آفریقا، مقصد جدید مهاجران اخراجی آمریکا؟
اوگاندا به تازگی با آمریکا توافقی برای پذیرش مهاجران غیرقانونی امضا کرده و به جمع کشورهایی چون اسواتینی، سودان جنوبی و رواندا پیوسته است
هفت صبح| در حالی که سیاست‌های مهاجرتی سختگیرانه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات داخلی این کشور تبدیل شده، طرحی جدید توجه جهانیان را به خود جلب کرده است: انتقال مهاجران غیرقانونی از آمریکا به کشورهای آفریقایی.
اوگاندا، جدیدترین کشوری است که با واشنگتن توافقی برای پذیرش مهاجرانی امضا کرده که به گفته وزارت امنیت داخلی آمریکا، به دلیل «رفتارهای به شدت غیرانسانی» حتی کشورهای خودشان حاضر به پذیرش آنها نیستند. این طرح که بخشی از وعده انتخاباتی ترامپ برای «بزرگ‌ترین عملیات اخراج در تاریخ آمریکا» است، پرسش‌های متعددی درباره منافع کشورهای آفریقایی، وضعیت حقوق بشر و پایداری این توافق‌ها ایجاد کرده است.
میزبان بزرگ پناهجویان اما با ظرفیت محدود
اوگاندا که هم‌اکنون میزبان حدود ۱.۷ میلیون پناهجو و پناهنده است، بزرگ‌ترین جمعیت پناهجوی قاره آفریقا را در خود جای داده است. این پناهجویان که به‌طور عمده از کشورهای همسایه مانند جمهوری دموکراتیک کنگو، سودان جنوبی و سودان هستند، در کمپ‌های مختلف این کشور ساکن شده‌اند و اغلب به طور مسالمت‌آمیز با جوامع محلی همزیستی دارند. با این حال، توافق جدید با آمریکا برای پذیرش مهاجران غیرقانونی، نگرانی‌هایی را در میان مردم اوگاندا ایجاد کرده است.
دورکوس کیمونو، یکی از ساکنان کامپالا، پایتخت اوگاندا، به شبکه خبری دویچه‌وله گفته است: «اوگاندا کشوری مهمان‌نواز است اما ما همین حالا هم تحت فشار هستیم. اگر این مهاجران به کشور ما بیایند، مشکلی با تقسیم داشته‌هایمان نداریم اما دولت آمریکا چه کمکی به ما خواهد کرد؟» الکس واندبا، شهروند دیگر کامپالا، نیز معتقد است که اوگاندا با میزبانی از تعداد زیادی پناهجو از کشورهای همسایه، دیگر ظرفیت پذیرش مهاجران جدید را ندارد.
وزارت امور خارجه اوگاندا ابتدا این توافق را تکذیب کرد اما وینسنت باگیر، دبیر دائم این وزارتخانه، بعداً تأیید کرد که این یک «ترتیبات موقت» است. اوگاندا اعلام کرده مهاجران با سوابق کیفری یا افراد زیر سن قانونی را نمی‌پذیرد و ترجیح می‌دهد مهاجران آفریقایی‌تبار را بپذیرد. این شرط‌ها، پرسش‌هایی درباره هدف واقعی این طرح ایجاد کرده است.
پادشاهی با سابقه نگران‌کننده حقوق بشر
اسواتینی، آخرین پادشاهی مطلقه آفریقا، یکی دیگر از کشورهایی است که در ماه ژوئیه ۲۰۲۵ پذیرای ۵ مهاجر از ویتنام، جامائیکا، لائوس، یمن و کوبا شد. این کشور که تحت حاکمیت پادشاه مسواتی سوم قرار دارد، با مشکلات عمیق حقوق بشری روبه‌روست. گزارش‌های سازمان دیده‌بان حقوق بشر و حتی وزارت امور خارجه آمریکا در سال ۲۰۲۳ نشان‌دهنده نقض گسترده حقوق بشر در این کشور است.
در حالی که پادشاه در ناز و نعمت زندگی می‌کند، جمعیت ۱.۲ میلیون نفری اسواتینی در فقر به سر می‌برند. به همین دلیل، این تصمیم با خشم عمومی در اسواتینی مواجه شده است. مفاندلانا شونگوه، فعال سیاسی این کشور به دویچه وله گفت: «ما مخالف آوردن مجرمان خطرناک به کشورمان هستیم، جایی که آنها با زندانیان جوان ما که هنوز شانس اصلاح دارند، مخلوط می‌شوند.»
کشوری جنگ‌زده و ناپایدار
سودان جنوبی، کشوری که همچنان درگیر جنگ داخلی و بحران‌های انسانی است، نیز پذیرای مهاجران ارسالی از آمریکا شده است. ادموند یاکانی، رئیس انجمن سازمان‌های جامعه مدنی شرق آفریقا، به دویچه وله گفته جزئیات این توافق از مردم مخفی نگه داشته شده است. الکس واینز، رئیس برنامه آفریقا در اندیشکده چتم هاوس لندن، معتقد است که این توافق‌ها بیش از هر چیز به دلایل ژئوپلیتیکی انجام می‌شوند. او می‌گوید: «این کشورها به دنبال متنوع‌سازی روابط خود و جلب حمایت مالی و سیاسی دولت ترامپ هستند.»
پذیرش مهاجران با ادعای خیرخواهی
رواندا نیز اعلام کرده تا ۲۵۰ مهاجر از آمریکا را تحت شرایط خاصی می‌پذیرد. یولاند ماکولو، سخنگوی دولت رواندا، گفته است که این تصمیم بر اساس «ارزش‌های اجتماعی رواندا در بازسازی و توان‌بخشی» اتخاذ شده و این کار را از روی خیرخواهی انجام می‌دهد. رواندا تأکید کرده که حق تأیید تک‌تک مهاجران پیشنهادی را برای خود محفوظ می‌دارد.
علاوه بر اوگاندا، اسواتینی، سودان جنوبی و رواندا، کشورهای دیگری مانند لیبریا، سنگال، گابن، موریتانی و گینه بیسائو نیز با پیشنهادهای مشابه از سوی آمریکا مواجه شده‌اند. اما نیجریه این پیشنهاد را رد کرده است. یوسف توگار، وزیر امور خارجه نیجریه، گفته است: «ما مشکلات خودمان را داریم و نیازی به مشکلات جدید نداریم.»
