افسانه معجون و آب هویج بستنی
درباره کسب و کاری‌که بازارش هیچوقت کساد نیست و همیشه مشتری‌دارد
هفت صبح| شغل آب میوه فروشی و بساط معجون‌های ویتامینه، تابستان و زمستان ندارد. در داغی تابستان انواع آبمیوه تگری و بستنی، جگر آدم را خنک می‌کند و در سرمای زمستان هم معجون‌های ویتامینه مثل سوخت موشک عمل می‌کنند.
برای همین همیشه خوراکی‌های داخل مغازه و بیرون مغازه که در یک دستگاه می‌چرخند تا یخ در بهشت باشند، طرفداران خودشان را دارند و خیلی از این مغازه‌ها، محل قرار و دورهمی‌ها و به اصطلاح پاتوق شده‌اند. برای همین هم هست که این شغل هیچوقت کسادی ندارد؛ چون برای همه یک چیزی دارد. ورزشکارها طرفدار معجون هستند، زوج‌های جوان، بستنی‌های رنگی می‌خورند و خانواده‌ها، بیشتر طرفدار آب‌هویج بستنی هستند که خیلی هم خرج روی دستشان نگذارد.
با این اوصاف، بازار این مغازه‌ها همیشه داغ است و به قول حسین‌آقا، فعلا چرخ مغازه با همین آب‌میوه‌های خنک و بستنی‌های رنگی می‌چرخد؛ البته اگر رقبا بگذارند. چون به گفته این مغازه‌دار قدیمی، دست در این کار آنقدر زیاد است که سر هر کوچه یک مغازه آبمیوه و بستنی باز شده. بعضی‌ها، منوهای عجیب‌وغریبی دارند با سوربه و دون دورما و بستنی ماستی و جلاتو از مشتری‌ها پذیرایی می‌کنند و بعضی‌ها هم هنوز به آب‌هویج بستنی و معجزه بستنی سنتی و فالوده دلگرم هستند و می‌دانند همین دو سه قلم با یک لیوان معجون درست و حسابی کار را برایشان در می‌آورد.
واقعا راست می‌گویید؛ الان که دقت می‌کنم دقیقا روبه‌روی شما، آن طرف خیابان مغازه آب‌میوه‌فروشی است. در این راسته، حداقل چهار مغازه دیگر هم هستند، بین این همه رقیب چطور دوام می‌آورید؟
باید حواسمان به قیمت و کیفیت آبمیوه و بستنی که دست مردم می‌دهیم، باشد. خیلی از این مغازه‌ها فکر می‌کنند این شغل راحت است. مغازه اجاره می‌کنند و یک یخچال و چندتا آب‌میوه‌گیری بزرگ و یک دستگاه یخ در بهشت و دیگر تمام. یک لیوان آبمیوه یا معجون و بستنی دست مردم می‌دهی و پول می‌گیری و شب به شب یک گونی پول به خانه می‌بری. البته این اصطلاح ما قدیمی‌هاست. الان دیگر دستمان به پول نمی‌خورد، منظورم این بود که تصور همه این است که شب به شب یک دخل پر و پیمان داری.
مگر ندارید؟
چرا داریم؛ ما خدا را شکر می‌کنیم. دخل خوب است اما تا دلتان بخواهد خرج هم خوب است! مواد اولیه خیلی گران شده. کار ما با بازار، رابطه مستقیم دارد. هر خوراکی گران شود، ما هم به دردسر می‌افتیم و باید قیمت‌ها را بالا ببریم. شکر گران می‌شود باید روی قیمت بستنی و فالوده بکشیم. داستان میوه هم که اصلا جداست. موز هر روز یک قیمت دارد. دیروز رفتم بازار چند کارتن موز بخرم، باورتان می‌شود از بازار عمده‌فروشی، موز درجه یک را کیلویی ۸۰هزار تومان خریدم.
ما باید بهترین و تمیزترین موز بازار را بخریم و در ویترین بگذاریم. چشم مشتری اول ویترین را می‌بیند. اگر میوه‌های بی‌کیفیت و انبه و موز له‌شده و سیب و پرتقال کپک‌زده در یخچال باشد، مشتری می‌رود و دیگر برنمی‌گردد. از طرف بهداشت هم خیلی حواسشان به صنف ما هست. برای همین اصلا ریسک نمی‌کنیم و مجبوریم گل بازار را بخریم. همین الان انبه کیلویی ۲۰۰هزار تومان است.
زردآلوی خوب زیر ۱۸۰هزار تومان پیدا نمی‌شود. هلو زیر ۱۰۰هزار تومان نیست. پرتقال و سیب هم همه سردخانه‌ای هستند و پرتقال آب‌دار زیر ۶۰هزار تومان پیدا نمی‌شود. منظور من همین چیزهاست که خرج را بالا می‌برد وگرنه اگر مواد اولیه را بتوانیم ارزان بخریم، قیمت را پایین می‌آوریم تا فروشمان بالا برود. همین حالا مغزپسته برای معجون زیر ۹۰۰هزار تومان تا یک میلیون و ۱۰۰هزار تومان پیدا نمی‌شود. اگر ۵۰گرم مغز پسته توی در یک لیوان معجون بریزم، فقط ۵۰هزار تومان پول پسته می‌شود. معجون درست‌وحسابی بستنی، خامه، مغز پسته، پودر نارگیل، عسل، کنجد، موز، شیر، ثعلب و مغز گردو و بادام می‌خواهد. شاید از هر کدام چند گرم و چند عدد بریزیم ولی چون قیمت‌ها بالاست، یک لیوان معجون را خودمان را هم بکشیم زیر ۱۵۰هزار تومان نمی‌توانیم بفروشیم. بعد با این قیمت‌ها، بعضی از رقبا روی تابلو بزرگ می‌نویسند: «معجون ۵۰هزار تومان!».
در معجون‌شان چه می‌ریزند؟
ما مشتری بدن‌ساز و ورزشکار حرفه‌ای زیاد داریم. یکی از آنها می‌گفت معجونی که به اسم ویتامینه مخصوص دست مردم می‌دهند، شیرموز غلیظ‌شده با پودر نارگیل و کنجد است و بستنی و خامه و مغزهای آجیل ندارد. آنقدر با دستگاه، شیروموز را هم می‌زنند و کمی هم ثعلب داخل آن می‌ریزند تا سفت شود، بعد می‌گویند معجون ویتامینه ارزان می‌دهیم. ولی کسی که معجون‌خور حرفه‌ای است با جرعه اول می‌فهمد که برای یک لیوان شیرموز پول داده نه یک لیوان معجون واقعی. بعضی‌ها ادا و اطوار کارشان زیاد است ولی چیزی که دست مشتری می‌دهند، هیچ کیفیتی ندارد. بعضی‌ها هم بیشتر نمایش بازی می‌کنند و مثل این بستنی‌فروشی‌های ترکیه‌ای که در اینستاگرام مشهور شده‌اند، مشتری‌ها را سر کار می‌گذارند و آخر سر یک اسکوپ بستنی را در نان می‌ریزند و ۱۰۰هزار تومان پول می‌گیرند. یک سری از مغازه‌دارها فقط پول منوی عجیب‌وغریب و اسم‌های من‌درآوردی که روی آب میوه‌های معمولی می‌گذارند را می‌گیرند.
شاید به این دلیل است که مردم از تکرار خسته شده‌اند و دنبال یک خوردنی جدید هستند.
بله ولی اگر این اسم‌هایی که می‌گذارند، درست باشد که ما چیزی نمی‌گوییم. مثلا الان بستنی ماستی به دلیل اینکه کالری کمتری دارد، خیلی طرفدار پیدا کرده. اسمش بستنی ماستی است که بسته به میوه‌ای که درون آن ریخته شده، مثلا می‌گوییم بستنی ماستی هلویی. ولی بعضی‌ها برای اینکه قیمت را بالا ببرند، داخل منو می‌نویسند: «پیچ اند ماس»، خنده‌دار نیست؟ بستنی ماستی هلویی که بهتر از آن اسم نصف‌ونیمه و عجیب‌وغریب است. مشتری فکر می‌کند حالا قرار است چه بستنی بخورد. وقتی ظرف بستنی را می‌بیند، تعجب می‌کند همان بستنی ماستی است با چند تکه هلوی له‌شده.
حالا که به اینجا رسیدیم؛ در این ۳۰سال که این مغازه را می‌چرخانید، مردم بیشتر چه چیزی در مغازه شما سفارش می‌دهند؟ یعنی پرفروش‌ترین محصول مغازه شما چیست؟
بدون هیچ اغراقی، آب‌هویج بستنی. از ۳۰سال پیش که این مغازه را راه انداخته‌ام، پرطرفدارترین و پرفروش‌ترین محصول ما بوده. آب‌هویج هم با بستنی سنتی ترکیب می‌شود هم با بستنی وانیلی؛ ولی آب‌هویج با بستنی‌سنتی، پرفروش‌تر و محبوب‌تر است.
یعنی فرقی نمی‌کند زمستان باشد یا تابستان؟
فرق دارد ولی نه آنقدر که خیلی به چشم بیاید. یک بار نشستم و فاکتورها را بررسی کردم. مثلا اگر در تابستان روزی ۱۰۰تا لیوان آب‌هویج بستنی بفروشیم، در زمستان ۸۰ یا ۹۰لیوان می‌فروشیم.
آب‌هویج هم همین داستان را دارد یا فقط آب‌هویج بستنی شامل این موضوع می‌شود؟
آب هویج هم خواهان دارد ولی آب‌هویج با بستنی داستانش جداست. چون ترکیب آب‌هویج با بستنی سنتی، به قول جوان‌های امروزی، یک ترکیب برنده است. خامه و بستنی‌سنتی با آب‌هویج یک طعم فوق‌العاده درست می‌کنند.
قیمت‌ها چقدر متفاوت است؟ مثلا یک لیوان آب‌هویج با یک لیوان آب‌هویج بستنی، چقدر اختلاف قیمت دارد؟
بستگی به اندازه لیوان دارد؛ یک لیوان آب‌هویج کوچک ۱۵هزار تومان، متوسط ۲۰هزار تومان و یک لیوان بزرگ حدود ۲۵هزار تومان است؛ اما آب‌هویج بستنی با اسکوپ‌های بستنی قیمت‌گذاری می‌شود. مثلا اگر یک لیوان متوسط با یک اسکوپ بستنی‌سنتی باشد، بین ۴۰ تا ۴۵هزار تومان قیمت دارد. اگر بستنی وانیلی باشد، ارزانتر است و بین ۳۵ تا ۴۰هزار تومان قیمت دارد.
بعد از آب‌هویج چه؟ مردم چه چیزی سفارش می‌دهند؟
معجون خیلی طرفدار دارد؛ به‌خصوص مردان ورزشکار خیلی معجون می‌خورند. مشتری‌هایی دارم که قبل از اینکه به باشگاه بروند یک لیوان بزرگ معجون می‌خورند و بعد که از باشگاه می‌آیند، باز هم یک لیوان معجون می‌خورند.
در معجون، واقعا آن چیزهایی که گفتید مثل مغز پسته، گردو، بادام هندی، عسل، موز و بستنی و ... را می‌ریزید؟
من معجون را جلوی چشم مشتری درست می‌کنم. یعنی می‌بیند که چه چیزی در دستگاه‌مخلوط‌کن می‌ریزم. من برای هر لیوان یک اندازه مشخص در نظر می‌گیرم و برای همین یک پارج معجون برای چند نفر درست نمی‌کنم. مواد هر لیوان معجون را اول در یک ظرف می‌ریزم؛ بعد که شیر و موز و بستنی را ترکیب کردم، کم‌کم آجیل‌ها و پودر نارگیل و کنجد را اضافه می‌کنم.
قیمت یک لیوان معجون شما چقدر است؟
یک لیوان متوسط حدود ۱۵۰هزار تومان قیمت دارد ولی ویتامینه مخصوص ما که حدود ۴۰۰گرم وزن دارد با موز، بستنی مخصوص، خامه، کنجد، پودر نارگیل، ژله، موز، انبه، مغز گردو، مغز پسته، بادام هندی، بادام درختی، عسل، آناناس و سس شکلات و توت فرنگی ۲۵۰هزار تومان می‌فروشیم.
به غیراز آب‌هویج بستنی و معجون، چه آب‌میوه‌هایی طرفدار دارند؟
بستگی به فصل دارد. الان میوه‌های نوبرانه خیلی گران است. برای همین آب‌طالبی و آب‌هندوانه، فروش بیشتری دارد. یک لیوان بزرگ آب‌طالبی ۳۰هزار تومان و آب‌هندوانه، ۲۵هزار تومان قیمت دارد. ترکیب شیر با میوه هم طرفدار دارد. مثلا در فصل سرما، شیرموز خرما، شیرموز پسته و شیرموز نارگیل خیلی فروش خوبی دارد. در هوای گرم هم شیرپسته، شیرموز انبه و شیرانبه محبوب است.
خودتان ترکیب می‌کنید یا مشتری انتخاب می‌کند؟
هم داخل منوی مغازه هست، هم خود مشتری می‌تواند چیزهایی که می‌خواهد را انتخاب کند ما برایش ترکیب می‌کنیم. دیگر پای خودش است.
در ترکیبی‌ها چه آب‌میوه‌هایی طرفدار بیشتری دارد؟
زمستان ما آب‌هویج، زنجبیل و پرتقال و آب‌سیب و لیمو و آب انبه و پرتقال زیاد می‌فروشیم، چون برای سرماخوردگی خیلی‌خوب است. آب‌انار هم همیشه مشتری دارد. آب‌هویج کرفس هم برای کسانی‌که رژیم دارند یا می‌خواهند عمل جراحی زیبایی انجام بدهند، مناسب است. در تابستان ترکیب آب‌آناناس و توت‌فرنگی، خیلی خوشمزه و پرطرفدار است. آب‌انبه و توت‌فرنگی هم یک ترکیب گلبهی و خوشمزه‌ای دارد. قیمت این آب میوه‌ها هم بسته به اینکه در چه فصلی هستیم، تغییر می‌کند. مثلا الان یک لیوان آب‌انبه و توت‌فرنگی، حدود ۸۰هزار تومان قیمت دارد یا قیمت یک لیوان آب‌آناناس با توت‌فرنگی حدود ۱۲۰هزار تومان است. آب‌انبه و آناناس هم جزو ترکیبی‌های لاکچری است.
قیمتش چقدر است؟
الان یک آناناس ۲۰۰هزار تومان است و 2تا انبه هم ۲۰۰هزار تومان می‌شود. برای همین یک لیوان ترکیب آب این دو میوه را زیر ۱۵۰هزار تومان نمی‌توانیم، بفروشیم.
از بستنی غافل نشویم؛ چه بستنی بیشتر طرفدار دارد؟
جوانترها بیشتر بستنی‌میوه‌ای می‌خورند. مثلا وقتی یک خانواده می‌آیند، پدر و مادر بستنی‌سنتی یا فالوده و آب‌هویج بستنی سفارش می‌دهند، بچه‌ها بستنی میوه‌ای یا جلاتو می‌خواهند. بین بستنی‌های میوه‌ای و اسکوپی رنگی، بستنی وانیلی و شکلاتی همچنان محبوب است. بعد از آنها هم، بستنی کاراملی، قهوه، فندوق، پسته، بلوبری، توت‌فرنگی و شاه‌توت خیلی طرفدار دارد.
قیمت بستنی سنتی چقدر است؟
بستنی سنتی با خامه و پسته واقعی، کیلویی بین ۲۴۰ تا ۲۸۰هزار تومان قیمت دارد.
چرا گفتید پسته واقعی؟
چون متاسفانه بعضی‌ها فقط یک چیزی شبیه پسته یا پودر پسته روی بستنی می‌ریزند. مثلا بادام‌زمینی خام را با رنگ گیاهی سبز ترکیب می‌کنند یا باقالی سبز را با کمی شکر خشک می‌کنند و به عنوان مغزپسته استفاده می‌کنند. چون یک کیلو مغز پسته مرغوب بین ۹۰۰هزار تومان تا یک میلیون و ۱۰۰هزار تومان قیمت دارد. البته ما هم زیاد نمی‌ریزیم و بستنی سنتی ما، بیشترخامه دارد با چند تکه پسته واقعی. چون اگر بخواهیم پسته زیاد مصرف کنیم، قیمت بالا می‌رود و فروش کم می‌شود.
قیمت بستنی میوه‌ای چقدر است؟
بستگی دارد که چه مدلی باشد. بستنی با تکه‌های شکلات و میوه با بستنی وانیلی ساده فرق دارد. مثلا اگر بستی وانیلی اسکوپی ۱۰ تا ۱۵هزار تومان باشد، یک اسکوپ بستنی بلوبری یا تمشک و شاه‌توت، ۲۰ تا ۲۵هزار تومان است. بستنی پسته‌ای و مدل‌های دیگر هم بسته به قیمت مواد اولیه قیمت‌گذاری می‌شوند.
حالا با این اوصاف چه کسانی بیشتر مشتری شما هستند؟
مردهای جوان بیشتر اکیپی می‌آیند و آبمیوه می‌خورند. ورزشکارها، بچه‌های دبیرستانی و دانشجوها. خانواده‌ها هم که بیشتر بستنی و آب‌هویج بستنی می‌خورند.
یعنی زنان و مردهای مسن، مشتری شما نیستند؟
چرا ولی خب تعدادشان کمتر است. سلیقه متفاوتی هم دارند. مردهای مسن بیشتر بستنی‌سنتی و فالوده می‌خورند. خیلی هم اهل آبمیوه نیستند و اگر بخواهند چیزی سفارش دهند، شربت خاک‌شیر یا یخ در بهشت با تخم‌شربتی می‌خواهند. خانم‌های مسن هم بیشتر بستنی سنتی می‌خورند.
اگر یک خانواده چهارنفره خودش بخواهد در خانه آب‌هویج بستنی یا معجون درست کند، برایش به صرفه‌تر است یا اینکه از آبمیوه فروشی خرید کند؟
به نظرم به دردسرش نمی‌ارزد؛ اینجا بیایند هم راحت‌تر است، هم ارزانتر.
چرا؟
چون مثلا برای معجون، کلی خرده‌ریز باید بخرند. از مغزپسته و بادام‌هندی و درختی گرفته تا عسل و پودر نارگیل و کنجد و ... . شما نمی‌توانید به مغازه بروید و بگویید یک مشت مغزپسته یا بادام‌هندی بدهید. از هر کدام ۱۰۰گرم هم بخرید، فقط حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰هزار تومان هزینه مغز آجیل می‌شود. یک کیلو موز ۹۰هزار تومان. عسل و شیر و بستنی هم می‌خواهد. یک بسته بستنی وانیلی نیم کیلویی زیر ۸۰هزار تومان نیست. یک قوطی شیر هم زیر ۳۰هزار تومان نیست. سرجمع بخواهیم حساب کنیم برای 4لیوان معجون باید حدود یک میلیون تومان خرج کنید. آب‌هویج بستنی هم همین داستان را دارد. یک کیلو بستنی سنتی حدود ۲۸۰هزار تومان قیمت دارد. یک لیتر آب‌هویج هم بین ۵۰ تا ۶۰هزار تومان. یعنی حداقل باید ۳۵۰هزار تومان هزینه کنند ولی در مغازه ما اگر یک لیوان بزرگ آب‌هویج بستنی بخورند، یک خانواده 4نفره، ۲۰۰هزار تومان خرجشان می‌شود.
مشتری خاص هم دارید؟ از آن مشتری‌هایی که مثلا چند سال هرروز یا هفته یک چیز خاص سفارش بدهند که یادتان مانده باشد؟
بله دارم. مثلا چند خانم ورزشکار هستند که حدود 3سال است 3روز در هفته، یک لیتر آب‌کرفس سفارش می‌دهند. یا این آب‌میوه‌های دتاکس رژیمی که تازه مد شده. ولی یک مشتری خیلی خاص داشتم که دو سالی است، فوت کرده. یک آقایی بود، حدود ۸۰ساله با قد بلند که همیشه کلاه فرانسوی سرش می‌گذاشت و پیپ می‌کشید. مثل شخصیت توی فیلم‌ها بود. همیشه یک لیوان یخ در بهشت پرتقالی می‌خرید. می‌گفت یاد بچگی‌هایم می‌افتم.
درباره همه چیز حرف زدیم جز درآمد و سود. با این توضیحاتی که دادید، می‌توانیم این شغل را جزو شغل‌های پردرآمد بگذاریم؟
بله، می‌شود. ولی بستگی دارد که چقدر شناخته‌شده باشی. مردم چقدر تو را بشناسند. بعضی‌ها به بلاگرها پول می‌دهند برای تبلیغ و شبی چندمیلیون دخلشان می‌شود. بعضی‌ها هم فقط روی طعم و کیفیت و تمیزی کار تمرکز دارند و مشتری جمع می‌کنند.
خب با این اوصاف درآمد این کار در ماه چقدر است؟
درآمد بد نیست ولی عرض کردم خرج خیلی‌زیاد است. ما پول برق و آب می‌دهیم. مغازه مال خودم است و کرایه نمی‌د‌هم ولی خرج خرید مواد اولیه و حقوق کارگر و بیمه بالاست. من دو کارگر ثابت و یک راننده و مامور خرید هم دارم.
من فقط یک عدد می‌خواهم. اینکه اگر کسی رویای این شغل را داشته باشد، روی چه درآمدی در ماه می‌تواند حساب کند؟
حدودی می‌توانم بگویم، سود خالص در ماه‌های گرم شاید به بین ۶۰ تا ۷۰میلیون تومان برسد و در زمستان هم بین ۵۰ تا ۶۰میلیون تومان. البته این میانگین است. بعضی وقت‌ها کمتر است و بعضی وقت‌ها بیشتر.
