ماجرای تسلیت رئیس‌جمهور به گاگارین سیمیتقو
حاشیه‌های تاریخی پیام مسعود پزشکیان برای درگذشت همسر نفر اول یک ایل کرد
هفت صبح| نام او گاگارین است و نام‌خانوادگی سیمیتقو. هرچند که اسم اصلی‌اش محمد است و کسی نمی‌داند چرا اسم فضانورد مشهور شوروی روی او گذاشته شده است. او رئیس ایلات شمال‌غرب کشور است. یادتان باشد که دکتر پزشکیان هم اصلیت مهابادی دارد و بر زبان کردی تسلطی نسبی.
دو روز پیش سایت‌های استان‌های شمال‌غربی کشور نوشته بودند که رئیس‌جمهور پیام تسلیتی برای گاگارین سیمیتقو فرستاده است. نامی ناآشنا برای مرکزنشین‌ها اما شناس برای اهالی شمال‌غرب کشور. سیمیتقو کیست؟
شب چهارشنبه صفحات اینستاگرامی تبریز، ارومیه و صفحات کرد برای دنبال‌کننده‌هایشان یک خبر جالب داشتند. ماجرا از این قرار بود که به دنبال فوت همسر مردی به نام «گاگارین سیمیتقو»، نفر شماره یک طایفه‌ای در شمال‌غرب کشور، برخی از چهره‌های شناخته‌شده سیاسی به مجلس هفتم او رفته بودند. در این مراسم محمود پزشکیان، برادر رئیس‌جمهور پیام تسلیت رئیس‌جمهور را قرائت کرده و این‌طور که ویدئوها نشان می‌دهند سردار رحیم جهانبخش، فرمانده انتظامی آذربایجان‌غربی هم حضور داشته است.
محمد سیمیتقو معروف به حاج گاگارین، نوه اسماعیل‌آقا سیمیتقو و از چهره‌های اصلی ایل بزرگی در شمال‌غرب کشور است. مردم این ایل به نام شکاک در استان آذربایجان‌غربی اغلب به زبان کردی کرمانجی صحبت می‌کنند و ساکن شهرهای ارومیه، اشنویه و سلماس هستند. با اینکه از قدرت گرفتن پدربزرگ‌های این خانواده بیشتر از 100 سال می‌گذرد اما سیمیتقوها که به سیمیتکو و سمکو هم شناخته می‌شوند هنوز در این منطقه بسیار شناخته‌شده هستند.
فرقی ندارد مجالس آنها عزا باشد یا عروسی، دیدار با افراد بانفوذ کشور باشد یا عیددیدنی‌های سیاسی، محتواهای خانواده آنها درهر صورت در صفحات اینستاگرامی این منطقه منتشر و بارهابازنشرمی‌شود.آنها خودرافرزندان صلاح‌الدین ایوبی می‌خوانند. در پیامی که آرمان سیمیتقو، فرزند حاج گاگارین برای دفاع از فلسطین در اینستاگرام خود گذاشته،این عبارت به کار برده شده است.
گاگارین سیمیتقو ارتباطاتی هم با سیاستمداران کردستان عراق دارد. مثلا شش سال پیش به مناسبت مرگ دلوان بارزانی، برادر نچیروان بارزانی (رئیس اقلیم کردستان) نامه تسلیتی به او فرستاده یا سه سال پیش با یک قشون‌کشی بزرگ شامل 10 ماشین شاسی‌بلند به دیدار ادهم بارزانی، فرزند احمد بارزانی رفته است.
ریشه‌های تاریخی سیمیتقوها
ریشه همه این‌ها به این برمی‌گردد که اسماعیل سیمیتقو بیش از 100 سال پیش به مدت 24 سال یکی از تاثیرگذارترین یاغی‌های شمال‌غرب کشور بوده و از ارومیه تا سلماس و از مهاباد تا اشنویه بر منطقه سلطه داشته است. برخی مورخان او را راهزنی بی‌رحم توصیف کرده‌اند و برخی جنگاوری بی‌باک. عکس او حالا روی دیوارهای خانه نوه‌اش، وارث کنونی ایل نصب شده.
درباره احساسات مردم به این ایل توافقی وجود ندارد؛ برخی از کاربرهای این صفحات برایشان زنده‌باد می‌نویسند و گروهی هم معترضانه نظر می‌گذارند: «در قرن بیست و یکم این مناسبات ایلی_طایفه‌ای دیگر چه صیغه‌ای ست؟» معمولا کردها از آنها ستایش می‌کنند اما ترک‌ها ارتباط مثبتی ندارند. برای اینکه دقیقا متوجه ریشه فهم مردم منطقه درباره این ایل بشویم باید به اسناد تاریخی رجوع کنیم.
اسماعیل آقا معروف به سیمیتقو از مشروطه تا سال‌ها بعد سه شورش مهم داشته است: شورش‌های او از مبارزه علیه قاجار شروع شده است. به ستیزه‌جویی مقابل مشروطه‌خواه‌ها رسیده. بعد از آن تا مدت زیادی در ازای اسلحه و پول، گاهی با عثمانی‌ها همکاری کرده و گاه دست همکاری به روس‌ها داده.
علیه مسیحی‌هایی که بعد از انقلاب اکتبر روسیه به ارومیه آمده‌اند، جنگیده و به دنبال یک اتفاق دیگر با آشوری‌ها در منطقه مقابله کرده است. با تمام این‌ها شورش اصلی او مربوط به بعد از پایان جنگ جهانی اول بوده. زمانی که عثمانی‌ها و روس‌ها دیگر آذربایجان را ترک کرده بودند و اسماعیل‌آقا به نفر اول منطقه تبدیل می‌شود. اینجا بود که شورش‌های او مقابل حکومت مرکزی رضاشاه شروع شده است. حملات او علیه حکومت مرکزی تا سال 1309 ادامه داشت و دست آخر به دست نیروهای رضاخان کشته شد.
رابطه حسنه با رئیسی و صلح‌آمیز با پزشکیان
گاگارین که در روزهای گذشته اسم او به راس اخبار محلی آمده، نوه اسماعیل‌آقاست و مسیر پدربزرگش را به شکل‌های دیگری در فضای سیاسی منطقه ادامه داده. مثلا در انتخابات ریاست جمهوری دور قبل از ابراهیم رئیسی حمایت کرده و عکس‌هایی از ادای احترام به او پیش و پس از شهادت مرحوم رئیسی وجود دارد. مراسم فوت همسرش هم نشان داد که مسعود پزشکیان هم رابطه خوبی با او دارد. شایعاتی هم درباره ارتباط او با برخی از چهره‌های بانفوذ ترکیه شنیده می‌شود. بی‌جهت نیست که گاگارین برای محافظت از خود، بادیگارد جذب کرده. بادیگاردهایی که نه فقط در مجالس سیاسی (مثل حضور در ستاد انتخاباتی یک نامزد شهر زنجان)، بلکه حتی در مجلس خاکسپاری همسرش هم او را همراهی می‌کنند.
* منبع: واکاوی زمینه‌ها و عوامل موثر بر آغاز شورش سمکو 1285 تا 1297ش/۱۹۰۶ تا ۱۹۱۸م، مجله پژوهش‌های تاریخی، گروه تاریخ دانشگاه پیام نور همدان، آذر 1394