گلولهها حساب بانکی را پر میکند
گزارش سیپری نشان میدهد جنگ اوکراین درآمد شرکتهای تسلیحاتی اروپا و آمریکا را در ۲۰۲۴ بهشدت افزایش داده است
هفت صبح| تولیدکنندگان اروپایی و بهویژه آلمانی سلاح در سال ۲۰۲۴ تجهیزات نظامی بیشتری فروختند. بنا بر یافتههای مؤسسه بینالمللی تحقیقات صلح استکهلم (SIPRI)، جنگ اوکراین مهمترین دلیل این رشد است. در سال ۲۰۲۴ درآمد شرکتهای تسلیحاتی به بالاترین میزان تاریخ خود رسید. گزارش سیپری از ۱۰۰ شرکت بزرگ تسلیحاتی جهان نشان میدهد که فروش تسلیحات و خدمات نظامی این شرکتها در سال گذشته به ۶۷۹ میلیارد دلار (۵۸۲ میلیارد یورو) رسیده است.
این رقم نسبت به سال ۲۰۲۳، پس از تعدیل تورمی، ۵.۹ درصد افزایش دارد. تنشهای ژئوپولیتیک و از همه مهمتر جنگ اوکراین، در همان سال نیز باعث رشد تقاضا برای تسلیحات شده بود؛ روندی که در سال ۲۰۲۴ با سرعت بیشتری ادامه یافت. این افزایش شامل توسعه تجهیزات جدید، تکمیل ذخایر و جایگزینی تجهیزاتی است که در جنگ از بین رفتهاند.
رشد چشمگیر شرکتهای آلمانی
از میان ۱۰۰ شرکت فهرستشده، ۳۹ شرکت آمریکاییاند که همچنان پیشتاز این صنعت هستند و نزدیک به نیمی از درآمد جهانی تسلیحات را در اختیار دارند. با این حال، نرخ رشد آنها تنها ۳.۸ درصد بوده است. شرایط برای ۲۶ شرکت اروپایی (بهجز روسیه) متفاوت است؛ درآمد این شرکتها در مجموع ۱۳درصد افزایش یافته است. شرکتهای آلمانی در این میان عملکرد قابل توجهی داشتهاند و رشد ۳۶ درصدی را ثبت کردهاند.
نان تیان، یکی از نویسندگان اصلی گزارش سیپری تأکید میکند: «این موضوع به طور کامل با حمله روسیه به اوکراین مرتبط است.» به گفته او، تقاضای نیروهای مسلح آلمان افزایش چشمگیری داشته است؛ از تانک و خودروهای زرهی گرفته تا مهمات، برای جایگزینی تجهیزاتی که بهعنوان کمک نظامی به اوکراین ارسال شده و همچنین افزایش ظرفیت نیروهای زمینی آلمان.
اقتصاد جنگی روسیه؛ رشد در سایه تحریمها
روسیه در گزارش سیپری بهصورت جداگانه بررسی شده و طبیعی است که تولیدکنندگان تسلیحات روسی رشد قابلتوجهی داشته باشند. هرچند درآمد صادراتی روسیه به دلیل تحریمها کاهش یافته اما افزایش شدید تقاضای داخلی این کاهش را جبران کرده است. نان تیان میگوید: «روسیه به طور کامل اولویتهای اقتصادی خود را تغییر داده است. تولیدات این کشور در سه سال گذشته بر اقتصاد جنگی متمرکز شده است.»
بر اساس گزارش سیپری، تولید گلولههای ۱۵۲میلیمتری روسیه بین سالهای ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴، با ۴۲۰ درصد افزایش از ۲۵۰ هزار به ۱.۳ میلیون گلوله رسیده است. کمبود قطعات خارجی، بهویژه الکترونیک برای هواپیماها، هنوز برای صنعت تسلیحات روسیه چالش ایجاد میکند، اما برخلاف پیشبینیها، اقتصاد روسیه فرو نپاشیده است.
تیان میگوید: «وضعیت روسیه اکنون بدتر از زمانی است که جنگ را آغاز نکرده بود، زیرا تحریمها اعمال نمیشدند. اما این کشور مقاومت قابلتوجهی در برابر تحریمها نشان داده است.» به باور او، اقتصاد روسیه امروز چنان به وضعیت جنگی وابسته شده که حتی در صورت دستیابی به صلح پایدار در اوکراین، بازگشت به اقتصاد غیرجنگی برای این کشور دشوار خواهد بود.
کاهش درآمد تسلیحاتی چین به دلیل فساد
آسیا پس از آمریکا و اروپا در رتبه سوم قرار دارد و ۲۳ شرکت تسلیحاتی از این منطقه در فهرست سیپری حضور دارند. اما برخلاف سایر مناطق، درآمد شرکتهای آسیایی نسبت به ۲۰۲۳ کاهش داشته است. مهمترین عامل، سقوط ۱۰ درصدی درآمد شرکتهای چینی بوده است، کاهشی که در هیچ کشور دیگری مشاهده نمیشود.
نان تیان توضیح میدهد: «این کاهش هیچ ارتباطی با صلح در منطقه ندارد. دلیل اصلی، اتهامات گسترده فساد علیه شرکتهای تسلیحاتی چین است که باعث لغو یا تعویق سفارشهای بزرگ شده است.» در مقابل، درآمد شرکتهای خاورمیانه با رشد ۱۴درصدی همراه بود. حضور شرکتهای این منطقه در آمار سالانه سیپری نیز بیسابقه بوده و به ۹ شرکت رسیده است. ترکیه شاهد افزایش درآمد شرکتهای دفاعی بوده است. با این حال، شرکت بایکار، سازنده پهپادهای جنگی و شناسایی بیرقدار، نتوانست میزان صادرات خود به اوکراین در سال ۲۰۲۴ را تکرار کند.
بزرگترین شرکتها؛ همچنان آمریکایی
به گزارش سیپری، پنج شرکت بزرگ تسلیحاتی دنیا عبارتاند از: لاکهید مارتین (سازنده جنگنده F-35)، آرتیایکس ریتیون (سازنده موتور هواپیما و پهپاد)، نورثروپ گرومن (سازنده موشکهای برد بلند)، بیایئی سیستمز و جنرال داینامیکس (سازنده زیردریایی هستهای و موشکهای هدایتشونده). بهجز شرکت بریتانیایی بیایای سیستمز، سایر شرکتها آمریکاییاند. برای نخستین بار از سال ۲۰۱۷، یک شرکت غیرآمریکایی در میان پنج تولیدکننده بزرگ جهان قرار گرفته است.
برای مقایسه، بخش نظامی کنسرسیوم اروپایی ایرباس رتبه ۱۳ و شرکت آلمانی راینمتال رتبه ۲۰ را به خود اختصاص دادهاند. در سال ۲۰۲۴ چهار شرکت آلمانی، راینمتال، تیسنکروپ، هنسولد و دیل، در جمع ۱۰۰ شرکت برتر قرار داشتند و در مجموع ۱۴.۹ میلیارد دلار درآمد کسب کردند. جنگ اوکراین بهویژه موجب ثبت سفارشهای بزرگ برای شرکت دیل در حوزه سامانههای پدافندی زمینی شده است.
سفارش گلولههای ۱۵۵ میلیمتری برای بوندسوِر، بزرگترین سفارش مهمات در تاریخ این شرکت است. راینمتال نیز با افزایش ۴۷درصدی فروش تانک، خودروهای زرهی و مهمات روبهرو بوده است. کنسرسیوم مشترک آلمانی–فرانسوی کیاندیاس شامل کراوس-مافای وگمان و نکستر در رتبه ۴۲ قرار دارد و رشد قابلتوجهی را ثبت کرده است. سفارشهای این مجموعه ۴۰ درصد و درآمد آن ۱۴ درصد افزایش داشته است؛ رشدی که باز هم به جنگ اوکراین و تهدیدات روسیه نسبت داده میشود.
