نسخه‌ای برای فردای بعد از توافق
از مهار تورم و سلامت و بهداشت تا عبور از ناترازی انرژی و...
هفت صبح، جعفر تکبیری| در آستانه روزهای کلیدی مذاکرات تهران و واشنگتن، نگاه‌ها به تأثیرات توافق احتمالی دوخته شده است. ایران در دنیای اقتصاد و سیاست بین‌المللی، با فرصت‌هایی روبه‌روست که به عنوان شروع فصلی جدید در تاریخ خود به‌شمار می‌آید.
سال‌ها تحریم، بحران‌های اقتصادی و مشکلات در حوزه سیاست خارجی، موجب شد که کشور با چالش‌های متعدد روبه‌رو شود. اما اکنون که ممکن است در آینده نزدیک توافقی حاصل شود، این فرصت باید به‌طور مؤثر و با استراتژی‌های خاصی برای بازسازی و احیای اقتصاد کشور بهره‌برداری شود.
فرصت حاصل از توافق، همانطور که به‌وضوح قابل مشاهده است، قادر به حل یک‌تنه بحران‌های اقتصادی و اجتماعی ایران نیست. آنچنان‌که در بازسازی یک کشور جنگ‌زده، پایان درگیری‌ها به‌تنهایی راهگشا نیست و باید برنامه بازسازی نیز تدوین و اجرا شود، این توافق نیز بدون برنامه‌ای استراتژیک و منسجم در عرصه اقتصادی، به یک فرصت بی‌ثمر بدل می‌شود.
برای عبور از این شرایط و نجات اقتصاد از چالش‌های پیچیده، نیاز به تحولی جدی در فرآیندهای اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی داریم که در آن، نهادهای دولتی، بخش خصوصی و تمام اقشار مردم به‌طور همزمان مسئولیت‌پذیر و فعال شوند. در غیر این صورت، ممکن است با وارد شدن به یک فاز جدید، در دام همان اشتباهات قدیمی گرفتار شویم.
مهار تورم
تورم در ایران طی سال‌های اخیر به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اقتصادی تبدیل شده است که تأثیرات آن به وضوح در زندگی مردم مشاهده می‌شود. فشار تورم، بر قدرت خرید خانوارها تأثیرگذار است و از سوی دیگر، باعث ایجاد ناامیدی و افزایش نارضایتی در بین اقشار مختلف جامعه شده است.
با توجه به این موضوع، در صورتی که دولت قصد استفاده از فرصت‌های ناشی از توافق را داشته باشد، باید به جنگ جدی با تورم بپردازد و ریال را از بحران بی‌اعتمادی رهایی بخشد. برای این کار، باید ابتدا ریشه‌های تورم شناسایی و کنترل شوند. سیاست‌گذاری‌هایی که برکاهش قیمت‌ها، کنترل بازار ارز و ایجاد ثبات اقتصادی متمرکز باشند، به بازسازی اعتماد عمومی و تقویت پول ملی کمک می‌کنند. این امر به افزایش قدرت خرید مردم کمک خواهد کرد و به رشد اقتصادی پایدار نیز منجر خواهد شد.
سلامت و بهداشت
در یک جامعه آسیب‌دیده، سلامت و بهداشت به‌عنوان یک ضرورت برای تضمین پایداری اجتماعی و اقتصادی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در کشورهایی که با بحران‌های اقتصادی روبه‌رو هستند، معمولا بخش بهداشت و درمان یکی از آسیب‌پذیرترین حوزه‌ها به‌شمار می‌رود. برای تحقق اهداف اقتصادی و ایجاد جامعه‌ای کارآمد و مولد، توجه به نیازهای بهداشتی مردم ضروری است.
پوشش کامل و هوشمند بیمه سلامت برای اقشار آسیب‌پذیر، به‌ویژه در شرایط بعد از توافق، باید به‌طور ویژه در دستور کار قرار گیرد. ایجاد دسترسی برای همه مردم به خدمات درمانی و بهداشتی و رفع مشکلاتی که از گذشته در این حوزه وجود داشته، به افزایش امید در مردم و بهبود کیفیت زندگی آنها کمک می‌کند. در این مسیر، باید به تقویت زیرساخت‌های بهداشتی، آموزش عمومی در زمینه پیشگیری و بیماری‌های مزمن و حمایت از بیماران در مراحل مختلف درمان توجه ویژه‌ای شود.
عبور از ناترازی انرژی
یکی از چالش‌های مزمن اقتصاد ایران، ناترازی انرژی است که بر بهره‌وری اقتصادی تأثیر دارد و به‌طور مستقیم در کیفیت زندگی مردم هم مؤثر است. مصرف بی‌رویه منابع انرژی، به‌ویژه در بخش‌های خانگی و صنعتی و زیرساخت‌های فرسوده، باعث بروز مشکلات اساسی در این حوزه شده است.
در کنار این مسائل، فاصله زیاد با تکنولوژی‌های نوین در صنعت انرژی، ایران را از بهره‌برداری بهینه از منابع خود دور کرده است. به منظور عبور از این بحران، باید به به‌کارگیری فناوری‌های نوین، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های جدید و توجه به منابع انرژی پاک نظیر انرژی‌های خورشیدی و بادی، به‌ویژه در مناطق محروم، توجه کرد. این اقدامات مشکلات موجود در این حوزه را حل می‌کند و با بهره‌برداری از ظرفیت‌های بومی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، امنیت انرژی کشور را نیز تأمین خواهد کرد.
امنیت غذایی
تامین غذای سالم و پایدار از دیگر اولویت‌های حیاتی ایران در شرایط پس از توافق است. در یک دنیای پرتنش و متغیر، مسائل مربوط به امنیت غذایی علاوه بر منظر کشاورزی، از لحاظ استراتژیک نیز اهمیت بالایی دارند. کشاورزی و صنعت غذا باید به‌عنوان یک بخش کلیدی در سیاست‌گذاری‌های ملی در نظر گرفته شوند.
برای رسیدن به خودکفایی هوشمند در این زمینه، ابتدا باید به نوسازی روش‌های تولید کشاورزی، استفاده از فناوری‌های نوین و توسعه صنایع فرآوری غذایی توجه کرد. همچنین حمایت از کشاورزان، به‌ویژه در بخش‌هایی که در حال حاضر با بحران‌های اقتصادی مواجه‌اند، به تأمین امنیت غذایی و کاهش وابستگی به واردات کمک می‌کند. علاوه بر این، تقویت زیرساخت‌ها و تسهیل فرآیندهای تجاری، زمینه‌ساز بهبود تولیدات داخلی و رقابت‌پذیری آنها در بازارهای جهانی خواهد شد.
نوسازی صنایع
صنایع ایران در بسیاری از بخش‌ها به دلیل مشکلات مختلف، نظیر عدم نوسازی تجهیزات، کمبود سرمایه‌گذاری و وابستگی به روش‌های سنتی تولید، از کارایی لازم برخوردار نیستند. به منظور دستیابی به رشد اقتصادی پایدار و رقابتی شدن در بازارهای جهانی، نوسازی این صنایع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
برای این کار، لازم است که دولت به‌طور جدی به دیجیتالی‌سازی و نوآوری‌های صنعتی توجه کند. ارتقای فناوری‌های نوین، افزایش بهره‌وری و ارتقای کیفیت محصولات، این صنایع را به سطح رقابتی جهانی می‌رساند. همچنین به‌کارگیری شیوه‌های مدرن مدیریت منابع و سرمایه‌گذاری در آموزش نیروی کار ماهر، به ایجاد تغییرات اساسی در فرآیندهای تولید و بهبود کیفیت محصولات منجر می‌شود.
توقف فرار مغزها و سرمایه‌ها
یکی از مهم‌ترین چالش‌های اجتماعی و اقتصادی ایران، فرار مغزها و سرمایه‌ها است. در سال‌های اخیر، تعداد زیادی از نخبگان علمی و کارشناسان برجسته کشور به دلیل شرایط نامساعد اقتصادی و اجتماعی ایران، به خارج مهاجرت کرده‌اند. این روند باعث از دست دادن استعدادهای انسانی می‌شود و بر سرمایه‌گذاری‌های خارجی و رشد اقتصادی کشور نیز تأثیر منفی می‌گذارد.
به منظور مقابله با این معضل، باید دلایل مهاجرت نخبگان و سرمایه‌ها به‌دقت مورد بررسی قرار گیرد و سیاست‌هایی برای بازگشت آنها و جذب مجدد سرمایه‌های مالی به کشور ایجاد شود. اصلاحات در سیاست‌های مالیاتی، ایجاد فرصت‌های شغلی و تسهیل شرایط زندگی و کاری برای متخصصان، به بازگشت نخبگان کمک می‌کند و باعث شکوفایی اقتصاد کشور شود.
