پزشکیان و استارتاپ‌ها: روزهای خوش اکوسیستم بازخواهد گشت؟
دوقطبی گشایش و استمرار وضعیت فعلی در اکوسیستم آنلاین کشور هم برقرار است
هفت صبح| انتخاب مسعود پزشکیان برای اکوسیستم استارتاپی چه معنایی دارد؟ اکوسیستمی که رگ حیات آن اینترنت است چقدر می‌تواند امیدوار باشد که مسائل و چالش‌های بزرگ دو سه سال گذشته‌اش برطرف شود یا بهبود پیدا کند؟ نهمین رئیس‌جمهوری ایران و دقیق‌تر بگوییم دولت چهاردهم می‌تواند وضعیت نامطلوب فعلی اکوسیستم استارتاپی را که عده‌ای درباره آن از بن‌بست تعبیر می‌کنند تغییر دهد یا خیر؟
در دو هفته گذشته رابطه اکوسیستم استارتاپی با موضوع انتخابات رابطه‌ای نه‌چندان پرخبر اما در مواردی بحث‌برانگیز بود. حالا که رئیس‌جمهور آتی کشور مشخص شده بهتر می‌توان درباره این رابطه و پیش‌بینی آینده آن نوشت.
الکامپ و جلیلی؛ اکوسیستم و پزشکیان
استارتاپ‌ها و چهره‌های شاخص آن‌ها در هفته‌های منتهی به انتخابات تلاش کردند موضعی خنثی داشته باشند و از ترکش‌های فضای سیاسی کشور که روی دور تند هم افتاده بود حتی‌الامکان به دور باشند. استراتژی آن‌ها هم این بود که کاری نکنند گرفتار ماجراهای مشابه سال 1401 شوند. اما هرچه به دور اول انتخابات نزدیک شدیم برخی چهره‌های اکوسیستم موضع گیری‌های شخصی انجام دادند.
موضع‌گیری‌هایی که کفه پزشکیان و قالیباف آن سنگین‌تر بود. اما انتخابات که به دور دوم کشید صف‌بندی‌ها پررنگ‌تر شد و برخی بنیان‌گذاران و چهره‌های صنفی استارتاپی با شدت و شجاعت بیشتری دست به موضع‌گیری‌های سیاسی و حمایت از کاندیداها زدند.
اما درست در اوایل هفته گذشته بود که دعوت نمایشگاه الکامپ از سعید جلیلی برای حضور در یک نشست با فعالین اقتصاد دیجیتال بر تنور اظهارنظرهای تندوتیز در این اکوسیستم دمید. تعجب بسیاری از منتقدان و چهره‌های استارتاپی این بود که چه کسی و با چه انگیزه‌ای صرفا یکی از طرف‌های انتخابات را برای حضور در الکامپ و جلسه با برخی اعضای صنف دعوت کرده است.
بحث‌ها کش پیدا کرد و عده‌ای گفتند این دعوت نباید به اسم کل صنف آی‌تی نوشته شود و صرفا برگزارکنندگان الکامپ تصمیم به همراهی با جلیلی گرفته‌اند. صحبت از فشارهای وزیر ارتباطات برای حضور جلیلی در این نمایشگاه هم مطرح شد اما در نهایت مشخص نشد چه کسانی و با چه انگیزه‌ای تلاش کرده بودند از اعتبار یکی از مهم‌ترین رویدادهای صنف اقتصاد دیجیتال برای سعید جلیلی هزینه کنند.
نکته عجیب ماجرا این بود که جلیلی درست در شب روزی که به الکامپ رفته بود در مناظره تلویزیونی‌اش به نشستش با برخی چهره‌های الکامپ اشاره کرد. موضوعی که به یک بهره‌برداری رسانه‌ای از الکامپ به نفع یک کاندیدا مجددا مورد نقد صنف آی‌تی قرار گرفت.
البته در پی بالا گرفتن انتقادها برخی برگزارکنندگان این نمایشگاه در گروه‌های تلگرامی اعلام کردند که از پزشکیان دعوت می‌کنند در روز آخر نمایشگاه حضور پیدا کند که گویا پزشکیان در نهایت این دعوت را اجابت نکرد. حتی حضور آذری‌جهرمی هم در الکامپ مطرح شد که آن‌هم به سرانجام نرسید.
چالش‌های اصلی استارتاپ‌ها چیست؟
قبل از اینکه بخواهیم درباره توانایی‌ها یا دایره قدرت مسعود پزشکیان و تاثیر آن بر اکوسیستم استارتاپی بگوییم اول باید بدانیم استارتاپ‌های ایرانی در حال حاضر با چالش‌ها یا ابرچالش‌هایی روبه‌رو هستند.مهم‌ترین مشکل استارتاپ‌ها در حال حاضر کم شدن اعتماد حاکمیت به آن‌هاست. حتی مهم‌تر از موضوع اینترنت و اختلال‌های آن که روی اعصاب همه ازجمله فعالان اقتصاد دیجیتال است.
استارتاپ‌ها بعد از حوادث سال 1401 بین خودشان و دولتمردان فاصله عمیقی می‌بینند. فاصله‌ای که وقتی آن را با رابطه نسبتا حسنه‌شان در دولت‌های اول و دوم حسن روحانی مقایسه می‌کنند بیشتر به چشم می‌آید. به نظر می‌رسد در سه سال گذشته استارتاپ‌ها نه تنها اولویتی برای دولتمردان نداشته‌اند و خبری از حمایت‌های دوران سورنا ستاری از آن‌ها نبوده بلکه معمولا زیر فشار نگاه امنیتی و محدودکننده برخی نهادهای حاکمیتی هم بوده‌اند. آن‌ها امیدوارند با صحبت‌هایی که پزشکیان و تیمش در دو سه هفته گذشته کرده‌اند این جو شکسته شود.
اما اصل ماجرای اکوسیستم استارتاپی اینترنت و اوضاع آن است. اختلال‌های اینترنتی داد همه ازجمله مدیران و کارکنان اکوسیستم را در آورده است. بخشی از مهاجرت‌های سال‌های اخیر اکوسیستم استارتاپی صرفا به دلیل وضعیت نامناسب اینترنت بوده است.
کارزارها و کمپین‌هایی که علیه وضعیت اینترنت شکل گرفته‌اند هم در تعداد و هم در میزان مشارکت امضاکنندگان آن‌ها نشان می‌دهد که چقدر استارتاپی‌ها از وضعیت اینترنت و بازی پردردسر فیلترشکن شاکی و نالان هستند. موضوعاتی مانند جذب سرمایه و واردات تجهیزات آی‌تی و حمایت‌ها و تسهیلات و ... هم از دیگر چالش‌ها و یا بهتر بگوییم مطالبات استارتاپی‌ها از دولتی‌ها است.
چرا استارتاپ‌ها به پزشکیان امیدوارند؟
واقعیت این است که کسی امید خیلی زیادی به هیچ‌چیزی ندارد اما در حد همان امیدهای معقول و حداقلی، استارتاپی‌ها روی حضور چهره‌هایی چون آذری‌جهرمی که بسیاری او را از دلایل پیروزی پزشکیان می‌دانند حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. جهرمی که در کنار ظریف از چهره‌های اصلی کارزار انتخاباتی پزشکیان بود حالا امید استارتاپی‌ها برای بازتر شدن فضای اکوسیستم و برطرف شدن بخشی از مشکلات اینترنتی است.
البته که محدودیت‌ها و فیلترینگ را کسی امید ندارد که بتوان با پزشکیان هم حل کرد اما امیدواری‌ها بیشتر به این است که محدودیت جدیدی لحاظ نشود. فراموش نکنیم که عیسی زارع‌پور در میانه مناظره‌های انتخاباتی دور اول به کاندیدها هشدار داد درباره فیلترینگ که برای آن جایی خارج از دولت تصمیم گیری می‌شود قول الکی ندهند.
پزشکیان در مناظره‌های انتخاباتی چندباری از استارتاپ‌ها و مشکلات آن‌ها ازجمله مهاجرت نام برده و بیشتر از وعده درباره آن‌ها بر بهتر کردن اوضاع اقتصاد کشور برای ماندن این جوانان و کار کردن در کشور گفته بود.
استارتاپی‌ها امیدوارند اگر وعده پزشکیان درباره گشایش‌های بین‌المللی و یا برجام عملی شود، بعد از یک دوره تقریبا هفت ساله از رکود سرمایه‌گذاری بین‌المللی دوباره شاهد ورود منابع خارجی به اکوسیستم استارتاپی باشند. البته که روی کاغذ فعلا این آرزویی بسیار دور است. فعلا همان اینترنت و نگاه امنیتی به استارتاپ‌ها کمی بهبود پیدا کند این کسب‌وکارها کلاهشان را هوا خواهند انداخت.
