در خیاطی‌های مردانه چه می‌گذرد؟ لباس دامادی با پارچه فاستونی
کت و شلوار مردانه را بخریم به صرفه‌تر است یا بدهیم خیاط بدوزد؟
هفت صبح| اینجا انگار زمان به عقب بر می‌گردد. یک مغازه بدون ویترین که روی آن نوشته خیاطی مردانه. البته یک ضمیمه کوچک هم دارد که روی یک کاغذ با فونت درشت تایپ شده: «فقط خیاطی مردانه، تعمیرات هم نمی‌پذیریم».
داخل مغازه یک میز بزرگ مربعی است که با پارچه سفید تمیز پوشانده شده. یک اتوی بزرگ قدیمی که سیمش به سقف آویزان شده روی یک پایه چوبی قرار دارد. روی میز به غیر از قیچی بزرگ و یک خط کش آهنی هیچ چیز دیگری نیست. مغازه فقط یک صندلی دارد که مال آقای خیاط است. تنها صندلی موجود در مغازه که پشت یک چرخ خیاطی طوسی است که به گفته آقای خیاط حدود ۵۰ سال عمر دارد. یک چرخ دیگر هم روی میز کوچکی است که کارهای سردوز را انجام می‌دهد. یک قفسه هم هست که پارچه مشتری‌ها توی آن چیده شده. روی نایلون‌ها اسم مشتری‌ها درشت نوشته شده به اضافه تاریخ تحویل از مشتری و تاریخ تحویل به مشتری. خبری از بساط سماور و چای هم نیست، یک فلاسک با یک لیوان دسته‌دار روی طاقچه است با یک قندان پلاستیکی قرمز.
اینجا خیاطی آقای سعیدی است که خیلی کم حرف می‌زند. حدود ۵۰ سال است که کت و شلوار، پیراهن و شلوار مردانه می‌دوزد. شعارش این است که کت و شلوار بدون جلیقه مسخره بازی است و اصلا اگر کسی جلیقه نخواهد، کارش را قبول نمی‌کند. می‌گوید اصل کت و شلوار با جلیقه است، هر کسی جلیقه نمی‌خواهد برود یک خیاطی دیگر. با این اوصاف و اخلاق تند آقای خیاط، مشتری‌اش کم نیست. رفت و آمد مشتری‌ها که همین را می‌گوید. اینکه هنوز هستند کسانی که لباسهایشان را می‌دوزند، حتی یکی از مشتری‌ها دامادی است که خیلی هم استرس دارد و می‌خواهد کت فیت تنش باشد، اما آقای سعیدی معتقد است کت تنگ باعث عذاب است و آخرش هم حرف، حرف خیاط است.
رفت و آمد مشتری‌ها همیشه این قدر زیاد است؟
نه همیشه این طوری نیست. تا چند روز دیگر عید غدیر و قربان است و وقت عروسی و نامزدی است. چند تا مشتری داماد دارم. چند نفر هم از بستگان داماد هستند که می‌خواهند کت و شلوار و جلیقه بدوزند.
چرا این قدر روی کت و شلوار با جلیقه تاکید می‌کنید؟
برای اینکه هر چیزی برای خودش قانونی دارد. مثل این می‌ماند که پیراهن را بدون یقه و دکمه بدوزید. از اول کت و شلوار با جلیقه به بازار آمد. ما هم این شکلی یاد گرفتیم. اولین چیزی که برش می‌دهیم و می‌دوزیم و تو تن مشتری پرو می‌کنیم جلیقه است. چون کت را روی جلیقه می‌پوشند باید اندازه کت را براساس جلیقه درست کنیم.
ولی در بازار این شکلی نیست. بیشتر برندهای تولید کننده کت و شلوار، جلیقه را حذف کرده‌اند.
بازاری‌ها کارشان را راحت کرده‌اند. خودتان می‌گویید بازار. یعنی سری دوزی. هزار تا کت و شلوار یک مدل و یک رنگ تولید می‌کنند. ولی کار دست یک چیز دیگر است. الان در بازار خیلی از کت‌های مردانه را مثل کت زنانه بدون آستر تولید می‌کنند. این کار درست است؟ اصلا مگر کت مردانه بدون آستر هم داریم. این چیزها نباید مد شود. کت و شلوار مردانه یک استاندارد خاص دارد که باید همیشه رعایت شود.
روی شیشه مغازه شما نوشته شده خیاطی مردانه، به غیر از کت و شلوار البته با جلیقه چه چیزهایی می‌دوزید؟
شلوار مردانه و پیراهن مردانه. گاهی اوقات اگر مشتری هم باشد بارانی و پالتو هم می‌دوزم.
برای دوخت کت و شلوار چقدر هزینه می‌گیرید؟
بستگی دارد که چه مدلی انتخاب کنند. بیشتر مردهای جوان و دامادها از اینترنت عکس می‌آورند. بعضی‌ها عکس کت و شلوار یک نفر را در مهمانی نشان می‌دهند. بعضی‌ها هم که سن و سال بیشتری دارند، یک مدل ساده انتخاب می‌کنند.
دوخت یک دست کت و شلوار و جلیقه ساده چقدر هزینه دارد؟
من به جیب مشتری‌ام نگاه می‌کنم. با مشتری کنار می‌آیم. ولی همان اول با مشتری حرف‌هایم را می‌زنم و قیمت را می‌گویم و بیعانه هم می‌گیرم. چون بعضی از مشتری‌ها می‌آیند پارچه را می‌دهند و می‌روند و دیگر پیدایشان نمی‌شود. ولی وقتی نصف پول را بدهند به خاطر پولی که پرداخت کرده‌اند، بر می‌گردند.
با مشتری سر چه قیمتی کنار می‌آیید؟ مثلا من می‌خواهم برای پدرم یک کت و شلوار جلیقه ساده بدوزم، چقدر دستمزد می‌گیرید؟
بین یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا دو میلیون و ۵۰۰ هزارتومان دستمزد می‌گیرم. اگر پارچه خاص باشد و مدلش زمان ببرد سه میلیون تومان دستمزد کارم است. برای اینکه مشتری برگردد و گم نشود، هم بین یک میلیون تا یک میلیون و ۵۰۰ هزارتومان را بیعانه می‌گیرم.
برای دوخت پیراهن مردانه چقدر دستمزد می‌گیرید.
اگر پارچه نخی ساده باشد، ۳۰۰ هزار تومان تا ۴۰۰ هزار تومان دستمزد می‌گیرم. ولی اگر پارچه ساتن سفید که برای داماد می‌دوزند، بین ۷۰۰ هزار تومان تا ۸۰۰ هزار تومان.
هزینه دوخت شلوار مردانه در خیاطی شما چقدر است؟
اگر پارچه معمولی و فاستونی باشد بین ۴۰۰ هزارتومان تا ۵۵۰ هزار تومان. شلوارهای پشمی ۶۰۰ هزار تومان. شلوار با پارچه‌های کتان ضخیم هم تا ۷۰۰ هزار تومان.
گفتید گاهی اوقات در پاییز و زمستان بارانی و پالتو هم می‌دوزید، هزینه دوخت چقدر دریافت می‌کنید؟
داستان پالتو و بارانی خیلی متفاوت است. به خصوص پالتو که دوختش هم زمان بیشتری می‌برد و هم به دلیل جنس پارچه خیلی سخت است. بارانی هم ریزه کاری زیاد دارد. هر دو آستر می‌خواهند و مدل یقه خیلی مهم است و ...برای بارانی سه میلیون تومان تا سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان. برای پالتو هم تا پنج میلیون تومان دستمزد گرفته‌ام. چون خود مشتری متوجه بود که چقدر برای دوخت پالتو زحمت کشیده‌ام.
بعد از ۵۰ سال کار خیاطی دوخت یک دست کت و شلوار و جلیقه چند روز طول می‌کشد؟
اگر مشتری عجله داشته باشد و من هم زمان بگذارم. می‌توانم از صبح تا شب یک دست کت و شلوار بدوزم.
یعنی هفته‌ای شش دست کت و شلوار بدوزید،هفته‌ای حدود ۱۲ تا ۱۵ میلیون تومان در آمد دارید؟
شما فکر می‌کنید هر روز کت و شلوار می‌دوزم. نه این خبرها نیست. سریع ماشین حساب را در آوردید و ...
نه می‌خواستم شما واکنش نشان بدهید. در هفته چند تا مشتری برای دوخت کت و شلوار دارید، یعنی با توجه به وضعیت بازار که کت و شلوار آماده با قیمت سه تا پنج میلیون تومان هم پیدا می‌شود، هنوز کسانی هستند که به خیاطی بیایند؟
بله هستند ولی تعدادشان خیلی کم شده. مثلا اگر بخواهم این یکی دو سال گذشته را با ۱۰ سال پیش مقایسه کنم، بیشتر مشتری‌های من کت و شلوار می‌دوختند. از داماد گرفته تا پدر داماد و برادرهایش و دامادهایشان همه مشتری من بودند. یعنی خانوادگی پیش من می‌آمدند. اما حالا در هفته که هیچ حتی ممکن است در ماه هم یک مشتری کت و شلوار نداشته باشم.
پس چی می‌دوزید؟
پیراهن مردانه و شلوار. از بس مدل‌های بازار بی‌کیفیت است که بعضی‌ها ترجیح می‌دهند پیراهن مردانه و شلوار را بدوزند و به جای اینکه یک سال یک پیراهن را بپوشند، حداقل دو سه سال از آن استفاده کنند.
همین سوال را می‌خواستم بپرسم، اگر کسی کت و شلوار و پیراهن و شلوار مردانه را خودش پارچه بخرد و به خیاط بدهد برایش بدوزند به صرفه‌تر است یا اینکه از مغازه بخرد؟
الان در بازار همه جور کت و شلوار هست. برندهای مهم که کت و شلوارهای خیلی شیک و دست دوز و با کیفیت دارند، زیر ۱۵ میلیون تومان تا ۲۰ میلیون تومان کت و شلوار ندارند. بعضی از تولیدی‌ها هستند که کارهایشان بین پنج میلیون تومان تا ۱۰ میلیون تومان است. کت و شلوار زیر پنج میلیون تومان هم داریم، اما کیفیت‌ها متفاوت است. من نمی‌گویم با پنج میلیون تومان نمی‌توانید کت و شلوار خوب بخرید، ولی کارتان خیلی سخت است. بیشتر کت و شلوارهایی که قیمت پایین دارند، کیفیت ندارند. پارچه‌ها یا براق و راه راه هستند که خیلی زود رنگشان خراب می‌شود یا از جنسی هستند که خیلی زود رنگشان بور می‌شود یا سر آستین و پاچه شلوار ساییده می‌شود و دیگر نمی‌توان از کت و شلوار استفاده کرد. به نظر من اگر کسی پارچه باکیفیت بخرد و یک بار هزینه کند می‌تواند از یک دست کت و شلوار تا هفت یا هشت سال استفاده کند. پیراهن مردانه و شلوار هم همین طور است. یکی از مشتری‌هایم پیراهنش را آورده بود تا نشانم بدهد. برای یک پیراهن ۹۰۰ هزار تومان پول داده بود. یک پیراهن یقه مردانه ساده بدون جیب را ۹۰۰ هزار تومان خریده بود، ولی بعد از یک بار شستن حدود سه سایز آب رفته بود و حتی دستش توی آستین پیراهن نمی‌رفت. شلوارها هم همین داستان را دارند اگر پارچه باکیفیت باشد که قیمت‌ها بالاست اما شلوارهای ارزان کیفیت خیلی پایینی دارند وخیلی زود شل می‌شوند و زانو می‌اندازند.
اگر بخواهیم خیلی روشن مثال بزنیم و قیمت‌ها را بگوییم برای یک دست کت و شلوار چند متر باید پارچه بخریم با چه قیمتی؟
برای کت و شلوار با جلیقه بین چهار متر و نیم تا پنج متر بسته به سایز فرد پارچه نیاز داریم. در بازار از متری ۱۵۰ هزار تومان پارچه داریم تا متری یک میلیون و ۸۰۰ یا دو میلیون تومان. ولی من به مشتری‌هایم می‌گویم، پارچه فاستونی بخرند که از قدیم بهترین انتخاب برای دوخت کت و شلوار است. چون جنس این پارچه به شکلی است که همه مدل روی آن جواب می‌دهد و روی تن خیلی خوب می‌نشیند. الان قیمت پارچه فاستونی پلی ویکسون متری بین ۲۵۰ هزار تومان تا ۳۲۰ هزار تومان است. پارچه فاستونی دیپلمات هم بین ۶۰۰ تا ۶۵۰ هزار تومان قیمت دارد. پارچه آستری هم خیلی قیمت بالایی ندارد که برای کت و جلیقه استفاده می‌شود. اگر کسی پنج متر پارچه فاستونی پلی ویکسون بخرد بین یک میلیون و ۲۵۰ هزارتومان تا یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان پول پارچه می‌دهد. برای کت و جلیقه هم دو متر آستر نیاز است که بیشتر از ۲۰۰ هزار تومان نمی‌شود. ولی اگر پارچه فاستونی دیپلمات بخرید نزدیک سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان باید پول پارچه بدهید که باز هم با توجه به کیفیت پارچه و اینکه چند سال می‌توانید آن را بپوشید به نظر من به صرفه است.
دوخت پیراهن و شلوار مردانه چطور، اگر به خیاط بدهیم بهتر است؟
پارچه پیراهن مردانه از متری ۱۵۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان است. خیلی از پارچه‌های ۱۵۰ هزار تومانی با کیفیت هستند. اما پارچه نخی که آب نرود و خیلی زود رنگش نرود متری حدود ۲۵۰ هزار تومان است. برای پیراهن مردانه دو جیب دو متر پارچه نیاز است و بدون جیب هم حدود یک متر و ۸۰ سانتی متر پارچه می‌خواهد. یعنی با حدود ۹۰۰ هزار تومان یک پیراهن خیلی خوب و با کیفیت می‌توانند بدوزند. شلوار هم دو متر پارچه می‌خواهد. دو متر فاستونی ویکسون ۵۰۰ هزار تومان پول پارچه می‌شود و اگر ۵۰۰ هزار تومان دستمزد بگیرم با یک میلیون تومان یک شلوار با کیفیت دارند که می‌توانند حداقل دو سال از آن استفاده کنند.
حالا با این توضیحات، مشتری‌های شما بیشتری چه چیزی می‌دوزند؟ کت و شلوار یا پیراهن و شلوار؟
بستگی به زمانش دارد. بعضی وقت‌ها که ماه‌های مناسبتی مثل رجب و شعبان است و عروسی و جشن زیاد داریم، مشتری کت و شلوار تعدادش بالا می‌رود. ولی در ماه‌های معمولی بیشتر پیراهن مردانه و شلوار می‌دوزیم.
شب عید چی؟
شب عید هم کت و شلوار می‌دوزیم. ولی مشتری پیراهن و شلوار تک بیشتر است. البته بعضی از شرکت‌ها هم سفارش می‌دهند تا برای کارمندانشان پیراهن بدوزیم تا به آنها عیدی بدهند.
مشتری‌های شما بیشتر چه کسانی هستند، منظورم از لحاظ سن و سال است؟
کسانی که کت و شلوار می‌دوزند بیشتر ۶۰ سال به بالا هستند. ولی کسانی که پیراهن می‌دوزند بین ۴۵ تا ۶۰ ساله هستند. البته برای دامادهای زیادی کت و شلوار دوخته‌ام. ولی کلا افراد مسن که لباس‌های بازار را نمی‌پسندند و از جوانی لباسهایشان را به خیاط داده‌اند، مشتری من هستند.
خیاطی کار پرسودی است نه؟ چون نه چیزی می‌خرید، نه چک می‌دهید نه به بازار می‌روید، فقط لباس می‌دوزید و پول می‌گیرید؟
کاش همین طوری بود که شما می‌گویید. ولی ما هم هزینه داریم. دکمه و نخ و زیپ و لایه چسب و ...همه این چیزها را خودم می‌خرم. هزینه‌های مغازه هم هست. پول برق خیلی بالاست. اتو همیشه کار می‌کند. چرخ خیاطی و قیچی برقی مدام روشن هستند. سر دوز همیشه روشن است. الان خیلی از خیاط‌ها که مستاجر هستند به سختی می‌توانند از پس هزینه‌ها بر بیایند. تازه مالیات هم باید بدهیم. مشتری هم که یا نیست یا اگر باشد فکر می‌کند ما برای رضای خدا کار می‌کنیم و خرج نداریم و کلی سر قیمت با ما چانه می‌زنند. بعضی از مشتری‌ها می‌آیند کلی استرس می‌دهند و می‌گویند تا سه روز دیگر لباسشان را لازم دارند ولی می‌روند وتا یک ماه دیگر پیدایشان نمی‌شود. ما روی این تاریخ تحویل لباس خیلی حساب می‌کنیم. چون فقط نصف پول را اول می‌گیریم و بقیه دستمزد را وقتی لباس را تحویل دادیم و مشتری راضی بود، دریافت می‌کنیم. این داستان‌ها هم هست دیگر. وگرنه اگر مشتری خوب باشد و تعدادش هم زیاد باشد بله خیاطی کار پرسودی است، ولی الان واقعا این شکلی نیست. بعضی از ماه‌های سال واقعا خاک می‌خوریم و تو هفته حتی یک سفارش هم نداریم. ولی یک هفته ممکن است دو تا پیراهن و شلوار بدوزیم.
مشتری ثابت ندارید؟
چرا دارم. چند تا مشتری دارم که از پدر بزرگ تا نوه مشتری من هستند. کسانی هستند که کت و شلوار دامادی‌‌شان را خودم دوخته‌ام و کت وشلوار دامادی پسرش را هم باز به من سفارش داده‌اند. ولی مگر این افراد در سال چقدر لباس می‌دوزند. کلا خیاطی حوصله و صبر می‌خواهد. از قدیم گفته‌اند یکی خدا به کسی که به بچه می‌دهد صبرش را هم می‌دهد و یکی هم به خیاط. کلا این کار مال آدم‌های صبور است. باید آرام و با دقت اندازه‌ها را بگیری، الگو بکشی و بعد با دقت بیشتر برش بزنی و بعد کارهای دوخت را انجام بدهی. در هر مرحله باید اتو کشی کنی تا کار تمام شود و آخر سر هم باید تمیز کاری انجام بدهی تا یک لباس آماده شود. ما دستمزد این صبرمان را می‌گیریم که نسبت به قیمت‌های بازار اصلا به چشم نمی‌آید.
