موزه برای همه، میراث برای همیشه

هفت صبح، محمد اسماعیل شیخ قرایی| ‌همزمان با هفته میراث فرهنگی، در دل سرزمینی که تاریخ هزارساله‌اش، هویت ما را شکل داده، بر این باور پای می‌فشاریم که موزه‌ها نه مخازن اشیای خاموش، بلکه صحنه‌های پویای زندگی، گفت‌و‌گو، آموزش و تجلی انسانیت‌اند.

در این صحنه، حضور افراد دارای معلولیت و سالمندان باید نه به‌عنوان میهمانان موقت، بلکه به‌عنوان بازیگران اصلی فرهنگ و حافظان خرد جمعی به رسمیت شناخته شود.از نگاه ما، که برگرفته از مفاد کنوانسیون بین‌المللی حقوق افراد دارای معلولیت، اصول جهانی ایکوم (ICOM) و قانون ملی حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت در ایران است، موزه‌ها می‌توانند و باید به خانه‌ای برای همه انسان‌ها بدل شوند، خانه‌ای که در آن، درها به روی همه باز باشد، نه فقط بر اساس توانایی جسمی یا ذهنی، بلکه بر اساس انسان بودن.

مطالبات ما برای ساختن آینده‌ای برابرتر در موزه‌ها به شرح زیر است:

تثبیت روز موزه و معلولیت در تقویم رسمی فرهنگی کشور، گامی مهم برای گسترش آگاهی و ترویج نگاه انسانی و عدالت‌محور به موضوع معلولیت است.

تأسیس موزه ملی نام‌آوران دارای معلولیت، موزه‌ای زنده و الهام‌بخش خواهد بود که روایتگر دستاوردهای افتخارآفرین هنرمندان، دانشمندان، ورزشکاران و فعالان اجتماعی دارای معلولیت در طول تاریخ معاصر ایران باشد.

معرفی و نمایش ابزارهای زیست‌یارانه و فناوری‌های کمک‌زیستی در موزه‌ها برای آگاهی‌بخشی عمومی، ترویج نوآوری و احترام به فرهنگ زیستن متفاوت از دیگر اقدامات لازم است. همچنین  با مشورت و نظارت فعال افراد دارای معلولیت، زیرساخت‌های موزه‌ها باید متناسب با نیازهای متنوع جسمی، حرکتی، بینایی، شنوایی و ذهنی طراحی شود تا دسترس‌پذیری فراگیر فیزیکی، اطلاعاتی و ارتباطی محقق شود.

 حضور موثر و اشتغال پایدار افراد دارای معلولیت در موزه‌ها می‌تواند از راهنمایی و پژوهش گرفته تا طراحی، آموزش و مدیریت باشد‌، موزه‌ها می‌توانند نمونه‌ای موفق از تنوع‌پذیری در نیروی انسانی باشند.

برای ایجاد تعامل انسانی، رفتار حرفه‌ای و ارائه خدمات برابر به بازدیدکنندگان دارای معلولیت لازم است  موزه‌داران و کارکنان موزه‌ها آموزش تخصصی ببینند.

 در مکاتبات رسمی، سخنرانی‌ها، اسناد، همایش‌ها و فعالیت‌های رسانه‌ای و فرهنگی آن وزارتخانه، از واژه‌ دقیق و محترمانه‌ «فرد دارای معلولیت» (Person with Disability) مطابق با استانداردهای بین‌المللی و توصیه سازمان ملل متحد استفاده شود و از به‌کارگیری اصطلاحات نامناسب، غیر علمی یا احساسی همچون «توان‌یاب»، «کم‌توان» و غیره خودداری شود.

اجرای برنامه‌های ویژه بازدید و آموزش با مشارکت تشکل‌های تخصصی، برنامه‌هایی که احترام، هویت و مشارکت اجتماعی افراد دارای معلولیت و سالمندان را تقویت کند.

 بازدید رایگان برای افراد دارای معلولیت استمرار داشته باشد، حداقل در یک روز مشخص از هفته میراث فرهنگی در هر سال، برای گسترش عدالت فرهنگی.

امروز، با پشتوانه ارزش‌های جهانی نهادهایی چون یونسکو و سازمان ملل متحد، صدای ما فراتر از مرزهای یک کشور طنین‌انداز است.زیرا فرهنگ جهانی زمانی کامل خواهد بود که همه فرهنگ‌ها، همه صداها، همه تجربه‌های انسانی در آن بازتاب یابد، از جمله صدای کسانی که سال‌ها نادیده گرفته شده‌اند.

دسترسی، یک حق است؛ نه امتیاز، احترام، یک وظیفه است؛ نه لطف وحضور، یک نیاز است؛ نه حاشیه پس بیاییم موزه‌ها را از «خانه تاریخ» به «خانه آینده» بدل کنیم؛ آینده‌ای که در آن، هیچ انسانی به دلیل ناتوانی، از تجربه زیبایی، خرد و هویت فرهنگی محروم نباشد تا روزی که حتی یک نفر به‌دلیل موانع محیطی از ورود به موزه بازبماند، رسالت ما ناتمام است.

به امید فردایی برابرتر، زیباتر و انسانی‌تر برای همه.