دست قدرتمند؛ میراث بایدن برای دولت ترامپ
کارنامه سیاست خارجی رئیس‌جمهور فرسوده در آینه آخرین سخنرانی او
هفت صبح| جو بایدن در آخرین روزهای حضورش در کاخ سفید و شاید آخرین روزهای حضورش در عرصه سیاست آمریکا، روز دوشنبه و طی یک سخنرانی گفت مدیریت او بر سیاست خارجی آمریکا، این کشور را ایمن‌تر و از نظر اقتصادی مستحکم‌تر کرده است. او تاکید کرد که رئیس‌جمهور منتخب، دونالد ترامپ، کشوری را تحویل خواهد گرفت که از نظر جهانی قوی‌تر و قابل اعتمادتر از چهار سال پیش است.
بایدن در این سخنرانی طولانی، از دستاوردهای دولت خود در گسترش ناتو، جلب حمایت متحدان برای ارائه کمک نظامی به اوکراین در برابر روسیه و تقویت تولید تراشه‌های آمریکایی برای رقابت بهتر و قدرتمندتر با چین دفاع کرد و به بررسی میراث سیاست خارجی خود ظرف ۴ سال گذشته پرداخت.
دفاع بایدن از دستاوردهای خود در شرایطی مطرح می‌شود که به دلیل انتخاب دوباره ترامپ با دیدگاه خاص و جنجالی و البته عجیبش، میراث پیرترین رئیس‌جمهور تاریخ آمریکا با کوله‌باری از نیم قرن تجربه گرانبها در خط اول عرصه سیاست آمریکا را با چالش‌هایی روبه‌رو کرده است. او همچنین در زمانی پرتلاطم برای جهان، با بحران‌های متعددی که همچنان در جریان است، قدرت را واگذار خواهد کرد و از این رو نسبت به آنچه در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ رخ خواهد داد، بیمناک است.
گفتنی است، بایدن زمانی روی کار آمد که دنیا با شدیدترین همه‌گیری قرن مواجه بود. برنامه‌های او برای ترمیم اتحادهایی که در دوره ترامپ و رویکرد و سیاست «اول آمریکا» آسیب دیده بود، به سرعت با بحران‌های بین‌المللی آزمایش شد: خروج پرهرج‌ومرج از افغانستان، حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ و در نهایت، حمله اسرائیل به غزه در سال ۲۰۲۳. بایدن تاکید کرد او در زمانی که جهان بیش از همیشه به ثبات نیاز داشت، مدیریتی متعادل ارائه کرد.
او گفت: «دولت من یک دست بسیار قوی برای بازی در اختیار دولت بعدی قرار می‌دهد. آمریکا بار دیگر در جایگاه رهبری قرار گرفته است و ما برای رسیدن به این دستاوردها وارد هیچ جنگی نشدیم.» البته چند ساعت پس از سخنان بایدن، ترامپ در مصاحبه‌ای با نیوزمکس گفت بایدن در چهار سال گذشته عملکرد بسیار ضعیفی در سیاست خارجی داشته است. او گفت: «چهار سال اخیر را می‌توان بدترین دوره کشورمان در تاریخ دانست.»
خروج پرهرج‌ومرج آمریکا از افغانستان، نخستین شکست بزرگ بایدن
با خروج کامل ایالات متحده از افغانستان در سال ۲۰۲۱، بایدن به وعده انتخاباتی خود برای پایان دادن به طولانی‌ترین جنگ آمریکا عمل کرد اما این جنگ ۲۰ ساله با مشکلاتی جدی به پایان رسید: دولت تحت حمایت آمریکا در افغانستان فروپاشید، انفجاری خونین جان ۱۳ سرباز آمریکایی و ۱۷۰ نفر دیگر را گرفت و هزاران افغان ناامید به فرودگاه کابل هجوم بردند تا پیش از پرواز آخرین هواپیمای آمریکایی راهی برای خروج پیدا کنند. این رویدادها ضربه‌ای جدی به وجهه بایدن و دولتش در هشت ماه نخست ریاست‌جمهوری‌اش وارد کرد و او هرچه برای جبران آن تلاش کرد، راه به جایی نبرد.
بایدن درباره این ماجرای جنجالی و پر بحث و جدل گفت: «پایان دادن به جنگ تصمیم درستی بود و معتقدم تاریخ این را ثابت خواهد کرد. منتقدان می‌گفتند که پایان دادن به جنگ، به اتحادهای ما آسیب می‌زند و تهدیدهای تروریستی علیه ما از افغانستان افزایش می‌یابد اما هیچ‌یک از این پیش‌بینی‌ها رخ نداد.» منتقدان جمهوری‌خواه بایدن، از جمله ترامپ، این خروج را نشانه‌ای از ناکامی دولت او دانستند. ترامپ در مناظره ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ گفت: «اتفاقات افغانستان یک شرمساری بزرگ بود، بزرگ‌ترین شرمساری در تاریخ کشور ما.»
میراث بایدن در اوکراین و آینده ترامپ
در مواجهه با حمله روسیه به اوکراین، بایدن متحدان اروپایی و جهانی را بسیج کرد تا بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار کمک نظامی و اقتصادی به اوکراین ارائه دهند. این کمک‌ها به کی‌یف اجازه داد تا در برابر ارتش بسیار بزرگ‌تر و مجهزتر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، مقاومتی جانانه کند. بایدن همچنین با متحدان برای اعمال تحریم‌های مداوم علیه روسیه همکاری کرد تا هزینه‌های اقتصادی جنگ را برای کرملین افزایش دهد.
بایدن در سخنرانی خود اشاره کرد که در ابتدای جنگ، پوتین تصور می‌کرد ارتش روسیه می‌تواند در عرض چند روز اوکراین را شکست دهد. او گفت: «دولت من و متحدان‌مان زیرساخت‌هایی فراهم کرده‌ایم که دولت ترامپ می‌تواند با استفاده از آنها، اوکراین را به سمت یک پایان عادلانه برای این جنگ هدایت کند.» بایدن یک هفته قبل از ترک کاخ سفید در سخنرانی خود گفت: «کارهای بیشتری برای انجام دادن وجود دارد. ما نمی‌توانیم همینطور همه چیز را به حال خود رها کنیم.ما ۵۰ کشور را گرد هم آوردیم تا در کنار اوکراین بایستند، آن هم نه فقط کشورهای اروپایی، بلکه برای اولین بار کشورهای آسیایی هم فهمیدند که آنچه در اوکراین اتفاق می‌افتد برای آنها نیز مهم است.»
دیپلماسی خاورمیانه در سایه بحران غزه
در خاورمیانه، در آغاز یورش ناجوانمردانه رژیم اسرائیل به نکردم معلوم فلسطین در غزه، بایدن مانند تمام شرکای غربی اسرائیل از این رژیم خونخوار حمایت کرد. اما رفته‌رفته، رژیم اسرائیل شرایطی را به وجود آورد که حتی حامیان پیشین آن را به منتقدان جدی امروز بدل کرد. اما در این بین، بایدن و دولتش دست از حمایت از اسرائیل برنداشتند و تا آنجا که می‌توانستند در ریختن خون مردم غزه با این این رژیم مشارکت کرد.
امروز تعداد کشته‌های فلسطینی از ۴۶ هزار نفر فراتر رفته و محاصره غزه باعث شده این منطقه به جهنمی بدل شود که در آن دسترسی به غذا و خدمات بهداشتی اولیه به شدت محدود شده است. هرچند رابطه بایدن با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر جنایتکار اسرائیل، افت و خیزهای را از سر گذراند اما باید بگوییم که رئیس‌جمهور آمریکا در هر شرایطی دست از حمایت از سیاست‌های ضد انسانی نتانیاهو برنداشت. وزارت امور خارجه آمریکا در آخرین اقدام‌های دولت بایدن به کنگره اطلاع داده که قصد فروش ۸ میلیارد دلار سلاح به اسرائیل را دارد.
بعید است ترامپ با این رویکرد تعارضی داشته باشد و نقطه اتصال طیف مختلف سیاسی در آمریکا، حمایت بی‌چون و چرا از رژیم اسرائیل است. اما مسئله‌ای که در این بین برجسته شده است، ماجرای آتشبس در غزه است. بایدن و ترامپ بر‌سر اینکه اعتبار برقراری این آتشبس به نام کدام یک ثبت شود، رقابت شدیدی داشتند. از این رو، بنابر گزارش‌ها در مذاکرات فعلی نمایندگان رئیس‌جمهور کنونی و رئیس‌جمهور منتخب آمریکا با یکدیگر هماهنگ شده‌اند و در محل مذاکرات حضور دارند تا نام ترامپ هم کنار نام بایدن در این برهه حساس از تاریخ ثبت شود.