طلاق؛ پایان یک پیوند، آغاز یک مسیر نو
اقسام طلاق؛ طلاق در حقوق ایران به دو دسته کلی تقسیم می‌شود
هفت صبح، مریم رسولی/وکیل پایه یک دادگستری | طلاق، گرچه در زمره حلال‌ترین حرام‌ها شمرده می‌شود اما در نظام حقوقی ایران نه‌تنها امری حقوقی و قضایی، بلکه پدیده‌ای اجتماعی با آثار عمیق خانوادگی، روانی و اقتصادی است. قانون‌گذار ایرانی، با تأسی از فقه امامیه، سازوکار مشخصی برای تحقق طلاق پیش‌بینی کرده تا این فرآیند، با کمترین آسیب و بیشترین دقت انجام گیرد.
در ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی آمده است: «مرد می‌تواند هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد، مشروط بر رعایت شرایط مقرر در این قانون.» اما این اختیار مطلق نیست.. اصلاحات سال‌های اخیر، به‌ویژه با تصویب قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱، تلاش کرده‌اند این حق را در چارچوب موازین عدالت و حفظ حقوق زن محدود و معقول سازند.
اقسام طلاق
طلاق در حقوق ایران به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:
۱. طلاق رجعی: که در آن، مرد تا پایان عده می‌تواند به زن رجوع کند و زندگی زناشویی را از سر گیرد.
۲. طلاق بائن: که شامل طلاق‌هایی است که در آنها رجوع ممکن نیست، مانند طلاق در دوران یائسگی، طلاق سوم، یا طلاق به درخواست زن با اثبات عسر و حرج.
طلاق به درخواست زن
گرچه حق طلاق در اصل با مرد است، اما زن نیز در مواردی قانونی حق درخواست طلاق دارد. مهم‌ترین این موارد، عسر و حرج است که در ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی تعریف شده: «در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زن باشد، وی می‌تواند به دادگاه مراجعه و تقاضای طلاق نماید.»مصادیق عسر و حرج می‌تواند شامل اعتیاد شدید، ضرب‌وشتم، ترک زندگی، بیماری‌های صعب‌العلاج، یا خیانت زناشویی باشد که با تشخیص دادگاه محقق می‌شود.
آثار طلاق
طلاق نه‌تنها به‌معنای پایان یک رابطه حقوقی است، بلکه آثاری چندوجهی دارد:
- مالی: شامل مهریه، نفقه ایام عده، اجرت‌المثل، شرط تنصیف دارایی، و حقوق ناشی از شروط ضمن عقد.
- فرزندان: حضانت، نفقه فرزندان، حق ملاقات و سرپرستی موضوعاتی پیچیده و حساسی هستند که باید با دقت و رعایت مصالح طفل مورد بررسی قرار گیرند.
- روانی و اجتماعی: بسیاری از زنان و مردان پس از طلاق با چالش‌های روحی، فشارهای اجتماعی و حتی محدودیت‌های اقتصادی مواجه می‌شوند که نیازمند حمایت نهادهای اجتماعی است.
طلاق توافقی؛ گزینه‌ای با هزینه کمتر
در سال‌های اخیر، طلاق توافقی به عنوان شیوه‌ای کم‌هزینه‌تر و کوتاه‌تر در روند طلاق رایج شده است.. در این نوع طلاق، زوجین درباره کلیه حقوق مالی و حضانت به توافق می‌رسند و دادگاه صرفا نقش نظارتی دارد..با این حال، شرط اصلی در طلاق توافقی، بلوغ فکری و آگاهی از آثار حقوقی توافقات است.
فقه، اخلاق و قانون
در فقه اسلامی، طلاق آخرین راهکار است و توصیه شده که زوجین پیش از آن، از مشاوره و اصلاح ذات‌البین بهره بگیرند. قرآن کریم نیز در آیه ۳۵ سوره نساء، حکم به داوری خانواده‌ها برای حل اختلافات داده است: «فابعثوا حکما من اهله و حکما من اهلها...» طلاق اگرچه گاه اجتناب‌ناپذیر است اما باید با احترام، انصاف و رعایت حقوق طرفین همراه باشد. جامعه سالم، طلاق را نه ننگ، بلکه تصمیمی عقلانی برای پایان یک رابطه ناکارآمد می‌داند؛ به شرط آنکه با انصاف، قانون‌مداری و مسئولیت‌پذیری همراه باشد.
