهند گرفت؛ مرحله‌ای که خانواده‌ها به انتخاب‌هایی چون حذف کامل وعده‌های غذایی، فروش دارایی‌ها، یا مصرف خوراکی‌های غیرقابل‌مصرف برای بقا روی می‌آورند. در چنین شرایطی، غزه دیگر تنها منطقه‌ای بحران‌زده نیست؛ سرزمینی‌ست در حال خاموشی، در جهانی که می‌شنود ولی سکوت می‌کند.
