جنجال داووس برای محمدجواد ظریف
داووس چیست و چرا اهمیت دارد؟
هفت صبح| خبر سفر محمدجواد ظریف به نشست داووس در سوئیس را روز دوشنبه اسماعیل بقایی اعلام کرد. از همان ساعات اولیه مشخص بود که حضور ظریف از نظر مخالفان وزیرخارجه سابق و رئیس‌شورای راهبردی فعلی می‌تواند تنش‌ها را در داخل کشور بالا ببرد. این حدس البته درست از آب درآمد. روز دوشنبه محمدجواد ظریف با دعوت رسمی مجمع جهانی اقتصاد، برای شرکت در پنجاه و پنجمین اجلاس این مجمع، ایران را به مقصد سوئیس ترک کرد.
همچنین قرار است که او در یکی از جلسات اصلی مجمع با فرید زکریا، مجری سی.ان.ان هم گفت‌وگو کند. منتقدان ظریف از اینکه او به جای عباس عراقچی به سوئیس رفته تا در یکی از مهم‌ترین کنفرانس‌های اقتصادی-سیاسی شرکت کند، خشمگین شده‌اند. از آنجایی که قرار بود عراقچی به ایالات‌متحده برای شرکت در نشست شورای امنیت سفر کند، ظریف به داووس رفته است.
طبق توضیحاتی که سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرده، پیش از این هم چهره‌های گوناگون سیاسی از ایران به نشست‌های داووس رفته‌اند و این نخستین‌باری نیست که فردی به جز وزیرخارجه راهی سوئیس شده است. از سوی دیگر نگاهی به فهرست مهمانان داووس نشان می‌دهد که کشورها، افراد متفاوتی را با سمت‌های گوناگون برای چنین کنفرانس پراهمیتی می‌فرستند.
مثلا از ایالات‌متحده، ترامپ قرار است به صورت آنلاین در نشست شرکت کند و از چین معاون نخست‌وزیر و از بنگلادش مشاور ارشد دولت در نشست شرکت خواهند کرد. البته برای کشورهای غربی، داووس از چنان اهمیتی برخوردار است که اغلب نخست‌وزیران و روسای‌جمهور در آن شرکت خواهند داشت. اما از کشورهای عربی و خاورمیانه‌ای اغلب مقامات کم‌اهمیت‌تر وارد بحث می‌شوند.
در شبکه‌های اجتماعی اصول‌گرایان به‌ویژه گروهی که مواضع خود را با گروه پایداری مشابه می‌بینند دست به انتقادات وسیعی از ظریف و سفرش به داووس زده‌اند. تعداد زیادی از واکنش‌ها به حضور ظریف در مقام معاونت راهبردی برمی‌گردد و کنایه‌ها به او بر سر این ماجراست که وقتی در مجلس مخالفانی با حضور ظریف به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور وجود دارد، او چطور به‌عنوان یک مقام رسمی به کنفرانس داووس رفته است.
برخی دیگر مدعی شده‌اند که ظریف ممکن است ماموریتی برای گفت‌وگوهای پنهان با مقامات آمریکایی داشته باشد. مثلا خبرگزاری فارس در گزارشی که آیا ظریف در داووس ماموریتی برای مذاکرات پنهانی دارد؟ این خبرگزاری سراغ حسین کنعانی‌مقدم رفته و از قول این کارشناس سیاسی نوشته است: این‌گونه حضور غیر‌منتظره ظریف در سوئیس شائبه مذاکرات پنهان و دور از هماهنگی را تقویت می‌کند و اگر هم قرار باشد تحولاتی در سطح دیپلماتیک رقم بخورد باید طبق روال آن و از طریق وزارت خارجه و در چارچوب‌های قوانین جمهوری اسلامی باشد. این کارشناس سیاسی در ادامه گفته است که دخالت یک معاونت غیرمرتبط و غیرقانونی در امور رسمی و خارجی کشور، انحراف از مر قانون است.
ماجراهای ظریف و داووس به همین تجربه اخیر برنمی‌گردد. آنچه باعث خشم مخالفان او شده، این است که آنها احتمالا خاطرات اوایل دهه 90 شمسی را در ذهن یادآوری می‌کنند. در آن زمان نشست داووس فرصتی برای وزرای خارجه ایران و ایالات‌متحده شد تا با یکدیگر دیداری داشته باشند. آنها نگران تکرار سناریویی مشابه هستند که البته بسیار بعید است نگرانی‌شان در شرایط فعلی محلی از اعراب داشته باشد. ظریف در طی سال‌هایی که وزیرخارجه ایران بود، دیدارهای موثری را با طرف‌ها 5+1 در داووس داشت. او به‌غیر از سال 2020، هر سال در نشست شرکت می‌کرد و می‌توان گفت این هشتمین سالی است که داووس از جوادظریف میزبانی می‌کند.
اما داووس چیست و چرا اهمیت دارد؟ داووس که یکی از مهم‌ترین گردهمایی‌های جهانی در حوزه اقتصاد، سیاست و فناوری است، میزبان بیش از سه هزار رهبر از ۱۳۰ کشور جهان است. در میان این شرکت‌کنندگان، ۳۵۰ رهبر دولتی شامل ۶۰ رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر حضور دارند. مجمع جهانی اقتصاد، معروف به نشست داووس، در ژانویه ۱۹۷۱ توسط کلاوس شواب در شهر داووس سوئیس تأسیس شد. هدف اولیه این مجمع، گردهمایی رهبران اقتصادی و سرمایه‌داران اروپایی برای تبادل نظر درباره مسائل روز اروپا بود؛ اما بعدها کشورهای دیگری هم به این نشست پیوستند. نشست داووس فرصتی برای تعامل با رهبران اقتصادی و سیاسی جهان فراهم می‌کند که کم‌نظیر است.