پست به نفع استارتاپ‌ها عقب می‌نشیند؟
بزرگترین پاشنه آشیل سایت‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی نه فروش بیشتر بلکه ارسال درست کالاهای فروخته شده است
روزنامه هفت صبح| بارها در همین صفحه استارتاپ‌ها اخبار و گزارش‌های مختلفی نوشته‌ایم از اینکه صنعت لجستیک یکی از مهم‌ترین بخش‌های اکوسیستم استارتاپی و نوآوری کشور است که تا زمانی که موانع رشد آن رفع نشده بخش‌های دیگر این فضا از جمله خرده‌فروشی آنلاین رشد قابل‌توجهی نخواهد کرد. خبرهایی که این روزها از این اکوسیستم به خصوص در حوزه فروش آنلاین هم می‌شنوید موید همین موضوع است.
لجستیک و به‌ویژه بخش حمل خرده‌بار شهری و خرده‌بار بین‌شهری تبدیل به رگ حیات استارتاپ‌ها شده است. از اسنپ تا دیجیکالا را اگر زیر نظر بگیرید متوجه می‌شوید تقریبا کل کسب‌وکار آن‌ها وابسته به موتورها و ماشین‌هایی شده که در درون شهرها و یا در جاده‌ها باید سفارش‌ها و فروش روزانه این استارتاپ‌ها را جابه‌جا کنند.
رکوردشکنی‌های جمعه‌های سیاه و چالش پس از فروش
در یک ماه گذشته صنعت خرده‌فروشی آنلاین ایران به شدت درگیر موضوع داغی به نام جمعه سیاه بوده است. تخفیف‌هایی که طی یک هفته روی کالاهای مختلف اعمال شد و تلاش کسب‌وکارهای آنلاین این بود در واپسین ماه‌های سال بتوانند آمارهای فروش خود را افزایش دهند. اما به این فکر کرده‌اید که وقتی این حراج‌ها و کمپین‌ها به پایان برسند چه بخشی از کسب‌وکار باید صدها هزار کالای فروخته‌شده را به دست مشتریان برساند؟
برای نمونه در گزارشی که دیجیکالا از کمپین چندروزه جمعه سیاه خود داده ادعا کرده که بیش از 5 میلیون کالا را به بیش از یک‌میلیون کاربر فروخته است. این یعنی حداقل باید یک میلیون بسته را در روزهای بعد از جمعه سیاه به دست مشتریانش می‌رسانده است.
یا سایت خانومی که در حوزه آرایشی و بهداشتی و زیبایی فعال است از رکوردشکنی در فروش خود با کمپین‌های خود خبر داده. این دقیقا همان جایی است که بیشترین میزان نارضایتی کاربران ایرانی شکل می‌گیرد. از دیر رسیدن کالاها گرفته تا آسیب‌هایی که در حین حمل ممکن است به آن‌ها وارد شود.
دیجیکالا در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری زیادی روی بخش لجستیک خود کرده؛ از دیجی‌اکسپرس گرفته تا گنجه که یک لاکر شهری است اما به نظر می‌رسد هم برای دیجیکالا و هم کل اکوسیستم استارتاپی و آنلاین کشور بازی لجستیک هنوز راه‌های نرفته زیادی دارد.
در نمونه دیگری یکی از مهم‌ترین بخش‌های کسب‌وکار اسنپ، بخش اسنپ‌فود و اسنپ‌مارکت است که روزانه ده‌هاهزار سفارش غذا یا خرید سوپرمارکتی را باید از طریق پیک‌های اسنپ (اسنپ‌باکس) یا پیک خود رستوران‌ها به دست مشتریانش برساند. اگرچه اسنپ کسب‌وکاری است که از همان روز اول در حوزه لجستیک بهتر و موفق‌تر از همه دیگر بازیگران اقتصاد کشور عمل کرده ولی به نظر می‌رسد برای این گروه بزرگ اینترنتی هم بازی لجستیک هنوز فرصت‌ها و چالش‌های زیادی در چنته دارد.
خریدها و سرمایه‌گذاری‌های تازه در حوزه لجستیک
خبر سرمایه‌گذاری یا بهتر است بگوییم خرید استارتاپ الوپیک توسط گروه صنعتی گلرنگ را هم باید در همین زمینه تحلیل کرد. یا خبرهایی که از خرید استارتاپ میاره توسط یکی از مارکت‌پلیس‌های بزرگ اینترنتی کشور به گوش می‌رسد.
بزرگان خرده‌فروشی کشور خوب متوجه شده‌اند که بدون داشتن یک زیرساخت قدرتمند در حوزه حمل بار و بسته شهری یا جاده‌ای شانس زیادی برای بقا در این حوزه نخواهند داشت. الگوی همه آن‌ها هم گروه اسنپ است که در این زمینه به شدت از بقیه رقبا پیش افتاده است. سرمایه‌گذاری فناپ روی استارتاپ پادرو که در حوزه تجارت اجتماعی فعال است هم در راستای برنامه این هلدینگ بزرگ برای سهم گرفتن از اقتصاد دیجیتال بوده است.
اگرچه ماجراهای سال گذشته اینستاگرام تا حدی برنامه‌های آن‌ها را به‌هم ریخت. حالا اما خبر رسیده که مهم‌ترین بازیگر حمل بار و بسته در کشور یعنی شرکت پست با فشار برخی دولتی‌ها قرار است از انحصار چند دهه‌ای خود در این بازار دست بکشد. یا حداقل فعلا حرفش وسط آمده که باید چنین اتفاقی بیفتد. ماجرایی که می‌تواند یک بار دیگر کل صنعت ارسال بار و بسته را در کشور دگرگون و آرایش جدیدی را در بین رقبا ایجاد کند.
ماجرای شرکت پست چیست؟
خبر هم این بوده که وزارت صمت خواستار رفع انحصار در اساسنامه شرکت پست برای حمل کالا شده است. وزیر صنعت معدن و تجارت از هیات دولت خواسته تا انحصار حمل و نقل کالا از قانون و اساسنامه شرکت پست حذف شود و شرکت پست نقش تنظیم‌گر در حوزه حمل کالا را برعهده گیرد.
طبق اساسنامه شرکت پست نظارت بر قبول، حمل و رهسپاری و توزیع کلیه مرسولات خرید و فروش اینترنتی و همچنین مدیریت وجوه حاصله در سطح داخلی و بین‌المللی (درگاه) به منظور تحقق شاخص‌های سرعت، دقت و امنیت مطابق استانداردهای تعیین شده از وظایف شرکت پست است از همین رو شرکت‌های متقاضی فعالیت در حوزه لجستیک باید از شرکت پست مجوز فعالیت بگیرند.
اما طولانی بودن روند صدور مجوز فعالیت موجب شده تا طی سال‌های گذشته شرکت‌های کمی تقاضای مجوز فعالیت در حیطه لجستیک کنند از سویی شرکت‌هایی که تاکنون مجوز فعالیت نیز دریافت کرده‌اند چندان موفقیتی در این زمینه به دست نیاورده‌اند.
رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، امین کلاهدوزان، در این‌باره به سایت پیوست گفته است: از نظر ما شرکت ملی پست باید نقش پلتفرم فیزیکی را ایفا کند نه اینکه رقیب بخشی خصوصی شود، اگر دولت رقیب بخش خصوصی شود، فرقی نمی‌کند وزارت اقتصاد در این جایگاه قرار گیرد یا وزارت صمت اگر در این جایگاه قرار گیرد قطعا آسیب‌زا خواهد بود.
او با اشاره به چالش‌های این وزارتخانه با شرکت پست تاکید کرده است: وزارت صمت رویکرد اساسی‌اش این است که شرکت ملی پست باید انحصار اساسنامه‌اش را از بین ببرد. طبق آنچیزی که هم‌اکنون در اساسنامه پست قید شده هر چیز قابل جابه‌جایی باید با پست جابه‌جا شود .
اما این رویکرد عملا به کسب وکارهای تجارت الکترونیکی آسیب می‌زند. کلاهدوزان همچنین به شرکت‌های خصوصی که تاکنون مجوز فعالیت از شرکت پست گرفته‌اند نیز اشاره کرد و گفته شرکت‌هایی که تاکنون در بخش پست خصوصی مجوز فعالیت گرفته‌اند هنوز بزرگ نشده‌اند.
عقب‌نشینی پست از این انحصار بزرگ می‌تواند هم به استارتاپ‌های لجستیکی فرصت عرض اندام بیشتر در یک بازار چند ده‌هزار میلیاردی را بدهد و هم خبر خوبی برای کسب‌وکارهای اینستاگرامی باشد که این روزها در شهرهای مختلف برای رساندن کالاهای فروخته‌شده خود به دست مشتریانشان با سختگیری‌های زیاد پست روبه‌رو هستند.
