کلاسیک ببینیم | کری گرانت وارد میشود!
درباره فیلم حقیقت تلخ به کارگردانی لئو مککری
هفت صبح| یک: دهه 1930 دوران اوج کمدی اسکروبال بود. جامعه آمریکا با رکود اقتصادی شدیدی دستوپنجه نرم میکرد و اوضاع آشفتهای داشت. به همین دلیل طبیعی بود که کمدی های اسکروبال که عمدتا با شخصیتهای ثروتمند شاد و بیخیال و مشکلات سطحیشان سروکار داشتند، به دل مردم بنشینند. شاید همین باعث شد که لئو مککری وقتی نسخه اولیه فیلمنامه «حقیقت تلخ» به دستش رسید، با اعمال تغییراتی عناصری از کمدی اسکروبال را به آن اضافه کند. البته معلوم نیست مککری واقعا دوست داشت یک کمدی اسکروبال بسازد یا فقط میخواست فیلمنامه را کمی بهتر کند. چون خودش بعدا در مصاحبهای گفت فیلمنامه «حقیقت تلخ» را اصلا قبول نداشته و صرفا برای پول آن را پذیرفته است!
دو: داستان درباره جری و لوسی وارینر است که در اثر یک سوءظن از هم جدا میشوند. اما پس از فراز و نشیبهای فراوان و امتحان رابطههای دیگر، در پایان متوجه میشوند که شریکی بهتر از یکدیگر پیدا نمیکنند و دوباره به هم میپیوندند. «حقیقت تلخ» بر اساس نمایشنامهای به همین نام از آرتور ریچمن ساخته شده است. پیشتر دو اقتباس دیگر از همین نمایشنامه در سالهای 1925 و 1929 صورت گرفته بود. امتیاز نسخه 1929 در اختیار شرکت فیلمسازی پثی اکسچینج بود. چند سال بعد این شرکت تعطیل شد و کلمبیا پیکچرز تمام فیلمنامههای آن را خرید. نسخه اولیه «حقیقت تلخ» هم در میان فیلمنامهها بود و مورد توجه مدیران شرکت قرار گرفت.
سه: فیلم یکی از مهمترین ویژگیهای کمدی-رمانتیک (دو عاشق از هم جدا میشوند و در پایان دوباره به هم میرسند) را در خود دارد، به همین دلیل میتوان آن را در این گونه هم قرار داد. اما برخلاف کمدی-رمانتیکهای امروزی که عمدتا روی طبقه متوسط و مشکلات ملموسشان تمرکز میکنند، «حقیقت تلخ» درباره ثروتمندان دستنیافتنی است. باید سالها میگذشت تا تهیهکنندگان هالیوودی به ظرفیتهای بالقوه زندگی طبقه متوسط پی ببرند و به ساخت فیلمهایی همچون «آپارتمان» بیلی وایلدر رضایت بدهند. البته این نکته را هم نباید فراموش کرد که در دهه 30 و با وجود مشکلات اقتصادی فراوان و شکاف طبقاتی گسترده، به سختی میشد چیزی به نام طبقه متوسط را پیدا کرد.
چهار: در فیلم وقتی لوسی وارد رابطه با یک فرد دیگری به نام دن لیسن میشود، جری تلاش زیادی میکند که رابطه آنها را برهم بزند. این وسط البته مادر دن هم تلاش زیادی برای برهم زدن این وصلت میکند و لوسی در اصل در دو جبهه مشغول نبرد است. اما از خلال این مبارزهها میتوان به نکات جالبی درباره جایگاه زنان در جامعه آن زمان آمریکا و مقایسهاش با دنیای امروز رسید. برای مثال در جایی از فیلم مادر دن برای ضربه زدن به لوسی میگوید که او خودش درخواست طلاق از جری داده است. اینکه درخواست طلاق یک زن ویژگی منفی تلقی میشد، به حدی که حتی میتوانست روی ازدواج بعدیاش هم تاثیر بگذارد، نکتهای قابل توجه است.
پنج: اما همچون دیگر کمدیهای اسکروبال، در «حقیقت تلخ» هم با شخصیت زنی قوی و مستقل طرف هستیم که با ارادهای وصفناپذیر، برای رسیدن به خواسته خود تلاش میکند. نیمه دوم فیلم شامل تلاش لوسی برای برهم زدن رابطه جری و باربارا میشود. او به جای اینکه منتظر بماند تا مرد رویاهایش از راه برسد، خودش برای رسیدن به او و تصاحب عشقش تلاش میکند.
شش: فیلم به خاطر استفاده از بیش از حد از بداههپردازی هم بسیار مشهور است. مککری معمولا با یک تکه کاغذ که ایدههایش را روی آن نوشته بود، سر صحنه میآمد. بعضی روزها هم هیچ ایدهای نداشت و به امید پیدا کردن سوژههای تازه سر صحنه میآمد و پیانو مینواخت! این شیوه کارگردانی در آن زمان نامتعارف، کری گرانت و آیرین دان را حسابی کلافه کرده بود. آن ها توقع داشتند دورخوانی و تمرین با فیلمنامه اصلی صورت بگیرد.
اما مک کری برعکس آنها را ترغیب به بداههپردازی میکرد. حتی هری کوهن، مدیر تولید فیلم هم اصلا چنین روشی را نمیپسندید. کم کم بازیگران هم به ظرفیتهای این روش پی بردند. کری گرانت به حدی در شوخیهای بداهه مسلط شد که حتی در فیلمهای بعدیاش هم این روند را در پیش گرفت. به سختی میتوان باور کرد خیلی از دیالوگهای بامزه فیلم در صحنههایی مثل گفتوگو بر سر مالکیت سگ در دادگاه، ورود جری در اولین قرار لوسی و دن و حتی باشگاه شبانه بداهه صورت گرفته است.
هفت: «حقیقت تلخ» در گیشه یک موفقیت عظیم بود. فیلم در مجموع با دلار امروزی 52 میلیون دلار فروش داشت که آماری حیرتانگیز است. جدا از فروش عالی، فیلم در شش رشته نامزد جایزه اسکار شد و دو اسکار بهترین کارگردانی و بهترین تدوین را دریافت کرد. کری گرانت حتی نامزد اسکار هم نشد ولی موفقیت این فیلم جای پای او را در هالیوود محکم کرد و زمینه ساز موفقیتهای بیشتری برای او شد. در واقع بخش عمدهای از پرسونای سینمایی گرانت به واسطه همین فیلم شکل گرفت. «حقیقت تلخ» در فهرست صد فیلم عاشقانه برتر و صد فیلم کمدی برتر انستیتوی فیلم آمریکا هم قرار دارد.
