تحول با ترانه «تیروم تیروم؛ آخ جون»! | ماجرای ترانه ممنوعه در سریال طوبی
در حاشیه واکنش‌ها به پخش یک ترانه قدیمی و البته ممنوعه در سریال تلویزیونی «طوبی»
هفت صبح| ترانه «تیروم تیروم؛ آخ جون» معرف حضور هست؛ حداقل نسل‌های قدیمی‌تر آن را با صدای جمال وفایی و جلال همتی شنیده‌اند که هر دو در یک سبک و سیاق هستند. همان ترانه‌ای که می‌گوید:« تیروم تیروم آخ جون می‌خوام برم آخ جون از این‌وری آخ جون تو پنج دری آخ جون» و الی آخر. در قسمت یازدهم سریال «طوبی» این ترانه پخش شد و موجی از واکنش‌های متفاوت را به همراه داشت. «طوبی» به کارگردانی سعید سلطانی داستانی از دهه 50 دارد و هر شب روی آنتن شبکه یک می‌رود.
مورد اول| و ناگهان آن ترانه
پیش‌تر برخی سریال‌های تلویزیونی از ترانه‌های معروفِ پیش از انقلاب استفاده کرده بودند. شاخص‌ترین مورد، سریال «معمای شاه» است که حتی ویگن و ابی و دیگران به شکل گریم شده در آن خواندند. ماجرای «طوبی» از این قرار است که در قسمت یازدهم، داستان به سمت تغییر کاربری قنادی برادران می‌رسد و تبدیل به کافه نسیم می‌شود.
این اتفاق پس از کشته شدن عماد (هومن برق‌‌نورد) و ناروی شریک او نسیم (رامین راستاد) می‌افتد. نسیم در حال چیدن وسایل کافه است و همزمان ترانه «تیروم تیروم؛ آخ جون» پخش می‌شود. این ترانه نوستالژی با صدای جمال وفایی و جلال همتی جزو آثار ممنوعه برای پخش از تلویزیون است، ولی سازندگان برای باورپذیری از آن بهره بردند. هر‌چند همین «باورپذیری» سریال «طوبی» نکته دارد و در ادامه به آن اشاره شده است.
مورد دوم| شوخی با تحول
لازم است یادآوری کنیم که پخش ترانه مذکور، اتفاق عجیبی نیست و نباید آن را دستاویز انتقاد به سازندگان سریال و مدیران صدا و سیما قرار داد. با این حال خیلی‌ها با نیش و کنایه حرف زده‌اند و می‌گویند با چنین کارهایی نمی‌توان شعار تحول را محقق کرد. کاش مسیر مدیریت فعلی تلویزیون درست و اصولی طی می‌شد تا حالا و در آستانه دو سالگی مسئولیت، گوشه رینگ نباشند.
واقعیت این است که آنها شعار بزرگی را سرلوحه کار خود قرار دادند ولی مصداق عینی تحول روی آنتن شبکه‌ها هویدا نیست. تک اتفاقات را نمی‌توان ملاک قرار داد؛ چون برآیند کلی، حکم به شکست می‌دهد و کنداکتور کم ملات شبکه‌ها بهترین آدرس است. همین سریال «طوبی» که می‌توانست برگ برنده دوران تحول شود، اثری معمولی است و با گذشت 13 قسمت موج ایجاد نکرده. بماند که عده‌ای با نام بردن از برخی مدیران صدا و سیما می‌گویند اگر ترانه «تیروم تیروم» در دورانی غیر از خودشان پخش می‌شد، غوغایی به پا می‌کردند. چنین نظراتی نکات مهمی در خود دارد ...
مورد سوم| چرا پوشش نه؟
پخش ترانه مذکور، یک نکته فرامتن و فنی دارد. «طوبی» برای باورپذیری سراغ آن ترانه رفته است اما عناصر مهم دیگر برای ترسیم فضای معقول جهان سریال را رعایت نکرده. پیش‌تر ایرادات ساختاری سریال را مرور کردیم و حالا می‌ماند اشاره به پوشش بازیگران زن. به خانم‌های حاضر سریال دقت کنید که شبیه سریال‌های روز تلویزیون هستند. اگر تخفیف دهیم و بی‌خیال پوشش خانواده عماد شویم، نمی‌توان پوشش بانوان در کافه و رستوران را حاصل بدسلیقگی ندانست.
منظور این نیست که همه چیزِ دوران دهه 50 ایران به طور دقیق بازنمایی شود اما می‌شد آثار قبلی را الگو قرار داد. اتفاقا مدیران سیما، سریالی چون «سرزمین مادری» را دیده بودند و می‌دانستند با لحاظ نکاتی به دام گاف نیفتاده. مثلا شاپرک با بازی نیکی کریمی در جوانی کلاه بر‌سر داشت و در میانسالی کلاه گیس برایش استفاده شد. همین ایده برای دیگر بازیگران زن مورد استفاده قرار گرفت. «طوبی» اما از این منظر درست و اصولی رفتار نکرده و یکی از لطمه‌ها به سریال همین فضاسازی غیرقابل باور است. بنابراین از «تیروم تیروم» هم کاری ساخته نیست!
مورد چهارم| واکنش‌ها
علاوه بر واکنش‌های کنایی به شعار تحول، شاهد نظرات متفاوت دیگری از سوی کاربران هم هستیم. مثلا عده‌ای بر قهر خود با تلویزیون پافشاری دارند و می‌گویند هیچ ترفندی آنها را منصرف نمی‌کند! برخی ابراز امیدواری کرده‌اند فضای تلویزیون بازتر شود و یک گروه هم از شنیدن دوباره «تیروم تیروم» آن هم از قاب تلویزیون کیف کرده‌اند! نظر چند نفر که می‌گویند کاش مشکل نمایش ساز در عمل حل شود، قابل تامل است. ارجاع آنها به گفته‌های دبیر شورای‌عالی هنر است که اخیرا گفته:« صداوسیما دیگر حق ندارد گُل جلوی ساز بگذارد.»
