رستاخیز امبرسون‌ها و کمی هوش مصنوعی
شرکت شورانر با پشتیبانی آمازون، ۴۳ دقیقه گمشده از شاهکار اورسون ولز را بازسازی می‌کند
هفت صبح| فیلم «امبرسون‌های باشکوه» (۱۳۲۱ خورشیدی)، ساخته اورسون ولز پس از شاهکار جاودانه «همشهری کین»، از دیرباز به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تراژدی‌های تاریخ سینما شناخته می‌شود. به گزارش العربیه، نسخه اصلی ۱۳۱ دقیقه‌ای این فیلم که روایتی عمیق از زوال یک خانواده اشرافی بود، به دستور کمپانی آر.کی.او بدون رضایت ولز، ۴۳ دقیقه از نگاتیوهایش حذف و برای آزادسازی فضای بایگانی نابود شد.
این بخش‌های گمشده هرگز یافت نشد و دوستداران سینما دهه‌هاست گمانه‌زنی می‌کنند که نسخه کامل می‌توانست عنوان بهترین فیلم تاریخ را از آن خود کند، حتی فراتر از «همشهری کین». اکنون، شرکت شورانر با حمایت مالی و فنی آمازون، اعلام کرده با ترکیبی از هوش مصنوعی پیشرفته و تکنیک‌های سنتی فیلمسازی، این ۴۳دقیقه گمشده را بازآفرینی خواهد کرد.
این پروژه غیرتجاری است، زیرا حقوق قانونی فیلم همچنان در اختیار برادران وارنر و کنکورد قرار دارد. شورانر با هدف خدمت به فرهنگ، دانش و احیای میراث سینمایی ولز، این تلاش را پیش می‌برد تا شکاف تاریخی در کارنامه این نابغه پرشور پر شود. بازسازی از آرشیو گسترده‌ای از عکس‌های صحنه، یادداشت‌های تولید، مدل‌سازی سه‌بعدی دقیق دکورها و اجرای زنده بازیگران بهره می‌برد.
ابزارهای انتقال چهره و حرکت هوش مصنوعی تضمین می‌کنند که شباهت بازیگران اصلی، از جمله جوزف کاتن و آن بکستر، حفظ شود. برایان رز، فیلمساز کلیدی پروژه، طی پنج سال گذشته ۳۰ هزار فریم گمشده را به‌صورت دیجیتالی بازسازی کرده و چارچوبی دقیق برای هماهنگی حرکات دوربین و نورپردازی فراهم آورده تا صحنه‌ها با وفاداری به فیلمنامه اصلی و عکس‌های باقی‌مانده احیا شوند.
یکی از جواهرات حذف‌شده، برداشت پیوسته و خیره‌کننده چهار دقیقه‌ای در تالار بزرگ عمارت امبرسون‌هاست که دوربین با ظرافت میان شخصیت‌های فرعی و روایت‌های موازی حرکت می‌کند. تنها ۵۰ ثانیه از این صحنه باقی مانده و رز معتقد است: «بازگرداندن این لحظه، درک تازه‌ای از نبوغ تکنیکی و روایی ولز به ارمغان می‌آورد و نشان می‌دهد چگونه او مرزهای سینما را جابه‌جا کرد.»
این پروژه نه‌تنها نفوذ روزافزون هوش مصنوعی در احیای آثار سینمایی را به نمایش می‌گذارد، بلکه بحث‌های داغ اخلاقی و حقوقی را نیز شعله‌ور کرده است. وارثان ولز این تلاش را «ناامیدکننده» خوانده و نگران‌اند که الگوریتم‌ها خلاقیت انسانی را تحت‌الشعاع قرار دهند. در مقابل، حامیان پروژه آن را فرصتی بی‌نظیر برای تکمیل میراث ولز و بازگرداندن یکی از گنجینه‌های گمشده سینما می‌دانند. این ابتکار، افق‌های تازه‌ای برای روایتگری دیجیتال می‌گشاید.
این پروژه بخشی از موج روبه‌رشد احیای آثار گمشده با فناوری‌های جدید است. در سال ۱۳۹۹، پیتر جکسون با استفاده از هوش مصنوعی، فیلم‌های صامت ۱۲۶۹ را بازسازی و فریم‌های آسیب‌دیده را با جزئیات خیره‌کننده احیا کرد تا سینمای اولیه جان تازه‌ای بگیرد.
در سال ۱۳۹۸، شرکت دیپ‌سنس با شبکه‌های عصبی، صحنه‌های «بر باد رفته» را به کیفیت اچ‌دی ارتقا داد و رنگ‌ها و بافت‌های ازدست‌رفته را بازآفرینی کرد. در سال ۱۴۰۴، نرم‌افزارهای هوش مصنوعی مولد، مانند ابزارهای حفظ آرشیو، فریم‌های مفقود فیلم‌هایی چون «لندن پس از نیمه‌شب» (۱۳۰۶) و دیگر کلاسیک‌های هالیوود را بازسازی کردند. این تلاش‌ها بحث‌های جهانی درباره اصالت هنری و دخالت فناوری در میراث فرهنگی به راه انداخته و سینما را به عصر «رستاخیز دیجیتال» هدایت کرده‌اند.
