متهم جدید خشک شدن درختان ولیعصر
رئیس مدیریت بحران سازمان هواشناسی گفته که دلیل بخشی از خشکیده شدن درختان ولیعصر، سیستم فاضلاب و آبیاری این محدوده است
هفت صبح| پرونده قطع درختان خیابان ولیعصر موضوع جدیدی نیست. کافی است سری به آرشیو رسانه‌ها بزنید تا با اخباری روبه‌رو شوید که هر سال تکرار شده‌اند و هربار هم نشان از قطع یا خشکیده شدن تعدادی از درختان این طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه می‌دهند.
خیابان ولیعصر، بلندترین خیابانِ (درخت کاری شده) در تهران و خاورمیانه با درازای ۱۸کیلومتر و همچنین جزو ده خیابان بلند در جهان است که از میدان راه‌آهن در میانه جنوبی تهران آغاز شده و به میدان تجریش در منطقه شمیران در شمال تهران می‌رسد.
اما مهمترین شاخصه این خیابان، شاید درختان کهنسال آن باشند. در سال ۱۳۱۸، سرتاسر خیابان از دو طرف با ۱۸ هزار درخت چنار توسط زنده یاد کریم ساعی پوشیده شد. با این حال بی‌توجهی به این گنج طبیعی باعث شد تا در سال ۱۳۹۷، پیروز حناچی، شهردار وقت تهران، چنارهای باقیمانده را ۱۵ هزار و در شهریور ماه ۱۳۹۸، زهرا صدراعظم نوری، عضو کمیسیون محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران، این تعداد را ۸هزار چنار اعلام کنند.
تکرار یک سناریوی قدیمی
طی سال‌های اخیر و همزمان با توسعه فضای مجازی، شهروندان بارها فیلم‌هایی را از قطع یا خشک شدن این درختان گرفته و در شبکه‌های مجازی منتشر کرده‌اند که با واکنش‌های فراوانی روبه‌رو بوده است. به عنوان مثال مرداد ماه سال گذشته بود که تصاویری در شبکه‌های اجتماعی با عنوان درخت‌کُشی در شمال تهران منتشرشد که در آن به قطع درختان در شب اشاره شده و قطع آنان را بدون مجوز میراث غیرقانونی می‌کردند. از سویی بهمن ماه نیز مهدی بابایی، عضو شورای شهر تهران تغییر اقلیم را مهمترین دلیل خشکی درختان چنار خیابان ولیعصر عنوان کرده است.
در همان سال همچنین قطع عمدی ۱۳ درخت در منطقه یک تهران در فضای مجازی با واکنش‌های مختلفی از سوی شهروندان مواجه شد و گلایه بسیاری را به همراه داشت. موضوعی که با ورود شهروندان به ماجرا در نهایت باعث جریمه شدن 117 میلیارد تومانی مالک ساختمانی که درختان مقابل مغازه‌اش را سربریده بود، شد.
سال 1401 نیز از بین رفتن 10 اصله درخت کهنسال در این خیابان با حاشیه‌هایی همراه شد. آن زمان ذبیح‌الله اعظمی، سخنگوی کمیسیون کشاورزی آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس با اشاره به ورود این کمیسیون به موضوع خشک‌شدن درختان چنار خیابان ولیعصر تهران، گفته بود به نظر من علت خشک شدن می‌تواند ریختن سم و نفت و موادی نظیر این‌ها باشد؛ استفاده از همه این مواد محتمل است و مالک ملک مقابل این درختان باید حتما پاسخگو باشد.
یک فرضیه جدید
در طول این مدت، تاکنون فرضیه و اتفاقات متفاوتی به عنوان دلایل خشکیدگی درختان خیابان ولیعصر مطرح شده؛ از تغییرات اقلیمی تا آفت زدگی و حتی ساخت و سازهای بی‌رویه، اما کمتر کسی به ارتباط فرسودگی لوله‌کشی‌های زیرزمینی توجه کرده است. نکته زمانی قابل توجه می‌شود که این مسئله با مدیریت منابع آب پیوند می‌خورد.
حالا اما رئیس مدیریت بحران سازمان هواشناسی گفته که دلیل بخشی از خشکیده شدن درختان ولیعصر، سیستم فاضلاب و آبیاری این محدوده است. وی در این زمینه گفته: «بازچرخانی آب از مهمترین موضوعاتی است که در ایران به آن توجه کافی نشده است.
بسیاری از شهرهای ما حتی سیستم جمع‌آوری فاضلاب و تصفیه ندارند و تنها معدودی مانند تهران چنین امکاناتی دارند. هر جا سیستم جمع‌آوری وجود نداشته باشد، طبیعتا بازچرخانی هم ممکن نیست و آب فاضلاب به شکل غیرتصفیه وارد محیط می‌شود. این موضوع علاوه بر هدررفت آب، آلودگی خاک و منابع طبیعی را نیز به دنبال دارد.»
وی نمونه بارز این وضعیت را فاضلاب بندرعباس می‌داند و همان فاضلابی که نماینده هرمزگان با ایستادن جلوی خروجی آن به دریا، تلاش کرد توجه‌ها را به آلودگی دریایی جلب کند. حال تصور کنید چنین وضعیتی در دریای بسته‌ای مانند خزر چه پیامدهایی دارد، به‌ویژه که بسیاری از شهرهای شمالی نیز فاقد شبکه فاضلاب‌اند. از سوی دیگر، فاضلاب روستاها و شهرهای کوچک که در مسیر رودخانه‌ها هستند، وارد منابع آبی می‌شود و در نهایت به همان سدهایی می‌ریزد که آبشان برای شرب تصفیه و مصرف می‌شود.»
عامل جدیدی به نام شبکه فرسوده آبرسانی
وظیفه با ذکر اینکه در کنار این مشکل، شبکه آبرسانی کشور نیز فرسوده بوده و نیاز به تعمیر و بازسازی دارد می‌گوید: سرمایه‌گذاری کافی در این بخش نشده و همچنان از طراحی‌های قدیمی استفاده می‌شود. لوله‌ها در زیر خاک دفن می‌شوند و دسترسی به آن‌ها بسیار دشوار است.
در حالی که در بسیاری از کشورهای دیگر، مسیر آب، برق و تاسیسات شهری در زمین و در کانال‌های خاص در دسترس دائمی قرار دارد و در صورت لزوم امکان تعمیر و رفع مشکلات نشتی را سریع فراهم می‌کنند. اما در ایران، هر بار به خاطر وجود مشکلی در شبکه مخابرات، برق یا گاز و آب مسیرهای مربوطه در خیابان‌ها کنده می‌شود.»
وی در نهایت با ربط دادن این موضوع با قطع درختان ولیعصر مدعی شده که مثال روشن این وضعیت، همین خیابان طولانی است که بارها برای تعویض کابل برق یا مخابرات در طول چندین کیلومتر کانال‌هایی کنده می‌شود و سپس با خاک پر می‌شود. در این فرآیند، ریشه درختان در عمق یک متری یا بیشتر در پیاده‌روها قطع می‌شود. همین امر یکی از دلایل خشکیدگی درختان این خیابان تاریخی می‌تواند باشد.»
