نگاهی به چالش‌های رشد اقتصادی و بازار کار
از مشاغل ناپایدار تا ضرورت صادرات نیروی کار
هفت صبح، لیلا لطفی| رشد اقتصادی در کشور به حدی نبوده که ناترازی بازار کار را رفع کند. در چنین شرایطی، جامعه با دو انتخاب مواجه است. راه‌حل ساده‌تر، توسعه مشاغل ناپایدار در بخش خدمات است که زیرساخت‌های اشتغال و اقتصاد را تضعیف می‌کند و راه‌حل حرفه‌ای‌تر، تمرکز بر توانمندسازی و صادرات نیروی کار.
به گفته معاون اشتغال وزیر کار، نرخ مشارکت اقتصادی در منطقه حدود ۶۰ درصد است، در حالی که این رقم در ایران فقط ۴۱درصد است. این تفاوت به وضوح نشان‌دهنده خروج بخش عمده‌ای از نیروی کار از بازار است. بسیاری از افراد، به‌ویژه جوانان تحصیل‌کرده، به دلیل مشکلات اقتصادی امید خود را برای یافتن شغل از دست داده‌اند و از چرخه اشتغال خارج شده‌اند. در این شرایط، کاهش نرخ بیکاری به ظاهر یک موفقیت به شمار می‌آید اما این کاهش عمدتا به دلیل کاهش مشارکت اقتصادی است.
یکی از مشکلات مهم بازار کار ایران، سهم بالای مشاغل غیررسمی است. طبق آمار مرکز آمار ایران، حدود ۵۶ تا ۵۷ درصد از بازار کار کشور از مشاغل غیررسمی تشکیل شده است. افرادی که در این مشاغل فعالیت می‌کنند، هیچ‌گونه بیمه اجتماعی و مزایای قانونی دریافت نمی‌کنند و غالبا درآمدهای ناپایداری دارند. تغییر معیارهای شغلی، از یک روز کار در هفته به یک ساعت کار در هفته، وضعیت اشتغال را پیچیده‌تر کرده است. این مدت زمان در عمل برای تأمین نیازهای زندگی کافی نیست.
در چنین شرایطی، توجه به صادرات نیروی کار آموزش‌دیده به عنوان یک راهکار به نظر می‌رسد. بسیاری از کشورهای در حال توسعه با ارسال نیروی کار ماهر به بازارهای جهانی توانسته‌اند از فشار بیکاری بکاهند و از طریق حواله‌های ارزی، به رشد اقتصادی خود کمک کنند اما این مسیر نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، آموزش‌های مهارتی و مشاوره حرفه‌ای دارد تا از مشکلات حقوقی و اجتماعی جلوگیری شود.
برای تحقق این هدف، لازم است در سیستم آموزش مهارتی و حرفه‌ای کشور تغییرات اساسی ایجاد شود. اعزام نیروی کار باید از سردرگمی و مشکلات اجرایی دور باشد. باکمک موسسات حرفه‌ای مسئول، می‌توان به خروجی مطلوب رسید. همچنین باید به ایجاد شرکت‌های منابع انسانی با استانداردهای جهانی پرداخته شود تا از انحصار برخی شرکت‌های قدیمی و ناکارآمد جلوگیری شود.
حمایت از شرکت‌های منابع انسانی که با استانداردهای جهانی فعالیت می‌کنند، مشکلات داخلی را کاهش داده و فرصت‌های شغلی جدید ایجاد خواهد کرد. این اقدامات باعث ارتقای کیفیت نیروی کار و افزایش بهره‌وری نیز می‌شود.
صادرات نیروی کار یک راهبرد مؤثر برای مقابله با بحران بیکاری و ناترازی بازار کار به شمار می‌آید. با طراحی سیستم‌های آموزشی مناسب و تقویت موسسات مسئول در این حوزه، می‌توان به شکلی مؤثر از نیروی کار جوان استفاده و تهدیدهای این بخش را به فرصت تبدیل کرد.
