فرار مغزها، نسخه آمریکایی
طی سال گذشته بیش از ۹۰ هزار دانشجوی آمریکایی برای تحصیل به اروپا و آسیا رفتند
هفت صبح| در حالی که هزینه‌های سرسام‌آور تحصیل و ناآرامی‌های سیاسی-اجتماعی در آمریکا دانشجویان را تحت فشار قرار داده، موجی از جوانان این کشور به دانشگاه‌های اروپا و آسیا روی آورده‌اند. افزایش شهریه‌ها، بدهی‌های سنگین دانشجویی و نگرانی‌های امنیتی پس از انتخابات پرتنش ۲۰۲۴، این مهاجرت تحصیلی را تسریع کرده است.
جنویو اسمیت، دانشجوی ۱۹ساله کالیفرنیایی، پس از دو سال تحصیل در کالج محلی سانتاروزا، به دلیل هزینه‌های بالای دانشگاه‌های آمریکایی مانند یو.اس سانتاکروز و دغدغه‌های امنیتی، تصمیم گرفت برای تحصیل حقوق بین‌الملل در دانشگاه‌های لیدن و اوترخت هلند درخواست دهد. او می‌گوید: «تحصیل در خارج از مرزهای آمریکا، دیدگاه جهانی به من می‌دهد تا به‌عنوان وکیل تأثیرگذارتر باشم.»
رشد چشمگیر مهاجرت تحصیلی
بر‌اساس گزارش مؤسسه بین‌المللی آموزش، تعداد دانشجویان آمریکایی در خارج از کشور از ۵۰هزار نفر در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۹۰هزار نفر در سال ۲۰۲۴ جهش یافته است. جیمز اج، مدیر شرکت «فراسوی مرزها» که به دانشجویان برای تحصیل در خارج کمک می‌کند، گزارش داد: «از نوامبر ۲۰۲۴ تا ژوئیه ۲۰۲۵، بازدید از وب‌سایت ما از ۶۰۰ هزار به بیش از ۱.۵ میلیون و تماس‌های مشاوره‌ای از ۲ هزار و ۲۱۵ به ۲۹ هزار و ۳۷۳ رسیده است.»
سرویس پذیرش دانشگاه‌های بریتانیا (UCAS) نیز اعلام کرد درخواست‌های دانشجویان آمریکایی برای تحصیل در بریتانیا در سال ۲۰۲۵ با ۱۴ درصد رشد، به بالاترین سطح از سال ۲۰۰۶ رسیده است. این آمار نشان‌دهنده تمایل روزافزون به فرار از فشارهای مالی، اجتماعی و البته سیاسی در آمریکا است.
هزینه‌های کمرشکن و جست‌وجوی فرصت
یکی از عوامل اصلی این موج، هزینه‌های بالای تحصیل در آمریکاست. میانگین شهریه سالانه دانشگاه‌های دولتی آمریکا بین ۱۱ تا ۳۰ هزار دلار است که اغلب با وام‌های تحصیلی تامین می‌شود، در حالی که در اروپا و بریتانیا این رقم به‌طور متوسط حدود ۹ هزار دلار است. بدهی دانشجویی در آمریکا به بیش از ۱.۶ تریلیون دلار رسیده و یک نفر از هر ۶ آمریکایی را تحت تأثیر قرار داده است.
جسیلودت دیویس، دانشجوی ۲۱ ساله در دانشگاه آنگلو-آمریکن پراگ، می‌گوید: «نمی‌خواستم برای مدرکم بدهی‌های کلان بپردازم و عمری کار کنم و اقساط وام تحصیلی‌ام را بپردازم.» او که از طریق یک ویدیو در شبکه‌های اجتماعی با ایده تحصیل در خارج آشنا شد، با کمک بورسیه و پس‌انداز، تحصیل در رشته بازرگانی را در پراگ آغاز کرد. دیویس که تاکنون به ۲۱ کشور سفر کرده و یک ترم در دانشگاه سوفیا توکیو تحصیل کرده، می‌افزاید: «تحصیل در ژاپن دیدگاهم نسبت به زندگی را متحول کرد و تجربه‌ای بی‌نظیر بود.»
چالش‌ها در برابر رویاها
با وجود مزایای تحصیل در خارج، چالش‌هایی مانند پیچیدگی‌های ویزا، بوروکراسی بین‌المللی و دوری از خانواده پیش روی دانشجویان است. خبری نیز به تازگی منتشر شد که می‌گوید مهاجران آمریکایی در اروپا باید انگشت‌نگاری و احراز هویت شوند که این خبر برای آمریکایی‌ها بسیار سنگین و غیرقابل پذیرش آمد. دیویس نگران است که آموزش او در بازاریابی و ارتباطات بازرگانی با استانداردهای بازار کار آمریکا همخوانی نداشته باشد.
با این حال، او تأکید می‌کند: «هیچ آثاری از پشیمانی در وجودم ندارم. به جوانان توصیه می‌کنم این فرصت را غنیمت بشمارند.» کارشناسان معتقدند فضای متشنج سیاسی، از جمله اعتراضات دانشجویی و تنش‌های پساانتخاباتی، به این مهاجرت دامن زده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴، بیش از ۶۰ درصد دانشجویان آمریکایی متقاضی تحصیل در خارج، به دلایل سیاسی و اجتماعی تصمیم به ترک کشورشان گرفتند.
آینده‌ای جهانی در انتظار
این روند نه‌تنها به دانشجویان امکان دسترسی به آموزش مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌دهد، بلکه آنها را با فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های جدید آشنا می‌کند. اسمیت معتقد است: «جهان امروز به وکلایی نیاز دارد که درک عمیقی از روابط بین‌الملل داشته باشند.» در اروپا، دانشگاه‌هایی مانند آمستردام و کپنهاگ با ارائه برنامه‌های انگلیسی‌زبان، بیش از ۱۲ هزار دانشجوی آمریکایی را جذب کرده‌اند. در آسیا، دانشگاه‌های توکیو و سنگاپور نیز با بورسیه‌های سخاوتمندانه، مقصد محبوبی شده‌اند.
با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که دانشجویان باید برای تطبیق با بازار کار آمریکا پس از بازگشت آماده شوند. مقامات آمریکایی معتقدند این موج مهاجرت تحصیلی، نویدبخش نسلی است که با تجربه‌های جهانی، آماده تغییر آینده‌اند اما آنها به این نکته توجه نکرده‌اند که نرخ قابل‌توجهی از این افراد به زندگی و تحصیل و کار در کشورهای خارجی خو می‌کنند و بازگشتی در کار نیست.
