ابرهای سیاست زده | بررسی ادعای دخالت آمریکا در خشکسالی ایران
ادعای دخالت آمریکا در خشکسالی ایران در برنامه تاکر کارلسون جنجالی شد
هفت صبح، لیلا مرگن| ادعای جنجالی برنامه تاکر کارلسون روزنامه نگار آمریکایی باز هم بحث بر سر تاثیر هارپ بر خشکسالی‌های ایران را بر سر زبان‌ها انداخته است اما کارشناسان درباره این ادعا با احتیاط نظر می‌دهند. گروهی جنگ اقلیمی را رد می‌کنند و گروهی دیگر دستیابی بشر به کنترل پدیده‌های طبیعی را غیر ممکن نمی‌دانند اما چیزی که مسلم است، اگرچه مطالعه بر سر تاثیر هارپ بر ایران همچنان در دست انجام است ولی تا امروز، هیچ سند معتبری درباره تاثیرپذیری اقلیم ایران از دخالت‌های آمریکا در دسترس نیست. مخالفان جنگ اقلیمی آمریکا علیه ایران بر این باورند که اگر آمریکا چنین قدرتی داشت، قطعا از توانش برای مقابله با خشکسالی‌ها و توفان‌های ایالت‌های خودش استفاده می‌کرد.
هیچ سند معتبری درباره تاثیر هارپ وجود ندارد
هر بار که خشکسالی‌ها در ایران فراگیر می‌شود، اخباری درباره ابر دزدی و پروژه هارپ بر سر زبان‌ها می‌افتد ولی با بارش اولین قطره‌های باران و وقوع ترسالی، همه این اخبار به دست فراموشی سپرده می‌شود. حالا که وارد پنجمین سال خشکسالی شدید در ایران شده‌ایم و همه کشورهای منطقه در حال خواندن نماز باران هستند، برنامه جنجالی تاکر کارلسون بار دیگر بحث بر سر تاثیر «پروژه هارپ» بر ایران را بر سر زبان‌ها انداخته است.
در این برنامه که مصاحبه تاکر کارلسون با وینیگتون اقلیم شناس آمریکایی است، ادعا می‌شود که برنامه مهندسی آب و هوا فرضیه توطئه نیست و ناتو سال‌هاست که از این تکنولوژی به‌عنوان ابزار جنگی علیه کشورهایی مثل ایران برای ایجاد قحطی، حذف باران، از بین بردن منابع غذایی و برهم زدن جمعیت و بی‌ثبات سازی استفاده می‌کند. وینیگتون در این مصاحبه مدعی می‌شود که خشکسالی‌های ایران به گونه‌ای است که در هر هزار سال یکبار رخ می‌دهد و ریاضیات طبیعی بودن این اتفاق را رد می‌کند. اما آیا باید ادعای مطرح شده در این برنامه را پذیرفت؟
صادق ضیائیان، رئیس سابق مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در گفت‌وگو با «هفت صبح» هارپ را یک پروژه تحقیقاتی معرفی می‌کند که بیشتر کاربردهای مخابراتی دارد و درباره کاربردهای هواشناسی آن تحقیقاتی در دست انجام بوده و نتایج متقنی از تاثیر بر آب و هوا به‌دست نیامده است.
رئیس سابق مرکز ملی اقلیم تاکید می‌کند که تاثیر هارپ بر بارش‌های ایران از نظر علمی ثابت نشده است زیرا اگر آمریکا توان مداخله در جو را داشت، بخش‌های زیادی از خود آمریکا که دارای خشکسالی هستند را می‌توانست به کمک این تکنولوژی از خشکسالی نجات دهد. در تابستان سال میلادی جاری دو توفان حاره‌ای خود آمریکا را تحت تاثیر قرار داده و ده‌ها خانه و ابنیه را تخریب کرده است.
اگر آمریکا امکان مداخله جوی داشت، حتما جلوی این مخاطرات را می‌گرفت و حتما بحث‌های خشکسالی در این کشور را از طریق هارپ رفع می‌کرد.با استناد به همین دلایل ضیائیان ادعاهای مطرح شده توسط رسانه‌های آمریکا را رد می‌کند و توضیح می‌دهد که از نظر علمی تاثیر هارپ واقعیت ندارد و دلایل مستندی برای این کار وجود ندارد.
مطالعه در زمینه هارپ به جمع‌بندی نرسیده است
اگرچه ضیائیان با اطمینان اثرات هارپ بر تغییر بارش‌های ایران را رد می‌کند اما داریوش گل‌علیزاده، رئیس سابق مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با «هفت صبح» با احتیاط تاثیرات این پروژه را بررسی می‌کند. او می‌گوید: دقیقا اثرات پروژه هارپ مشخص نیست. تکنولوژی هارپ سابقه بیش از چند دهه در آمریکا دارد. این پروژه بحث‌های دستکاری در باران‌زایی و پارامترهای جوی را پیگیری می‌کند.
در سازمان محیط زیست، وزارت نیرو و حتی مجموعه‌های دیگر داخل کشور بررسی‌های لازم در این خصوص انجام می‌شود، ولی هنوز به یقین اینکه خشکسالی ایران ناشی از این دستکاری است، نرسیده‌ایم و در بررسی‌ها به جمع‌بندی کامل نرسیده‌اند. ولی در هر صورت تاثیر هارپ یک فرضیه است که روی آن کار می‌شود. به گفته گل‌علیزاده دوره‌های خشکسالی همیشه دوره‌هایی است که وجود داشته است. اکنون ایران درگیر بحث خشکسالی است و پنجمین سالی است که کشور به‌طور مداوم درگیر خشکسالی شدید است.
احتمال چرخش این دوره هم وجود دارد و شاید هم در آینده جای دیگری از کره زمین درگیر موضوع خشکسالی شود. البته شرایط تغییر اقلیم هم به وضعیت خشکسالی دامن می‌زند. مهمترین دلیل رد ادعای مطرح شده در مصاحبه تاکر کارلسون وجود توفان در آمریکا و عدم استفاده از تکنولوژی هارپ برای مقابله با خسارات توفان‌های آمریکاست. رئیس سابق مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست نیز بر این باور است که با توجه به وجود خشکسالی در کالیفرنیای آمریکا، بخشی از کانادا و استرالیا اگر می‌شد اقلیم را دستکاری کرد، چرا آمریکا این دستکاری را به نفع کشور خودش برای رهایی از خشکسالی انجام نمی‌دهد؟
او وقوع خشکسالی در آمریکا را مهمترین دلیلی می‌داند که سبب شده در موضوع تاثیر هارپ بر اقلیم ایران، مطالعه کنندگان به اجماع نرسند. به گفته گل‌علیزاده برای دخالت در لایه‌های بالای جو به‌منظور دستکاری اقلیمی به انرژی زیادی نیاز است. از نظر انرژی گفته‌اند که چنین دخالتی در حد غیر ممکن است اما دانش بشری روزی به جاهایی می‌رسد که خیلی کارها را بتواند انجام دهد. تکنولوژی هوش مصنوعی که امروز در اختیار داریم، یکی دو دهه گذشته در مخیله کسی نمی‌گنجید. دانش بشر آن‌قدر بی‌انتهاست که احتمال هر اتفاقی را در آینده متصور هستیم.
هارپ به دنبال ایجاد سیستم‌های طبیعی
محمد حسین رامشت، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان نیز در گفت‌وگو با «هفت‌صبح» اگرچه سند محکمی درباره تاثیر هارپ بر ایران ارائه نمی‌دهد اما معتقد است که این پروژه سابقه‌ای 30 ساله در دنیا داشته و محققان آن بیشتر به دنبال رام کردن سیستم‌های اقلیمی بوده‌اند. یعنی ابداع کنندگان این سیستم بیشتر به دنبال این بوده‌اند که وقوع پدیده‌هایی مثل سیلاب، خشکسالی و ... را کنترل کنند. او می‌گوید: ما بحثی تحت عنوان الهام گیر داریم که بشر از وقایع طبیعی الهام می‌گیرد و خودش سیستم‌هایی را ایجاد می‌کند اما پروژه هارپ یک قدم بالاتر از این حرف است.
به این ترتیب که ما به جای اینکه از طبیعت الهام بگیریم و سیستم‌های طبیعت را تسریع کنیم، خودمان آن سیستم‌ها را ایجاد کنیم و بشر به نقطه‌ای برسد که بتواند این سیستم‌ها را ایجاد کند. در عصر آنتروپوسن انسان دیگر در محیط دخالت نمی‌کند بلکه محیط را می‌سازد. به گفته رامشت در برزیل آزمایشگاه‌های عظیمی برای موضوع هارپ راه‌اندازی شده و دستیابی به اهداف پروژه امکان‌پذیر است. اما اینکه چه کسی از این تکنولوژی برای چه کاری بهره بگیرد، یک بحث جدایی است.
ممکن است یکی خبیث باشد و برای اذیت بشر آن را به کار ببرد یا ممکن است برای رفاه بشر از آن استفاده شود. مهم این است که دستیابی بشر به این تکنولوژی امکان‌پذیر است. او ادامه می‌دهد: این خشکسالی‌ها که امروزه رخ می‌دهد برای بسیاری از محققان حکمت‌آمیز است از این نظر که دنبالش بروند و به این تکنولوژی مسلح شوند. هر از گاهی ادعای توانمندی آمریکا برای دخالت در اقلیم ایران بر سر زبان‌ها می‌افتد و در فضای مجازی مقایسه‌هایی انجام می‌شود که فرضیه دخالت آمریکا را تقویت کند .
اما این بار علاوه بر ایران دیگر کشورهای منطقه و حتی متحد اصلی آمریکا یعنی اسرائیل هم درگیر پدیده خشکسالی هستند. بنابراین به نظر می‌رسد آنچه روزنامه‌نگار آمریکایی مطرح کرده بیشتر یک جنجال رسانه‌ای باشد زیرا اگر این کشور توان مداخله در لایه‌های بالای جو با پرداخت هزینه‌های هنگفت را داشت، به جای آنکه آن را صرف دشمنی با مردم خاورمیانه کنند، مانع از وقوع سیلاب و توفان‌های سهمگین در کشور خودشان می‌شدند.
