طارم یا هاشمی، امساله یا پارساله؟ | نکات مهم هنگام خرید برنج ایرانی
در فصل برداشت برنج، به چه نکاتی توجه کنیم که ضرر نکنیم
هفت صبح| وقتی صحبت از برنج مرغوب و درجه یک می‌شود، همیشه نام برنج ایرانی می‌درخشد. با اینکه قیمت برنج ایرانی مرغوب در دو، سه سال گذشته افزایش زیادی داشته، اما هنوز ایرانی‌ها این خوراکی محبوب را ترک نکرده‌اند. شاید به گفته یکی از برنج فروش‌های بازار، گونی خریدشان کوچکتر شده ولی هنوز در سبدخرید ماهیانه خانواده‌ها یک گونی پنج تا 10کیلویی برنج ایرانی دیده می‌شود. بعضی‌ها، حتی روی نوع برنج هم تعصب دارند، اینکه هاشمی باشد یا طارم.
علی کاظمی باشد یا صدری و ...، اما نکته مهم این است که همه دوست دارند، در این بازار شلوغ، بهترین انتخاب را داشته باشند. برنجی مرغوب که خوب از آب در بیاید، کهنه یا خیلی نو و مرطوب نباشد، قاطی نداشته باشد و واقعا همان برنجی باشد که می‌خواهند. این مطلب راهنمای خرید برنج است، اینکه چه برنجی بخرید، چه میزان بخرید و از کجا بخرید که سرتان کلاه نرود. در ضمن درباره جوی که بعضی از برنج‌فروش‌ها درباره برنج کشت اول و کشت دوم و تفاوت قیمت آنها راه انداخته‌اند هم توضیح داده‌ایم. همچنین پرفروش‌ترین، ارزان‌ترین و گران‌ترین برنج‌های بازار را هم معرفی کرده‌ایم.
نکات مهم درباره خرید برنج ایرانی
همیشه روش قدیمی‌ها نجات‌دهنده است؛ اگر از پدربزرگ و مادربزرگ‌های خود بپرسید که قدیم‌ها چطور برنج خوب و مرغوب می‌خریدند، می‌گویند، اول یک کیلو برنج می‌خریدیم و بعد از پخت متوجه می‌شدیم، برنج مرغوب هست یا نه. فاکتورهای مرغوبیت برنج هم شامل عطر خوش، رنگ سفید، قد بلند و شفته‌نشدن آن است؛ چون تشخیص کیفیت برنج قبل از پخت آن، کار خیلی سختی است.
متاسفانه بعضی از برنج‌فروش‌های متخلف، برنج‌های ارزان‌قیمت کاشت مازندران به نام‌های ندا، شیرودی و فجر را که با قیمت حدود 65هزار تومان تا 80هزار تومان به فروش می‌رسد، با ترفندهای عجیبی به اسم هاشمی و طارم عطری می‌فروشند. چون برنج‌های مازندران از نظر شکل و قیافه خیلی با هم تفاوت ندارند و فقط بعد از پخت مدل، طعم و بوی آنها مشخص می‌شود. مثلا یکی از ترفندهای بعضی از برنج‌فروش‌ها، قاطی کردن یک کیلو برنج طارم با 9کیلو برنج شیرودی است یا پودر برنج هاشمی عطری یا طارم عطری را درون گونی برنج‌های شیرود، فجر و ندا میریزند و مشتری به دلیل بوی شناخته شده برنج، کلاه گشادی سرش می‌رود.
البته قاطی‌کردن برنج ایرانی مرغوب با نوع ارزان‌تر آن تنها شیوه کلاهبرداری نیست؛ چون بعضی از برنج‌فروش‌های متخلف برنج پاکستانی ممتاز که از نظر ظاهری شبیه برنج ایرانی است و بوی خاصی هم ندارد را با ترکیب چند برنج عطری از نوع طارم، هاشمی و صدری به این نام می‌فروشند. حتی بعضی‌ها یک گونی 10کیلویی را با برنج پاکستانی پر می‌کنند و دو کیلوی سر گونی را برنج ایرانی میریزند. به همین‌دلیل، تنها راه نجات از دست این کلاهبردارها، این است که از برنج‌فروش‌ها و کاسبان قدیمی خرید کنید.
به هیچ‌وجه از ماشین‌های گذری که سرکمربندی‌های شمال کشور بساط کرده‌اند، برنج نخرید. از مغازه‌دارهایی که هر سال جایشان را عوض می‌کنند و جا و مکان مشخصی ندارند، خرید نکنید. حواستان به تفاوت قیمت‌ها هم باشد. چون قیمت برنج ایرانی مرغوب مشخص است، اگر مثلا جایی دیدید برنج هاشمی عطری کشت دوم را کیلویی 85هزار تومان می‌فروشند، حتما به مرغوب بودن آن شک کنید؛ چون برنج هاشمی کشت دوم زیر 120هزار تومان پیدا نمی‌شود.
برنج تازه بخریم یا برنج کهنه؟
برنج ایرانی هرسال از اواسط مردادماه برداشت می‌شود و در برخی از شهرهای شمال کشور تا آخر شهریور هم ممکن است، طول بکشد. به برنجی که به تازگی برداشت‌شده، نو، تازه یا امساله می‌گویند. البته این برنج خیلی سریع به دست مشتری نمی‌رسد، تا کارهای برداشت و شالیکوبی و سنگ کردن و الک کردن و پوست‌گیری و ... انجام شود، ممکن است اوایل آبان‌ماه بتوانید برنج تازه در بازار پیدا کنید.
برنج کهنه یا پارساله هم از اسمش مشخص است، یعنی برنجی که حدود یک سال است از برداشت آن گذشته و عملا به برداشت محصول سال جدید نزدیک شده باشد. اما سوال فنی که این وسط پیش می‌آید این است که برنج تازه امساله بهتر است یا برنج پارساله. به گفته برنج فروش‌ها هر دو برنج، ارزش غذایی یکسانی دارند. فقط سلیقه‌ها، متفاوت است.
بعضی‌ها دوست دارند وقتی برنج می‌پزند، بوی آن کل خانه را بگیرد، اگر جزو این افراد هستید، پس بهتر است برنج تازه امساله بخرید، چون برنج کهنه پارساله به دلیل اینکه در انبار نگهداری می‌شود، همه عطر و بویش را از دست داده است اما کسانی که برنج تازه امساله می‌خرند، باید ریسک شل و شفته‌شدن آن را هم به جان بخرند. چون پلویی که با برنج تازه پخته می‌شود، معمولا نرم‌تر از آب در می‌آید، چون نسبت به برنج کهنه رطوبت بیشتری دارند. اما برنج کهنه یا پارساله، باب دل کسانی است که خیلی در برنج پختن مهارت ندارند و همیشه نگران هستند که برنجشان شفته شود.
پس اگر جزو افرادی هستید که خوب عمل آمدن برنج برایتان مهم است و دوست دارید دانه‌های برنج در دیس بدرخشد، بهتر است برنج کهنه بخرید. برنج‌های پارساله رطوبت کمتری دارند و به همین دلیل شفته نمی‌شوند، اما از طرف دیگر خبری از عطر و بوی برنج نیست. با این اوصاف برای مصارف روزانه خانگی، بهترین برنج ایرانی، برنجی است که سه ماه از زمان برداشت آن از شالیزار و طی کردن مراحل پوست‌گیری در کارخانه شالیکوبی گذشته باشد؛ چون در این شرایط برنج نه خیلی تازه است، نه خیلی کهنه.
چرا برنج کشت دوم گرانتر است؟
در زمان خرید برنج حتما متوجه اختلاف قیمت برنج کشت اول و کشت دوم شده‌اید. برنج‌های کشت دوم، حدود 20 تا 30هزار تومان گرانتر هستند اما این گرانی چه دلیلی دارد؟ یک برنج فروش قدیمی به «هفت‌صبح» می‌گوید، این که جَو راه انداخته‌اند، برنج کشت دوم مرغوب‌تر است، دلیل منطقی ندارد. چون کشاورز از همان نشای کشت اول برای کاشت سری دوم استفاده می‌کند.
موضوع مهم این است که برنج کشت دوم در اواسط تابستان و در گرمای شدید کاشته می‌شود. هم بارندگی کمتر است و هم حقوق کارگر بیشتر. چون از یک طرف کشاورز مجبور است، شالیزار را آبیاری کند و از طرف دیگر هم کارگر به دلیل گرمای هوا بین 200هزار تومان تا 400هزار تومان در روز بیشتر حقوق می‌گیرد. به همین دلیل هزینه کشت و برداشت برنج بیشتر می‌شود و کشاورز برای این که ضرر نکند مجبور است برنج را با قیمت بالاتری بفروشد.
پرفروش‌ترین برنج بازار، از 88هزار تومان تا 152هزار تومان
برنج‌فروش‌ها معتقدند برنج طارم، محبوب‌ترین برنج ایرانی است. برنجی که اصلش از روستای طارم زنجان است و حالا بذرش با برنج‌های دیگر در خزانه ترکیب می‌شود تا نشای مرغوبی به دست بیاید. به همین دلیل هم هست که اسم طارم قبل از هر برنجی بیاید، عنوان محبوب‌ترین را پیدا می‌کند. اگر سری به مغازه‌های برنج فروشی یا فروشگاه‌های آنلاین بزنید، این موضوع دستتان می‌آید که پرفروش‌ترین برنج ایرانی، برنج طارم است.
برنج طارم امراللهی و برنج طارم فریدون‌کنار جزو محبوب‌ترین‌های بازار هستند که به ترتیب با قیمت 145هزار تومان تا 147هزار تومان و 135هزار تومان تا 140هزار تومان فروخته می‌شوند. برنج صدری هاشمی نیز جزو برنج‌های پرفروش است که هر کیلو از آن با قیمت 148هزار تومان تا 152هزار تومان به فروش می‌رسد. برنج هاشمی ممتاز نیز که با قیمت 138هزار تومان تا 140هزار تومان فروخته می‌شود، یکی دیگر از برنج‌های پرطرفدار بازار است. طارم استخوانی کیلویی 140هزار تومان قیمت دارد و برای خرید برنج عنبربوی خوزستان که در گروه پرفروش‌ها قرار دارد، باید برای هر کیلو بین 85هزار تومان تا 88هزار تومان بپردازید.
گران‌ترین برنج بازار از 160هزار تومان تا 400هزار تومان
همیشه گران‌ترین‌ها با اسم‌های خاصی در بازار معامله می‌شوند؛ مثلا یکی از گران‌ترین برنج‌هایی که در بازار پیدا می‌شود، برنج دانه‌درشت هاشمی است که با قیمت هر کیلو 160هزار تومان فروخته می‌شود. برنج آقاجانیان کشت دوم هم کیلویی 160هزار تومان تا 165هزار تومان قیمت دارد. برنج هاشمی خمام تی‌تی با قیمت 165هزار تومان تا 168هزار تومان فروخته می‌شود و کسانی‌که می‌خواهند طعم برنج کشت اول معطر عقاب ماهوتی را بچشند، برای هر کیلو باید 167هزار تومان تا 170هزار تومان بپردازند.
برنج طارم وحشی دانه‌درشت با قیمت 168هزار تومان تا 172هزار تومان فروخته می‌شود. برنج قهوه‌ای با قیمت 185هزار تومان به فروش می‌رسد و برنج کشت دوم معطر عقاب ماهوتی نیز کیلویی 188هزار تومان تا 190هزار تومان قیمت دارد. برنج دم‌سیاه عقاب نیز گران‌ترین برنج موجود در بازار است که با قیمت 192هزار تومان تا 194هزار تومان به فروش می‌رسد. البته بعضی از فروشگاه‌ها برنج‌های گرانتری هم دارند، چون بعضی از محصولات اسم ارگانیک را به دوش می‌کشند و به همین دلیل، قیمت بالاتری دارند.
مثلا یک کیلو برنج قرمز ارگانیک 400هزار تومان قیمت دارد یا برای خرید یک کیلو برنج سفید ارگانیک باید حدود 315هزار تومان بپردازید. تفاوت برنج قرمز با برنج سفید در نوع شالیکوبی و پوسته‌گیری آن است. یعنی پوسته رویی برنج قرمز است که با همان پوسته عرضه می‌شود و محققان معتقدند همان پوسته که حاوی آنتوسیانین است، ارزش غذایی و البته قیمت آن را بالا برده است.
اما سوالی که پیش می آید این است که چرا برنج ارگانیک قیمت بالاتری نسبت به برنج‌های مرغوبی مثل هاشمی و طارم دارد. به گفته کشاورزانی که برنج ارگانیک می‌کارند، در زمان تولید، کاشت و برداشت محصول از هیچ سم شیمیایی و آفت‌کش استفاده نمی‌شود. یعنی تمام مراحل رشد آنها با سیستم طبیعی هماهنگ است و در تولید آنها از بذر سالم، عاری از آفت و بیماری استفاده شده.
همچنین خاک این محصولات هم یک خاک سالم است. یعنی هیچ کود شیمیایی برای سرعت بخشیدن به فرآیند رشد به محصول نرسیده و خاک شالیزار با استفاده از کود حیوانی کاملا پوسیده و بدون آفت و بیماری و کود سبز و کود بیولوژیک حاصل‌خیز شده است؛ چون کودهای شیمیایی روند رشد طبیعی محصول را عوض می‌کنند و مواد شیمیایی آن، وارد جان محصول می‌شود.
ارزان‌ترین برنج‌های بازار از 65هزار تومان تا 85هزار تومان
برنج‌های پاکستانی، هندی و تایلندی جزو برنج‌های ارزان‌قیمت بازار هستند، ولی در این مطلب فقط درباره برنج‌های ایرانی صحبت کرده‌ایم. با این اوصاف، اگر دنبال ارزان‌ترین برنج ایرانی باشیم، باید یک سر به جنوب و شالیزارهای خوزستان بزنیم؛ چون برنج عنبربوی خوزستان با قیمت 65هزار تومان تا 78هزار تومان یکی از ارزان‌ترین و البته مرغوب‌ترین برنج‌های ایرانی است.
برنج عنبربو از برنج‌های شمالی، تیره‌تر و کوتاه‌تر است اما از نظر طعم و بو از این برنج‌ها کمتر نیست. برنج عنبربو دو مدل معمولی و ممتاز دارد. برنج معمولی کمی تیره‌تر است و عطر و بوی کمتری دارد که هر کیلو از آن را با قیمت 60هزار تومان تا 65هزار تومان می‌توانید، بخرید. اما اگر دنبال عنبربوی ممتاز با عطر و بوی خاص هستید برای هر کیلو از آن باید بین 75هزار تومان تا 78هزار تومان هزینه کنید. برنج ندا که یکی از انواع برنج‌های ارزان‌قیمت شمال کشور است نیز با قیمت 68هزار تومان تا 72هزار تومان به فروش می‌رسد.
برنج فجر نیز با قیمت 75هزار تومان تا 80 هزار تومان فروخته می‌شود. برنج شیرودی نیز یکی از برنج‌های اقتصادی شمال کشور است که با قیمت 75هزار تومان تا 80هزار تومان به فروش می‌رسد. برنج شیرودی از نظر ظاهری شباهت زیادی به برنج هاشمی دارد، اما وقتی پای کیفیت و طعم و بو به میان می‌آید، در حد برنج هاشمی نیست. اما جزو برنج‌های پرفروش بازار است، چون هم خیلی خوب به عمل می‌آید و هم طعم و مزه خوبی دارد.
