رویای شوم ریویرای ترامپ | لیبی: مقصدی ناامن و آشوب‌زده
طرح جنجالی دولت ترامپ برای کوچ اجباری یک میلیون فلسطینی از غزه به لیبی با وعده آزادسازی دارایی‌های لیبی، خشم جهانی را برانگیخته است
هفت صبح| دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در اقدامی بی‌سابقه طرحی را پیش می‌برد که بر اساس آن، تا یک میلیون فلسطینی از نوار غزه به‌طور دائم به لیبی منتقل شوند. به گزارش ان‌بی‌سی نیوز، این طرح که با مقامات لیبی در میان گذاشته شده، در ازای اسکان فلسطینی‌ها، میلیاردها دلار از دارایی‌های مسدودشده لیبی را آزاد می‌کند. این ایده، بخشی از چشم‌انداز جنجالی ترامپ برای تبدیل غزه به «ریویرای خاورمیانه» است اما با موانع بزرگ سیاسی، لجستیکی و انسانی روبه‌روست. آیا این طرح عملی است یا صرفاً رویایی شوم برای پاکسازی غزه؟
ریشه‌های طرح: از «ریویرا» تا کوچ اجباری
ترامپ در فوریه ۲۰۲۵، در نشستی با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از برنامه‌اش برای «تسلط» بر غزه و بازسازی آن به‌عنوان «ریویرای خاورمیانه» سخن گفت. او مدعی شد غزه دیگر جای زندگی نیست و فلسطینی‌ها باید به «مکانی امن» منتقل شوند. این طرح که با مشوق‌های مالی مثل مسکن رایگان و کمک‌هزینه ماهانه برای فلسطینی‌ها همراه است، به گفته پنج منبع آگاه در حال مذاکره با رهبری لیبی است.
در ازای پذیرش فلسطینی‌ها، آمریکا میلیاردها دلار از دارایی‌های لیبی که از زمان سرنگونی معمر قذافی در ۲۰۱۱ مسدود شده را آزاد خواهد کرد اما یک سخنگوی دولت آمریکا این گزارش را «نادرست» خواند و گفت وضعیت میدانی برای چنین طرحی مناسب نیست. این طرح در حالی مطرح شده که روابط ترامپ و نتانیاهو بر‌سر غزه و احتمال توافق با ایران تیره شده است. به گزارش ان‌بی‌سی، ترامپ از حملات گسترده اسرائیل به غزه خشمگین است و آن را مانع رویای بازسازی‌اش می‌داند. این اختلاف، طرح کوچ اجباری را به ابزاری برای پیشبرد اهداف آمریکا در منطقه تبدیل کرده است.
لیبی: مقصدی ناامن و آشوب‌زده
لیبی که از ۲۰۱۱ درگیر جنگ داخلی و شکاف بین دو دولت رقیب در شرق به رهبری خلیفه حفتر و غرب به رهبری عبدالحمید الدیبیبه است، مقصدی نامناسب برای اسکان یک میلیون نفر به نظر می‌رسد. وزارت خارجه آمریکا سفر به لیبی را به دلیل «جرم، تروریسم، مین‌های منفجرنشده، ناآرامی مدنی و درگیری مسلحانه» خطرناک می‌داند.
نبود زیرساخت‌های لازم، مانند فرودگاه در غزه و نیاز به صدها سفر دریایی برای انتقال این جمعیت، چالش‌های لجستیکی را عظیم‌تر می‌کند. باسم نعیم، مقام ارشد حماس، این طرح را محکوم کرد و گفت: «فلسطینیان به سرزمین خود متعهدند و آماده‌اند برای دفاع از آن هر فداکاری کنند. تنها خود فلسطینیان حق تصمیم‌گیری دارند.» کشورهای عربی، از جمله مصر و اردن، نیز با ایده جابه‌جایی فلسطینی‌ها مخالفت کرده‌اند. مصر آن را «نقض راه‌حل دو کشوری» و اردن آن را «فاجعه‌ای انسانی» خوانده است.
پیامدها: پاکسازی قومی یا فاجعه انسانی؟
منتقدان، از جمله سازمان عفو بین‌الملل و شورای روابط اسلامی-آمریکایی، این طرح را مصداق «پاکسازی قومی» می‌دانند. نوهاد عوض، مدیر سازمان عفو بین‌الملل، آن را «طرحی بی‌سابقه در تاریخ مدرن» توصیف کرد و خواستار توقف آن شد. حملات اخیر اسرائیل به غزه که از پنجشنبه گذشته بیش از ۲۵۰ کشته بر جای گذاشته، این طرح را در بستری از خشونت و گرسنگی مطرح کرده است.
وزارت بهداشت غزه گزارش داد که از اکتبر ۲۰۲۳، بیش از ۵۳ هزار فلسطینی کشته و ۱.۹ میلیون نفر آواره شده‌اند. در چنین شرایطی، جابه‌جایی اجباری می‌تواند به فاجعه‌ای انسانی منجر شود. به‌ویژه که کشورهای عربی با ایده جابجایی فلسطینی‌ها مخالفند و می‌گویند به یک یوم‌النکبت جدید تن نمی‌دهند. از نظر سیاسی، این اقدام می‌تواند روابط آمریکا با جهان عرب را تخریب کند و به انزوای بین‌المللی اسرائیل دامن بزند. حتی در داخل آمریکا، سناتور رند پال این طرح را مغایر با شعار «اول آمریکا» دانست و گفت: «ما نباید درگیر جنگ‌های جدید شویم.»
