نفهمیدم چی شد | قرص‌های بیهوشی عامل اصلی تجاوز در مهمانی‌ها
قرص بیهوشی یا تجاوز در واقع برچسبی است که جامعه روی انواعی از آرام‌بخش‌ها و خواب‌آورهای قوی مانند کلونازپام، آلپرازولام و اگزازپام نهاده است
هفت صبح، رضا نیکنام | نقشه گنج شوم؛ چگونه با ۳ کلیک به «قرص تجاوز» دسترسی پیدا می‌کنید؟ تصور کنید در یک مهمانی شلوغ و پرنور هستید. موسیقی در جریان است، صدای خنده به گوش می‌رسد و شما یک نوشیدنی در دست دارید. فقط یک جرعه می‌نوشید. بیست دقیقه بعد، دنیا شروع می‌کند به محو شدن؛ انگار کسی آهسته نور را کم می‌کند. صداها درهم می‌آمیزند و تصاویر تار و محو می‌شوند، سپس... هیچ چیز...
ساعت‌ها بعد در سکوت و تاریکی یک اتاق ناشناس با سردردی کوبنده و حافظه‌ای تهی به هوش می‌آیید. ساعت‌ها گذشته... ساعت‌هایی از زندگی شما، مثل برگ‌هایی از یک کتاب که پاره کرده و به باد سپرده‌اند، ناپدید شده است. شما فقط یک حس دارید، ترسی عمیق و یخ‌زده. این کابوس نیست؛ این واقعیت رو به گسترش قربانیان «قرص تجاوز» است.
می‌خواهیم از داروهایی بگوییم که جای آن که در صندوقچه‌های محافظت‌شده داروخانه‌ها قفل باشند، اما حالا به کالایی کثیف در چرخه بازار سیاه تبدیل شده‌اند. این گزارش، سفر خطرناک این قرص‌ها را از پشت میزهای نسخه‌پیچی تا میهمانی‌ها روایت می‌کند؛ مسیری که در آن، «اعتماد»، گران‌بهاترین قربانی است. با ما همراه شوید تا پرده از یکی از تاریک‌ترین و شوم‌ترین فصل‌های سلامت و امنیت اجتماعی در ایران برداریم؛ از مسیر شیطانی این داروها یعنی از قفسه‌های کنترل‌شده داروخانه‌ها تا چنگال قاچاقچیان و در نهایت میهمانی‌های نامتعارف.
در تاریکی کوچه‌پس‌کوچه‌های اینستاگرام و پیام‌رسان‌های اجتماعی، کالایی کثیف و خطرناک به فروش می‌رسد؛ کالایی که نامش را از جنایتی هولناک وام گرفته است:«قرص تجاوز». در واقع این نام برچسبی است که جامعه روی انواعی از آرام‌بخش‌ها و خواب‌آورهای قوی مانند کلونازپام، آلپرازولام و اگزازپام نهاده است. داروهایی که با قیمتی ناچیز و دسترسی‌ای آسان، به ابزاری برای سوءاستفاده‌های جنسی و جرم‌های سازمان‌یافته تبدیل شده‌اند.
از درمان تا جنایت؛ دگردیسی یک دارو
دارویی که باید نماد درمان باشد، در بستر یک جامعه بیمار می‌تواند به سلاحی مخوف بدل شود. «داروی فراموشی» عنوان علمی نیست، بلکه برساخته‌ای اجتماعی است که به طیفی از داروهای مسکن و آرام‌بخش قوی اطلاق می‌شود. وجه مشترک همه آنها این است؛ مصرف تنها یک عدد از این قرص‌ها می‌تواند فرد را برای مدت ۴ تا ۵ ساعت در حالت خواب عمیق و اغلب فراموشی (یاد زدودگی) قرار دهد. این ویژگی تبدیل به نقطه اتصال این داروها به جنایت «تجاوز جنسی» شده. اما این داروی شوم چگونه بر زندگی عادی شهروندان سایه انداخته است؟ پاسخ را باید در تقاطع سه عامل بحران روانی جامعه، فروپاشی نظام کنترل دارو و فرهنگ سکوت جستجو کرد.
آناتومی یک داروی خطرناک؛ چه بر سر مصرف‌کننده می‌آید؟
۲۴۰ دقیقه فراموشی؛ سفر به اعماق بیهوشی و ...
کارشناسان داروسازی تاکید می‌کنند که این داروها عمدتا از خانواده «بنزودیازپین‌ها» هستند که برای درمان اضطراب شدید و بی‌خوابی تجویز می‌شوند. اثرات آنها پس از مصرف خوراکی، بین ۲۰ تا ۴۰ دقیقه ظاهر می‌شود. سید علی حسینی، داروساز در گفت‌وگوی اختصاصی با هفت‌صبح توضیح می‌دهد:«مکانیسم اثر این داروها، افزایش فعالیت انتقال‌دهنده عصبی _ گابا یا گاما آمینو بوتیریک اسید _در مغز است.
این کار باعث مهار سیستم عصبی مرکزی، شل‌شدگی عضلات، کاهش اضطراب و در نهایت خواب آلودگی شدید می‌شود. مشکل اصلی زمانی است که این دارو بدون تجویز پزشک، با دوز نامشخص یا همراه با الکل مصرف شود. در این حالت، فرد ظرف چند دقیقه دچار «یادزدودگی» یا اختلال در حافظه می‌شود؛ یعنی حافظه کوتاه‌مدت او از کار می‌افتد و قادر به ثبت وقایع ۴ تا ۵ ساعت آینده نیست. این دقیقا همان پنجره زمانی است که مجرم برای سوءاستفاده فرصت پیدا می‌کند. البته عوارض جانبی نیز می‌تواند از سرگیجه و سردرد شدید تا ایست تنفسی و مرگ متغیر باشد.»
نقشه راه شیطان؛ دارو چگونه از مجاری قانونی خارج می‌شود؟
از نسخه‌های قلابی تا پیام‌رسان‌های خارجی؛ زنجیره توزیع غیرمجاز این نوع داروها هستند. متاسفانه دسترسی به این داروها در کشور، به رغم کنترل‌های ادعایی، به شکل نگران‌کننده‌ای آسان است. راه‌های نشت این داروها به بازار سیاه عبارتند از برخی داروخانه‌هایی که این داروهای تحت کنترل را بدون نسخه یا با دریافت نسخه‌های قلابی و تکراری به فروش می‌رسانند.
هرچند تحقیقات نشان می‌دهد حجم قابل توجهی از این داروها، به‌ویژه انواع خارجی آن نیز از مرزهای غربی و شرقی به صورت قاچاق وارد می‌شود و البته فروشگاه‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی مثلا در اینستاگرام و کانال‌هایی در پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام و واتساب و ... به صورت علنی و با استفاده از کدهای مخفی مانند «قرص آرامش»، «داروی خواب عمیق» اقدام به فروش می‌کنند. قیمت هر بسته از این قرص‌ها بسته به نوع برند، بین 50 تا 300 هزار تومان متغیر است.
هرچند پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) به طور مستمر در حال پایش فضای مجازی است و تاکنون با چندین پرونده در این زمینه تعزیر و برخورد شده است. اما مشکل، ماهیت سیال و گسترده این فضا‌هاست. به محض بسته شدن یک کانال، چند کانال جدید راه‌اندازی می‌شود. متاسفانه برخی از فروشندگان از پیام‌رسان‌های خارجی که دسترسی به آنها برای پلیس سخت‌تر است، استفاده می‌کنند.
صداهایی از دل تاریکی و لحظه‌های وحشت
فرناز دانشجوی۲۴ ساله در گفت‌وگویی محرمانه با ما عنوان می‌کند:«متاسفانه در مهمانی‌های بعضی از پسرها، دادن این قرص به عنوان «شیطونی» و برای «خنده» مرسوم شده است. خیلی از دخترها و پسرهای جوان حتی از عواقب وحشتناک آن بی‌خبرند. من خودم شاهد بودم که چطور دوستم بعد از خوردن یک قرص که به او داده بودند، مثل یک عروسک بی‌جان روی مبل افتاد و فردا چیزی به خاطر نداشت. واقعا ترسناک بود.»
شایسته، مهندس ۳۱ ساله، که به شکل اتفاقی با او آشنا شده‌ام نیز اعتراف می‌کند:«در یک مهمانی کاری، نوشیدنی من را بدون اینکه متوجه شوم آلوده کردند. حدود ۵ ساعت از آن شب را کاملا فراموش کرده‌ام. وقتی به هوش آمدم، در اتاقی تنها و با احساس وحشت و سردرگمی بودم و البته متوجه شدم که عصمتم را از دست داده‌ام.»
وی که به خاطر تجاوز ناشی از مصرف تجاوز به قول خودش همه آینده‌اش را از دست داده با بغض سرش را پایین می‌اندازد و ادامه می‌دهد: گزارش به پلیس بسیار سخت بود چون هیچ مدرکی نداشتم و فقط حس وحشتناکش برایم باقی مانده بود. این اتفاق زندگی من را برای همیشه تغییر داد. تا مدت‌ها، بیشتر وقت‌ها در اتاقم خودم را حبس کرده بودم، ارتباطم را با جامعه قطع کرده و کم کم پایم به مطب روان پزشک باز شد. هر چند الان کمی از لحاظ روحی بهتر شدم اما دیگر مثل سابق نیستم.»
پیامدهای اجتماعی و راهکارهای فرارو
کارشناسان معتقدند برای مقابله با این پدیده شوم، تنها برخورد قضایی و پلیسی کافی نیست.مینا ظهوری، کارشناس سلامت خانواده به هفت‌صبح می‌گوید:«افزایش آمار مصرف غیرمتعارف و خودخواسته این داروها بین جوانان برای فرار از استرس و اضطراب، زنگ خطر بزرگی است. وقتی جامعه در بحران روانی به سر می‌برد، تقاضا برای چنین موادی بالا می‌رود.
از طرف دیگر، فرهنگ سکوت قربانیان به دلیل مسائل اجتماعی، نگاه خانواده و انگ‌های موجود، باعث جری‌تر شدن اینگونه مجرمان می‌شود. ما نیاز به کار و تلاش در ۳ تقاطع همسو داریم؛ اول، آموزش همگانی از طریق رسانه‌های ملی و جمعی درباره خطرات این داروها؛ دوم، تقویت سیستم نظارتی بر داروخانه‌ها و برخورد شدید با متخلفان و سوم، ایجاد مراکز حمایتی محرمانه برای قربانیان این دارو تا بتوانند بدون ترس از قضاوت، شکایت خود را ثبت کنند.»
خواب اجباری در مقابل بیداری مسئولان
قرص‌هایی که نام «تجاوز» را یدک می‌کشند، نماد یک بیماری اجتماعی چندبعدی هستند. بیماری که ریشه در بحران سلامت روان، ضعف نظارتی و فقدان آموزش و آگاهی عمومی دارد. اینگونه قرص‌ها که در تاریکی و بدون نسخه فروخته می‌شوند، علاوه بر اینکه مصرف‌کننده را به کما می‌برند، وجدان جامعه را نیز به خوابی عمیق فرو می‌برند.
بیداری از این خواب، نیازمند عزمی جدی، از وزارت بهداشت و پلیس تا خانواده‌ها و سیستم آموزشی است. در واقع تا زمانی که تقاضا برای این داروی شیطانی وجود دارد، عرضه نیز خواهد بود. البته یادمان نرود که مهار این مار سیاه و خوش خط و خال، تنها با قطع سر آن _عرضه_ ممکن نیست، بلکه باید پیکر جامعه _تقاضا_ را نیز از زهر آن پاک کرد.
