گردشگری یا جیب‌بُری قانونی؟ | جریمه به خاطر پوشیدن کفش پاشنه بلند!
جریمه‌های گردشگران، منبع جدید درآمد و ابزار مدیریت اُوِرتوریسم است
هفت صبح| جهان در سال‌های اخیر شاهد هجوم گردشگران به مقاصد محبوب بوده است. شهرهایی مانند ونیز، بارسلونا، آمستردام و حتی جزایر دور افتاده با چالش اورتوریسم یا گردشگری بیش‌ازحد دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این حجم عظیم بازدیدکنندگان، در کنار خلق درآمدهای کلان، مشکلاتی نظیر تخریب آثار تاریخی، افزایش هزینه‌های زندگی برای ساکنان و فشار برزیرساخت‌های شهری را به دنبال داشته است. برای مقابله با این مسائل، برخی مقاصد توریستی به وضع عوارض ورود و جریمه‌های رفتاری روی آورده‌اند. پرسش این است که آیا این جریمه‌ها می‌توانند به‌عنوان منبعی مستقل برای درآمد گردشگری محسوب شوند یا صرفا ابزاری برای مدیریت هجوم گردشگران هستند؟
ونیز: پیشگام در جریمه‌های گردشگری
ونیز، شهری با کانال‌های آبی مسحورکننده و میراثی غنی، سالانه میزبان میلیون‌ها گردشگر است. پیش از پاندمی، تخمین‌ها از حضور ۲۵ تا ۳۰ میلیون بازدیدکننده در سال، شامل گردشگران یک‌روزه، حکایت داشت. در سال ۲۰۲۳، ونیز طرح آزمایشی عوارض ورود برای بازدیدکنندگان یک‌روزه را اجرا کرد تا فشار اورتوریسم را کاهش دهد. این طرح در سال ۲۰۲۴ گسترش یافت و عوارض برای رزروهای لحظه آخری از ۵ یورو به ۱۰ یورو افزایش پیدا کرد.
این عوارض در ۵۴ روز از سال، شامل جمعه‌ها تا یکشنبه‌ها و تعطیلات رسمی از ۱۸ آوریل تا ۲۷ ژوئیه، بین ساعات ۸:۳۰ صبح تا ۴ بعدازظهر اعمال می‌شود. متخلفانی که بدون پرداخت عوارض در نقاط کنترلی شناسایی شوند، با جریمه‌هایی بین ۵۰ تا ۳۰۰ یورو، به‌علاوه حداکثر عوارض یعنی ۱۰ یورو، روبه‌رو می‌شوند. در فاز آزمایشی سال ۲۰۲۳، ونیز از این طرح ۲.۴ میلیون یورو درآمد کسب کرد که معادل حدود هزار ورود روزانه در ۲۹ روز آزمایشی بود.
با افزایش روزهای اعمال عوارض در سال ۲۰۲۴، تخمین زده می‌شود درآمد سالانه به ۴ تا ۵ میلیون یورو برسد. اگر فرض کنیم ۵ درصد بازدیدکنندگان جریمه شوند و میانگین جریمه ۱۵۰ یورو باشد، درآمد جریمه‌ها می‌تواند ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون یورو در سال اضافه کند. اما این ارقام در مقایسه با اقتصاد گردشگری ونیز که ۶۰ درصد از تولید ناخالص شهر را تشکیل می‌دهد و سالانه میلیاردها یورو درآمد دارد، چندان قابل‌توجه نیست.
نمونه‌های جهانی جریمه‌های گردشگری
ونیز تنها مقصدی نیست که از جریمه‌ها برای مدیریت گردشگری بهره می‌برد. در یونان، پوشیدن کفش پاشنه‌بلند در اماکن تاریخی مانند آکروپلیس ممنوع است، زیرا به سنگ‌های باستانی آسیب می‌رساند. متخلفان با جریمه‌هایی تا ۵۰۰ یورو مواجه می‌شوند. با توجه به بازدید سالانه حدود ۷ میلیون گردشگر از آکروپلیس، حتی اگر ۱ درصد متخلف باشند، درآمد جریمه‌ها می‌تواند به ۳.۵ میلیون یورو در سال برسد. این مبالغ اغلب برای مرمت آثار تاریخی هزینه می‌شود.
در ایتالیا، فراتر از ونیز، شهرهایی مانند رم نیز قوانین سخت‌گیرانه‌ای دارند. فرو بردن دست یا پا در فواره تروی می‌تواند جریمه‌ای تا ۹۰۰ یورو به همراه داشته باشد. با حدود ۱۰ میلیون گردشگر سالانه در رم، اگر تنها ۰.۵ درصد متخلف باشند، درآمد جریمه‌ها می‌تواند سالانه به ۴.۵ میلیون یورو برسد. خرید کالاهای تقلبی از دستفروشان در سواحل ونیز نیز جریمه‌ای تا هزار یورو دارد که به جلوگیری از تجارت غیرقانونی کمک می‌کند. در هنگ‌کنگ، ریختن زباله در خیابان جریمه‌ای تا ۱۵۰۰ دلار هنگ‌کنگ (حدود ۱۹۰ دلار آمریکا) دارد. با ۲۹ میلیون گردشگر در سال 2019، حتی اگر 0.1 درصد متخلف باشند، درآمد جریمه‌ها می‌تواند به ۵.۵ میلیون دلار در سال برسد.
آیا جریمه‌ها منبع درآمد مستقل هستند؟
برای تعیین اینکه آیا جریمه‌های گردشگری می‌توانند منبعی مستقل باشند، باید چند نکته را در نظر گرفت. نخست، مقیاس درآمد این جریمه‌ها در مقایسه با کل درآمد گردشگری ناچیز است. در ونیز، درآمد ۵ میلیون یورویی عوارض و جریمه‌ها در برابر میلیاردها یورو درآمد گردشگری سالانه کم‌رنگ است.
در یونان و رم نیز جریمه‌ها تنها کسری از اقتصاد گردشگری را تشکیل می‌دهند. دوم، هدف اصلی این جریمه‌ها مدیریت رفتار گردشگران و کاهش اثرات اورتوریسم است، نه درآمدزایی. عوارض ونیز برای کاهش بازدیدهای یک‌روزه و تشویق اقامت طولانی‌تر طراحی شده، درحالی‌که جریمه‌های یونان از آثار باستانی محافظت می‌کنند. سوم، پایداری این درآمدها شکننده است، زیرا وابسته به رفتار گردشگران است. اگر قوانین مؤثر باشند و تخلفات کاهش یابد، درآمد جریمه‌ها افت می‌کند.
