بلوف ‌نمی‌زنیم | هشدار قطر به اروپایی‌ها برای قطع گاز ‌در آستانه زمستان

هفت صبح| ‌با آغاز زمستان سخت در اروپا، این قاره ممکن است با کمبود انرژی به دلایل مختلف روبه‌رو شود. روز یکشنبه، قطر هشدار داد که اگر کشورهای اتحادیه اروپا جریمه‌هایی را طبق قوانین جدید در خصوص مسئولیت‌های زیست‌محیطی و حقوق بشر اعمال کنند، صادرات گاز خود به این اتحادیه را متوقف خواهد کرد. این هشدار از سوی وزیر انرژی قطر، سعد شیریده الکعبی، در گفت‌وگو با روزنامه ‌فایننشال تایمز‌ مطرح شد.

در ماه ژوئیه، اتحادیه اروپا دستورالعملی تحت عنوان «دقت در مسئولیت‌های پایداری شرکتی» را تصویب کرد که از همین ماه اجرایی شده است. طبق این دستورالعمل، اتحادیه اروپا می‌تواند جریمه‌هایی معادل ۵ درصد از درآمد سالانه جهانی یک شرکت را به عنوان جریمه اعمال کند، در صورتی که آن شرکت نتواند به پیامدهای منفی ناشی از فعالیت‌های خود در زمینه حقوق بشر یا محیط زیست رسیدگی کند. الکعبی در این گفت‌وگو گفت: «اگر ۵ درصد از درآمدم را به خاطر تأمین گاز برای اروپا از دست بدهم، دیگر به اروپا گاز نخواهم داد.» او افزود: «من در حال بلوف زدن نیستم.»

این هشدار می‌تواند نگران‌کننده باشد، چرا‌که اروپا در حال از دست دادن تأمین‌کنندگان کلیدی انرژی خود است. قطر به یکی از تأمین‌کنندگان اصلی گاز طبیعی مایع (LNG) برای اروپا تبدیل شده است، در حالی که کشورهای این قاره تلاش می‌کنند وابستگی خود به انرژی روسیه را کاهش دهند.

پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین، اروپا تحریم‌های گسترده‌ای علیه روسیه اعمال کرد و در پاسخ، روسیه به‌طور قابل توجهی عرضه انرژی خود را کاهش داد و کشورهای اروپایی را مجبور کرد که به ذخایر خود روی آورند. الکعبی اعلام کرد ‌ قانون اتحادیه اروپا برای شرکت‌هایی مانند قطر انرژی غیرقابل اجرایی خواهد بود. در ادامه، نگاهی داریم به اینکه چطور اروپا ممکن است در این زمستان آسیب‌پذیرتر از همیشه باشد.

• اتحادیه اروپا و سردرد جدید

با تصویب این قانون در پارلمان اتحادیه اروپا، کشورهای عضو اکنون موظف هستند تا‌ سال ۲۰۲۶ آن را به قوانین ملی خود تبدیل کنند و یک سال پس از آن، در سال ۲۰۲۷، این قوانین به‌طور تدریجی بر شرکت‌ها اعمال خواهد شد. دستورالعمل مذکور به عنوان استراتژی‌ای برای هماهنگ کردن شیوه‌های شرکتی با هدف دستیابی به کاهش انتشار کربن به صفر تا سال ۲۰۵۰ طراحی شده است.

کاهش سریع ذخایر گاز و احتمال کاهش بیشتر عرضه انرژی از سوی مسکو، قاره اروپا را به سمت بحران انرژی جدیدی سوق می‌دهد. در حالی که قطر هشدار داده است، ادامه جنگ روسیه و اوکراین خود چالش‌های خاصی به همراه دارد. اوایل همین ماه، ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین و ولادیمیر پوتین همتای روسی‌اش اعلام کردند که دو کشور هیچ‌گونه توافق جدیدی برای تمدید قرارداد مهم حمل و نقل گاز نخواهند داشت.

این قرارداد پنج‌ساله که اجازه عبور گاز روسیه از اوکراین را می‌داد، قرار است در پایان ماه جاری منقضی شود. پوتین در کنفرانس مطبوعاتی سالانه خود گفت ‌ هیچ قرارداد جدیدی وجود نخواهد داشت و در ادامه افزود: «سوالی پیش آمده که حالا چه باید کرد؟ این مشکل ما نیست» و همچنین تأکید کرد که غول گاز روسیه، گازپروم، بدون صادرات به اروپا زنده خواهد ماند. با تهدید از دست دادن دو تأمین‌کننده کلیدی انرژی، قاره اروپا اکنون با کمبود گزینه‌ها روبه‌رو است. از سوی دیگر، با بازگشت دونالد ترامپ رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، احتمال کمک واشنگتن به حل بحران کاهش یافته است.

• ماجرای کفگیر اروپا و ته دیگ

ذخایر گاز به عنوان تنها امید اروپا در فصل زمستان دیده می‌شود. اما ذخایر امسال به سرعت کاهش می‌یابند، چرا‌که دمای پایین، تقاضا برای گرمایش را افزایش داده است. به گزارش بلومبرگ، جنگ جاری در اوکراین هم باعث افزایش حدود ۴۵ درصدی قیمت گاز در سال جاری شده است. اگرچه ذخایر هنوز از رکوردهای سال ۲۰۲۲ پایین‌تر هستند، اما همچنان به اندازه‌ای بالا هستند که هزینه زندگی خانوارها را افزایش دهند. به این ترتیب، بحران انرژی بر تمام جنبه‌های زندگی اروپایی‌ها تأثیر خواهد گذاشت.

• رجوع مجدد به پوتین؟

در تحولی بزرگ، رابرت فیچو، نخست‌وزیر اسلواکی، برای مذاکرات مستقیم با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه سفر کرد تا دسترسی مداوم به نفت و گاز روسیه را تضمین کند. این سفر به طرز غافلگیرکننده‌ای به روسیه صورت گرفت و نشان داد که فیچو به تعهدات عمومی اتحادیه اروپا برای پایان دادن به وابستگی به مسکو در واردات گاز پشت کرده است.

این سفر پس از آن صورت گرفت که اوکراین و روسیه اعلام کردند ‌ قرارداد مهم انتقال گاز را تمدید نخواهند کرد. از زمان حمله تمام‌عیار روسیه به اوکراین نزدیک به سه سال پیش، تنها دو رهبر دیگر اتحادیه اروپا به روسیه سفر کرده‌اند: کارل نهامر، صدراعظم اتریش و ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان. در حالی که سفر فیچو از دید عموم پنهان نگه داشته شد، اتحادیه اروپا تأیید کرد که رئیس شورای اروپا، آنتونیو کوستا، از پیش از آن مطلع شده بود، اما از اظهار نظر بیشتر در مورد این سفر خودداری کرد.

فیچو و اوربان به‌طور مداوم رهبران طرفدار روسیه بوده‌اند حتی پس از آغاز جنگ. بنابراین، بحران انرژی در اروپا، علاوه بر مشکلات اقتصادی، شکاف‌هایی در درون اتحادیه اروپا نیز ایجاد کرده و ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور شاهد سفر رهبران سایر کشورها به روسیه و گفتگوی آن‌ها با پوتین باشیم. اینطور که پیداست در پشت پرده و منتهی‌الیه ماجرا، اروپایی‌ها به رجوع به پوتین و منابع انرژی روسیه، بیشتر از سر و کله زدن با قطری‌ها اعتقاد دارند و بحران انرژی در اروپا می‌تواند به کلیدی برای صلح منجر شود.