دود سفید در روز اول| حاشیه‌های جلسه نخست بررسی وزرای پیشنهادی
آیا این صلح و صفا ادامه خواهد داشت؟
هفت صبح| «وفاق ملی» کلیدواژه اصلی پزشکیان و نمایندگان مجلس در اولین جلسه از بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت بود. مسعود پزشکیان شعار دولت خود را در مجلس با صدای بلند، بار دیگر اعلام کرد و تعداد زیادی از نمایندگان در نطق‌های خود، وفاق ملی را جزو جدایی‌نا‌پذیر و یک ضرورت برای دولت چهاردهم دانستند.
موضوع دیگری که باعث شد تا نمایندگان مجلس، روز نخست را با رویکردی نسبتا مثبت در مقابل کابینه پزشکیان طی کنند، مسئله تنوع در بین وزرای پیشنهادی بود. بسیاری از آنها از ترکیب دولت پزشکیان و حضور گروه‌های سیاسی گوناگون در بین وزرایی که پزشکیان آنها را معرفی کرده، ابراز خشنودی کردند. انتقادها به پزشکیان بر سر مسائلی چون عدم‌ارائه جزئیات در برنامه دولت و وزرا، بالا بودن میانگین سنی کابینه و مسئله حضور زنان و اقلیت‌ها در دولت بود.
مسعود پزشکیان، رئیس‌دولت چهاردهم در نطق ابتدایی خود پس از ورود به مجلس با هدف دفاع از وزرای پیشنهادی بر مسئله وفاق ملی به‌عنوان شعار دولت خود تاکید فراوانی کرد. او گفت: «دولتی که به مجلس معرفی شده، دولت وفاق ملی است. دولتی که خود را دولت همه مردم ایران می‌داند. موظف به تامین حقوق شهروندی همه ایرانیان است.» او در بخش دیگری ادامه داد: «رسالت دولت چهاردهم این است که تامین آموزش و سلامت عادلانه و با کیفیت برای همه مردم صرف نظر از قومیت و جنسیت، توسعه زیرساخت‌ها، تنظیم‌گری، تامین امنیت و تقویت اقتدار ملی، مبارزه با دشمنان عزت و اقتدار کشور، آبادانی سرزمین و ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل است.
نخستین مخالف کلیات بیان‌شده از سوی مسعود پزشکیان و البته وزرای پیشنهادی او، حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده شاهین‌شهر بود. او در همان ابتدای جلسه روز شنبه، در واکنش به نطق رئیس دولت چهاردهم گفت: «آقای پزشکیان، نطق امروز شما مانند مناظرات بود. انتظار داشتم شما به صراحت دیدگاه‌های خود را درباره موضوعاتی مانند ارز بیان کنید. انتظار داشتیم همان روزی که اسامی وزرا آمد، برنامه‌های کلی دولت نیز به دست ما می‌رسید.»
بعد از او مهدی کوچک‌زاده از نمایندگان اصولگرا، در تذکری ضمن انتقاد از عملکرد هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی گفت: «طبق آیین‌نامه، رئیس‌جمهور باید برنامه کلی، خط‌مشی و اصول خود را به مجلس اعلام می‌کرد و مجلس شورای اسلامی براساس آن به ارائه دیدگاه‌هایش می‌پرداخت. منتها آقای رئیس جمهور می‌گوید که برنامه‌اش همان برنامه هفتم و سیاست‌های کلی رهبر است.»
علیرضا سلیمی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی هم تذکر داشت و گفت: «طبق آیین‌نامه رئیس‌جمهور باید برنامه، خط‌مشی و اصول کلی را به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد اما رئیس‌جمهور می‌گوید که برنامه‌اش همان برنامه هفتم توسعه و سند چشم‌انداز است؛ با این وضعیت، سوال این است که آیا ما باید به عنوان موافق یا مخالف برنامه هفتم و سند چشم‌انداز صحبت کنیم؟ وجه مشترک تذکر این نمایندگان مسئله عدم‌شفافیت در برنامه‌های ارائه‌شده از سوی رئیس‌جمهور بود.
مسلم صالحی که نماینده مردم اقلیم است، به کارنامه وزرای پیشنهادی انتقاد داشت و با بیان اینکه انتظار داشتیم کابینه پزشکیان تخصصی‌تر بود، افزود: «برنامه‌های وزرا در کمیسیون‌ها به شکل کلی ارائه شد. این امکان وجود داشت تا وزرا تخصصی‌تر معرفی شوند. متاسفانه برخی از رزومه‌های وزرای پیشنهادی، ضعیف است.» پس از او، سارا فلاحی، نماینده مردم ایلام موضعی کاملا متفاوت با صالحی اتخاذ کرد و وزنه کابینه را سنگین دانست.
نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه کابینه پیشنهادی دولت متناسب با شرایط و مطالبه جامعه تعیین شده است، گفت: «جامعه امروز ایران از نگاه حذفی، انحصارطلبی، خالص‌سازی و تندروی خسته شده است؛ اجازه دهیم شاید برای اولین‌بار کابینه‌ای در آرامش شکل بگیرد.» فلاحی تاکید کرد، نقاط قوت کابینه پیشنهادی دولت بر نقاط ضعفش تسلط دارد.
یکی از جنجالی‌ترین سخنرانی‌ها در روز نخست بررسی صلاحیت وزرا مربوط به محمد قسیم عثمانی، نماینده اهل سنت مجلس بود. ترکیب کابینه و عدم استفاده از اقلیت‌ها موضوعی بود که اول از همه قسیم عثمانی مطرح کرد و سلمان اسحاقی هم پی آن را گرفت. قسیم عثمانی با بیان اینکه مردم به تغییر رای دادند و به جریان عقلانی و منطقی اصلاح‌طلبانه روی آوردند اما ترکیب کابینه رئیس‌جمهور هرگز نشان‌دهنده تغییر و تحول در هیچ حوزه‌ای نیست، گفت: «شما مدعی تشکیل دولت وفاق ملی هستید؛ به مخالفان خود در دولت وزارت دادید اما به ۱۵میلیون اهل سنت کشور، نه یک کرسی وزارت، که یک معاونت هم ندادید و در پاسخ به انتقاد من گفتید که کُردها به من رای ندادند!»
سلمان اسحاقی هم در اخطاری خطاب به رئیس‌جمهور، خط عثمانی را پی گرفت اما در نهایت لحن مسالمت‌جویانه‌تری داشت و گفت: «آقای پزشکیان تکلیف شما در مقابل شیعه و سنی و ملت ایران، اجرای قانون اساسی است که در فصل سوم قانون اساسی به آن اشاره شده است. باید در اظهارنظرها ملاحظه شود که هرگونه دوقطبی کردن به انسجام، همدلی، همبستگی و امنیت کشور صدمه و ضربه وارد می‌کند و مغایر با اصل ۶۷ قانون اساسی است.»
مجید نصیرپور، نماینده‌ای بود که سن و سال وزرا را هدف قرار داد و در انتقادی به پزشکیان گفت: «اگر دقت نکنند، به زودی مردم دچار یاس می‌شوند؛ یکی از این کارها، انتخاب افرادی در تراز وزارت است؛ آقای پزشکیان به جوانان وعده دادند اما متوسط سن کابینه حدود ۶۰سال است؛ ایشان همچنین به بانوان قول دادند اما از آنها در جایی غیرتخصصی استفاده می‌کنند.»
اما کابینه پزشکیان فقط منتقد نداشت. در حقیقت می‌توان گفت موافقان کابینه و آنهایی که از حرفهای پزشکیان، برنامه‌های او و ترکیب وزرای پیشنهادی، خشنود بودند، بیشتر از مخالفان بود. موافقان هم بر سر شعار وفاق ملی توافق داشتند و آن را برای وضعیت فعلی کشور ضروری می‌دانستند. از همین رو، آنها کابینه پیشنهادی را هم که با حضور جناح‌های متفاوت بسته شده، مورد تشویق قرار دادند.
برای مثال روح‌الله متفکرآزاد با بیان اینکه نظام جمهوری اسلامی ایران آنقدر مستحکم است که می‌تواند سلایق مختلف را در جایگاه‌های متعدد و متکثر حکمرانی ببیند، تاکید کرد: «در نظام جمهوری اسلامی ایران جدای از سلایق سیاسی، کارآمدی، امری مهم است؛ لذا موفقیت رئیس‌جمهور و دولت، موفقیت نظام جمهوری اسلامی است و ما حتما در این راستا کمک‌حال دولت خواهیم بود.»
رضا علیزاده هم گفت: «دولت وفاق ملی، بعد از چند دهه دارد در کشور اتفاق می‌افتد و باید قدردان این حرکت باشیم. چند دهه است هیچ‌کس نخواست این اقدام را انجام دهد و هزینه آن را پرداخت کند.» فرشاد ابراهیم‌پور با اشاره به کابینه پیشنهادی مسعود پزشکیان، عنوان کرد: «کابینه معرفی‌شده، انصافا یک کابینه فراجناحی است و برای اینکه از همه طیف‌ها و گروه‌های سیاسی در این کابینه وجود داشته باشد، تلاش شده است.»
پس از اعلام دیدگاه‌های مخالفان و موافقان، مسعود پزشکیان یکبار دیگر تریبون را در دست گرفت و به دفاع از وزرا پرداخت. او گفت: «اصولی دارم و آن حق و عدالت است؛ برای آن اصلاحات می‌کنم و به‌شدت به اصلاحات معتقدم. برادری که اینجا می‌گوید این وزرا سلایق مختلف دارند، باید در پاسخش گفت هر سلیقه‌ای داشته باشند، وقتی به قانون عمل شود، دیگر سلایق معنی ندارد. ما پایبند به چشم‌انداز و سیاست‌های کلی ابلاغی رهبری هستیم. در میدان عمل باید امتحانمان کنید.» پزشکیان در ادامه تاکید کرد: «در همه مراحل انتخاب وزرا، مشورت‌های لازم را با همه کسانی که باید، انجام دادیم. حداقل در تمامی موارد، مشورت‌ها را در سطح بالا انجام دادیم و بدون مشورت به اینجا نیامده‌ایم.»
با وجود اینکه به نظر می‌رسید تیم اقتصادی معرفی‌شده از سوی مسعود پزشکیان مورد انتقاد قرار بگیرد؛ اما ظاهرا این اتفاق حداقل برای تعدادی از نمایندگان نیفتاد. برای نمونه رحیم زارع، نماینده مردم آباده در مجلس شورای اسلامی گفت: «انتخاب وزرای پیشنهادی، بدون نگاه حزبی بوده است و تیم اقتصادی رئیس‌جمهور اوضاع و احوال خوبی دارد.» او تاکید کرد: «دلیل متقنی که بتوان بر اساس آن کابینه پیشنهادی را رد کرد، ندیدیم.»
وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش ظاهرا توانست دل نمایندگان مجلس را به دست آورد. به شکلی که هیچ‌یک از آنها، در مخالفت با او کلمه‌ای حرف نزد. علیرضا کاظمی وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش گفت: «با افتخار اعلام می‌کنم که اینجانب مسیر حرفهای هم به‌عنوان یک معلم را از مدارس نقاط صفر مرزی آغاز کردم و در تمامی سطوح مدیریتی آموزش‌وپرورش با سرپرستی وزارت آموزش‌وپرورش فرصت خدمت داشتم و از نزدیک با چالش‌ها و فرصت‌های آموزش‌وپرورش کشور آشنا هستم.» ظاهرا، این کلمات توانست همه را قانع کند؛ به شکلی که کمیسیون آموزش مجلس اعلام کرد، هیچ مشکلی با علیرضا کاظمی ندارد.
وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری، شرایطی متفاوتی داشت. کمیسیون صنایع اعلام کرد که با او مخالفتی ندارد اما سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به مخالفت این کمیسیون با برنامه‌های وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت که پس از بررسی‌های متعدد پیرامون برنامه‌ها و صلاحیت ستار هاشمی، وزیر پیشنهادی اطلاعات و فناوری اطلاعات، صلاحیت او موردتایید اعضای کمیسیون قرار نگرفته است. بعد از اعلام این تصمیم‌ها، تعدادی از نمایندگان مجلس خواهان تعیین تکلیف از سوی وزیر پیشنهادی در خصوص مشکلات اینترنت، مافیای فیلترشکن‌ها و امکان رفع فیلترینگ شدند؛ هم‌زمان سه نفر در مخالفت با وزیر شدن ستار هاشمی حرف زدند.
یکی دیگر از وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم که ظاهرا توانسته بخشی از نمایندگان را در اعلام برنامه‌هایش راضی نگه دارد، فرزانه مالواجرد، وزیر پیشنهادی راه است. در این زمینه علی کشوری، عضو کمیسیون اصل 90 با اشاره به حضور وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی در این کمیسیون گفت: «درباره دغدغه‌ها و مشکلات مردم با خانم فرزانه صادق مالواجرد صحبت کردیم و نظرات ایشان را جویا شدیم که توضیحات قابل‌قبولی ارائه کردند.»
