کارتل‌ها زیر سایه سیاست‌های کور
دولت ترامپ با تعیین ۱۳کارتل به‌عنوان سازمان‌های تروریستی و حمله به کشتی ونزوئلایی که ۱۱کشته بر جای گذاشت، رویکرد نظامی علیه قاچاق مواد مخدر را در پیش گرفته است
هفت صبح| دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، پس از بازگشت به کاخ سفید قول داده کارتل‌های مواد مخدر نیم‌کره غربی را با هر روش ممکن نابود کند. او در سخنرانی مارس به کنگره اعلام کرد: «کارتل‌ها در آمریکا جنگ به راه انداخته‌اند و وقت آن است که آمریکا علیه آنها وارد جنگ شود.»
دولت او ۱۳ کارتل، شامل شش کارتل مکزیکی و دو ونزوئلایی را به‌عنوان سازمان‌های تروریستی خارجی تعیین کرده، سربازان را به مرز مکزیک اعزام کرده، زمین‌های مرزی را مناطق نظامی خوانده، پروازهای پهپادی شناسایی سیا را افزایش داده و از آژانس‌های اطلاعاتی خواسته خسارات احتمالی حملات هوایی در مکزیک را ارزیابی کنند. در سپتامبر، ارتش آمریکا به کشتی ونزوئلایی متعلق به باند «ترن ده آراگوا» حمله کرد و ۱۱ نفر را کشت. مارکو روبیو، وزیر خارجه، این اقدام را با «اختیارات رئیس‌جمهور برای دفع تهدیدهای قریب‌الوقوع» توجیه کرد.
این چرخش نظامی، جایگزین مبارزه سنتی مبتنی بر اجرای قانون شده و از نظر سیاسی برای ترامپ جذاب است اما کارشناسان معتقدند درس‌های «جنگ علیه تروریسم» مسیر بهتری پیشنهاد می‌کند. کلودیا شینبام، رئیس‌جمهور مکزیک، با اعزام ۱۰هزار نیرو به مرز، استرداد ۵۵ مظنون کارتل به آمریکا و ثبت رکورد توقیف فنتانیل، شریکی بالقوه برای واشنگتن است.
او در اوت تأکید کرد: «هیچ تهاجمی به خاک مکزیک پذیرفتنی نیست.» همکاری دوجانبه امنیتی، تقویت امنیت مرزی و بازرسی‌های دریایی مکرر می‌تواند به اندازه مداخلات نظامی یکجانبه مؤثر باشد، بدون به خطر انداختن جان نیروهای آمریکایی یا تحریک واکنش‌های منفی.
ضعف دولت مکزیک، تقاضای مواد مخدر در آمریکا و جریان اسلحه به جنوب، کارتل‌ها را به سازمان‌هایی پیچیده با شبکه‌های مالی و نفوذ سیاسی تبدیل کرده است. استراتژی «شاه‌پین» مکزیک در ۲۰۰۶ که رهبران کارتل را هدف گرفت، خشونت را افزایش داد و نرخ قتل را تا ۲۰۱۷ به ۲۶ در هر ۱۰۰ هزار نفر رساند. ابتکار مریدا در ۲۰۰۸ و سیاست «آغوش، نه گلوله» لوپز اوبرادور نیز ناکام ماندند. شینبام اما با بسیج ارتش، گارد ملی و خدمات اطلاعاتی، رویکردی تهاجمی‌تر برگزیده و ۲۶ مظنون دیگر را اخیراً به آمریکا تحویل داده است.
ترامپ با فرمان اجرایی روز نخست دوره‌اش، کارتل‌ها را تهدید امنیت ملی خواند و قول «حذف کامل» آنها را داد. تعیین کارتل‌ها به‌عنوان سازمان‌های تروریستی، ابزارهای قانونی برای پیگرد حامیان مالی فراهم کرده است. کارتل‌ها مانند گروه‌های تروریستی پس از ۱۱سپتامبر، از ضعف دولت بهره می‌برند، در جمعیت مخفی می‌شوند و با خشونت ارعاب می‌کنند اما برخلاف گروه‌های ایدئولوژیک، سودمحورند و به جای سرنگونی دولت، آن را فاسد می‌کنند. مکزیک، همسایه‌ای با پیوندهای عمیق فرهنگی با آمریکا، نیازمند رویکردی متفاوت از عراق یا افغانستان است.
کارتل‌ها امنیت عملیاتی ضعیفی دارند و آژانس‌های آمریکایی می‌توانند ارتباطات و حرکات آنها را رصد کنند. همکاری اطلاعاتی با مکزیک، هرچند به دلیل بی‌اعتمادی دشوار بوده، با اطلاعات آمریکایی تقویت می‌شود. سیا با پهپادهای غیرمسلح، آزمایشگاه‌ها و پایگاه‌های کارتل را شناسایی می‌کند و اشتراک اطلاعات، دستگیری رهبران و توقیف دارایی‌ها را ممکن می‌سازد. در ژوئن، آمریکا سه نهاد مالی مکزیکی مظنون به پولشویی را تحریم کرد. گسترش کمک‌های فنی و مراکز تجمیع اطلاعات می‌تواند این همکاری را تقویت کند.
حملات نیروهای ویژه، مانند حذف بن‌لادن، می‌توانند رهبران کارتل را هدف قرار دهند، اما خطر تلفات غیرنظامی و واکنش عمومی در آمریکا را دارند، به‌ویژه با حضور گسترده شهروندان آمریکایی در مکزیک. حملات پهپادی نیز، مانند کمپین پاکستان که صدها غیرنظامی را کشت، می‌توانند خشونت را تشدید کنند، زیرا کارتل‌های سودمحور به سرعت رهبران را جایگزین می‌کنند. ایجاد مناطق حائل مرزی با گشت‌های نظامی و دریایی، ایمن‌تر است؛ قاچاق را مختل می‌کند، نظارت را افزایش می‌دهد و پایگاه‌های اطلاعاتی ایجاد می‌کند، بدون نقض حاکمیت مکزیک.
آموزش نیروهای مکزیکی، مشابه تلاش‌های ضدتروریستی آمریکا، می‌تواند ظرفیت آنها را بهبود بخشد اما فساد و ضعف ساختاری مانع است. با وجود سال‌ها کمک آمریکا، نیروهای مکزیک ناکارآمدند. شینبام تحت فشار برای کاهش خشونت است و واشنگتن باید به آموزش واحدهای تأییدشده ادامه دهد.
مداخله نظامی یکجانبه می‌تواند فاجعه‌بار باشد: خشونت را افزایش دهد، حملات انتقامی کارتل‌ها را تحریک و همکاری مکزیک در مهاجرت و تجارت را قطع کند. اولویت باید تقویت همکاری اطلاعاتی، امنیت مرزی و ظرفیت‌سازی مکزیک باشد تا آزادی عمل کارتل‌ها محدود شود و جریان مواد مخدر کاهش یابد.
شینبام تهدیدات نظامی ترامپ را جدی می‌گیرد اما تا زمانی که آمریکا خط قرمز حمله به خاک مکزیک را رعایت کند، مصالحه می‌کند. درس‌های جنگ علیه تروریسم نشان می‌دهد رویکرد نظامی بدون اصلاح، فاجعه به بار می‌آورد. واشنگتن باید با احتیاط و همکاری با شینبام پیش برود تا از تکرار اشتباهات گذشته جلوگیری کند.
