پول و استامینوفن و اکسپکتورانت

روزنامه هفت صبح| به تازگی گزارشی درباره اقتصاد داروخانه‌های ایران منتشر شده که بررسی آن نشان می‌دهد باوجود رشد آماری داروخانه‌ها و گردش مالی بالا، باز هم بعضی از نمودارها و روندها در این صنعت نزولی است. مهم‌ترین نکته این گزارش افزایش صدور مجوز برای تاسیس داروخانه‌ها و سهم بالای استان تهران از آنهاست.

در کنار همه اعداد و ارقامی که وضعیت اقتصادی داروخانه‌ها را شفاف می‌کند، 9 عامل هم به عنوان متهمان اصلی وضعیت اقتصادی نامساعد داروخانه‌ها معرفی شده‌اند: ورودی نیروی کار داروساز بدون برنامه، افزایش تعداد داروخانه‌ها، کاهش درآمد میانگین صنعت داروسازی، کاهش میانگین فروش داروخانه‌ها، افزایش هزینه‌های عمومی، تورم عمومی، افزایش هزینه‌های مالی کمبود دارویی و عدم دسترسی گردش نقدینگی و سهم فروش داروخانه‌های دولتی کار را پیچیده‌تر و شرایط اقتصادی را برای این صنف سخت کرده است.

این گزارش توسط سیدسجاد حسینی تحلیلگر حوزه دارو برای اتاق بازرگانی تهران تهیه شده و آمارها تا همین ماه جاری در نظر گرفته شده است. 

چقدر داروخانه داریم؟
 برای درک بهتر میزان رشد این داروخانه‌ها در یک دهه گذشته تعداد داروخانه‌های خصوصی سال 1391 و امسال را با هم مقایسه می‌کنیم: این عدد در سال 1391، حدود دو هزار و 838داروخانه در سراسر کشور بوده که امسال به 15هزار و 784 مورد رسیده و به همین اندازه هم میزان فروش دارو افزایش داشته است.

این میزان رشد در شرایطی رخ داده که میانگین فروش داروخانه‌های خصوصی در سال 1402 نسبت به سال قبل افزایش نداشته است. این افزایش تعداد داروخانه‌های خصوصی در شرایطی رخ داده که این گروه همیشه از رقابت اقتصادی نابرابر با دولتی‌ها گلایه می‌کنند و می‌گویند حدود 52درصد از این بازار در دست داروخانه‌های دولتی است و هر زمانی که کمبود دارویی رخ می‌دهد، دولت تمام داروهای کمیاب را اول برای آنها می‌فرستد. 

 تا سال 1394 با افزایش قیمت‌های دارو، میانگین فروش داروخانه‌های کشور تابعی از تورم بود، ولی با تغییرات سیاست‌های کلی قیمت‌گذاری محصولات، میانگین فروش داروخانه‌ها طی هشت سال، 186درصد افزایش یافته است، با این حال این عدد به معنی افزایش حاشیه سود داروخانه نیست چون در کنار افزایش قیمت‌ها، هزینه‌های آنها هم رشد داشته است. 

 در این گزارش میزان افزایش هزینه داروخانه‌ها هم بررسی و با آمارهای سال 1395 مقایسه شده است: بیشترین درصد افزایش مربوط به حقوق مسئول فنی داروخانه‌هاست که 900 درصد افزایش داشته و کمترین آن هم مربوط به هزینه اجاره با 750 درصد افزایش است. 

 در سراسرس کشور در مجموع  15هزار و 765 داروخانه فعال وجود دارد که بخش زیادی از آن معادل 14هزار و 248 داروخانه مربوط به بخش خصوصی است و کمی کمتر از 1500 عدد هم مربوط به داروخانه‌های دولتی است. در کل ایران هم فقط 29 داروخانه خیریه فعال است.

مجوزها بیشتر شد 
در 20سال اخیر صدور مجوز تاسیس داروخانه افزایش داشته، اما این روند از سال 1400 رشد چشمگیرتری داشته و نقطه اوج آن در سال 1401 بود که 343 مجوز در ماه مرداد همین سال صادر شد. همین رویه رو به رشد کمابیش تا امسال هم ادامه پیدا کرد و در مقاطعی کاهش یا افزایش داشت؛ در مجموع دو سال اخیر رشد داروخانه‌ها قابل مقایسه با سال‌های پیش از آن نیست.

در همین دو سال گذشته وضعیت تاسیس داروخانه‌ها در استان‌های مختلف به چه صورت بوده و کدام استان در صدر قرار گرفته است؟

 رکورد بیشترین آمار تاسیس داروخانه در دست استان تهران است و اوج آن هم در همین سال جاری رخ داده است. در سال 1402،  سه هزار و 608 داروخانه در تهران فعال شده‌اند. بعد از تهران، با فاصله بسیار زیاد، استان‌های خراسان رضوی، اصفهان، فارس،‌ آذربایجان شرقی و مازندران قرار دارند. 

تمرکز داروخانه در کشور به چه صورت است؟
در بخش دیگری از این گزارش، به وضعیت تمرکز داروخانه‌ها در سراسر کشور می‌رسیم که باز هم نام تهران در آن می‌درخشد. طبق بررسی‌های این گروه، 70درصد تجمع داروخانه‌های تهران در مناطق شمالی این شهر است. در پایتخت هم در حوزه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، سهم صدور مجوزجدید برای داروخانه‌ها از دو دانشگاه ایران و تهران بیشتر است. 

ارزش ریالی بازار دارویی و مکمل ایران در سال 1402
 در سال 1402 و تا ماه آذر ارزش ریالی این بازار در کشور، 1635هزار میلیارد تومان برآورد شده و سهم فروش مکمل‌ها هم 192هزار میلیارد تومان بوده است. این ارقام فاصله زیادی با آمار فروش در سال گذشته دارند که البته نباید افزایش قیمت دارو را نادیده بگیریم. سال گذشته هم این بازار 992هزار میلیارد تومان ارزش داشت و 156هزار میلیارد تومان هم سهم فروش مکمل‌ها بود. 

 کدام استان سهم مصرف بیشتری دارد؟
 این استان تهران است که در این شاخص هم رتبه اول را در دست گرفته است و در مجموع 28درصد از سهم مصرف دارو متعلق به این استان است. 

اوضاع دخل و خرج داروخانه‌ها چطور است؟
 ارزش فروش ریالی داروخانه‌ها تا ماه آبان حدود هزار و 70هزار میلیارد تومان بوده و درصد درآمد آنها از فروش نزدیک به 15درصد برآورد شده. اوضاع این سهم از فروش سال گذشته بهتر بود و تقریبا 16درصد از فروش به عنوان درصد درآمد داروخانه‌ها ثبت شد. از سال 1401 با وجود اینکه میزان فروش ریالی داروخانه‌ها افزایش داشته، ولی درصد حاشیه سود آنها از فروش نزولی بوده و از 17 درصد به 15 درصد کاهش پیدا کرده است. 

مطالبات داروخانه‌ها چقدر است؟
داروخانه‌های خصوصی و دولتی از شرکت‌های پخش مطالبات زیادی دارند که 65درصد آنها متعلق به بخش خصوصی است. باقی این مطالبات یعنی 35درصد آن هم سهم داروخانه‌های دولتی است. 
 

در این گزارش، 20 دارو به عنوان محصولاتی با بیشترین افزایش قیمت معرفی شده‌اند. بین این داروها قرص لانوکسین با 566 درصد رشد قیمت، رکورد زد. این قرص در درمان نارسایی احتقانی قلب و برای پیشگیری و درمان آریتمی قلبی مصرف می‌شود.