سال سخت‌تر پیش روی کسب و کارهای آنلاین
روزنامه هفت صبح، رضا جمیلی | واقعیت این است که زندگی ما این روزها بر مداری پرحادثه می‌گردد. سالی پرخبر و پر از اتفاق را داریم به پایان می‌بریم. سال سخت ۹۸ که بارها در مورد آن هشدارها داده شده بود به ویژه برای کسب‌وکارها. حالا این سال پر از چالش آخرین نفس‌هایش را می‌کشد. در حال عبور از سالی هستیم که در عمر کمتر از دو دهه‌ای فضای آنلاین کسب وکاری ایران؛ می‌توان آن را سخت‌ترین سال نامید. اما پرسشی که این روزها مطرح است اینکه سال ۹۹ چگونه خواهد بود؟ آیا باید منتظر گشایشی باشیم یا اینکه در کماکان بر همین پاشنه خواهد چرخید؟
استارتاپ‌ها و کسب وکارهای ایرانی مدت‌هاست که پذیرفته‌اند بر زمینی بنای کاروبارشان را گذاشته‌اند که مهم‌ترین ویژگی آن عدم قطعیت است! زمینی که هر روز و هر ساعت می‌تواند آبستن حادثه‌ای یا خبری باشد که کلیت یک تجارت و بیزینس را تحت‌شعاع قرار دهد. در این فضا شاید بهتر باشد چند اصل را پیش رویمان داشته باشیم تا با شوک‌هایی مشابه سال ۹۸ روبه‌رو نشویم.
* یک: امیدوار باشید اما خوش‌خیال نه!
مهم‌ترین درس سال ۹۸ این بود که آن‌ها که برای روزهای سخت بی‌برنامه باشند در منظومه کسب وکاری آنلاین ایران باقی نخواهند ماند. منظور از روزهای سخت، روزهای کم‌مشتری نیست، منظور روزهای بی‌اینترنتی و بی‌پاسخ‌گویی است. روزهایی که به یکباره دسترسی به ابتدایی‌ترین ابزارهای کسب وکار آنلاین از شما دریغ می‌شود و باید با چنگ و دندان آنچه ساخته‌اید را زنده نگه دارید. این مهم‌ترین آموخته ما از سالی است که کم‌کم وارد ماه پایانی آن می‌شویم. سالی که به ما یاد داد بیشتر امیدهای گذشته چیزی جز خیال باطل نبوده و به جز ساختن و برپا کردن یک کسب وکار باید برای بی‌گزند ماندن آن از دست تیرهای غیب هم برنامه داشته باشیم.
* دو: مسئولان را به حال خود بگذ‌ارید
یکی از بهترین جنبه‌های سال ۹۸ این بود که برای همه ما روشن و مسجل شد که چندان نباید به حمایت‌ها و شعارهای مسئولان دولتی و نیمه دولتی در روزهای آرام توجهی کرد. عیار حمایت‌های آن‌ها که داعیه پشتیبانی از اکوسیستم کسب‌وکارهای آنلاین ایران را داشتند در پاییز ۹۸ روشن شد. کسانی که به یکباره از فضاهای مجازی خود را کنار کشیدند و صاحبان کسب وکارهای نوپا را با مشتریان ناراضی و هزینه‌های تحمیل‌شده ناگهانی، تنها گذاشتند.
بارها در مورد دولتی شدن اکوسیستم کسب‌وکار نوآورانه ایران هشدار داده شده بود. اینکه نباید اجازه داد دولتی‌ها خط و ربط و مسیر آینده این فضا را مشخص کنند. اینکه تجربه‌های گذشته نشان داده مدیران دولتی گزینه‌های مناسبی برای راهبری تمام‌عیار یک فضای نوآورانه نیستند. اعتمادی که این اکوسیستم به مسئولان دولتی داشت در پاییزی که گذشت به شدت خدشه‌دار شد و فعالان استارتاپی متوجه شدند بیشتر از آنچه فکر می‌کنند در این فضا تنها هستند و باید دست روی زانوی خودشان بگذارند و برخیزند و از این روزهای سخت عبور کنند.
* سه: با موج دوم اکوسیستم استارتاپی همراه شوید
کم کم در حال نزدیک شدن به ۱۰سالگی اکوسیستم استارتاپی ایران با مبدا سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده روی استارتاپ‌ها هستیم. شاید ۱۰سالگی این فضا را باید فرصت مناسبی برای بازنگری در روندها و آینده این فضا دانست. دهه اول برای این فضا دهه آزمون و خطا و تجربه‌گری در حوزه‌های دم‌دستی و امن بود. اما حالا می‌توان اذعان کرد که با شروع دهه دوم عمر فضای استارتاپی ایران، وقت آن رسیده که موج دومی از نوآوری در کسب وکارهای ایرانی اتفاق بیفتد. موجی که می‌تواند با نزدیک کردن فاصله خود با روندهای جهانی از یک سو و همراه کردن بخش‌های دیگری از اقتصاد سنتی که هنوز تن به نوآوری نداده‌اند، فرصت‌ها و بازارهای تازه‌ای برای خود دست‌‌وپا کند.
در این موج دوم شاهد ظهور و بروز استارتاپ‌هایی خواهیم بود که هم دز نوآوری و فناوری آن‌ها بیشتر است و هم کمی دور از فضای خرده‌فروشی آنلاین و خدمات فعلی استارتاپ‌های بزرگ، میدان بازی خود را تعریف خواهند کرد. برندگان اصلی دهه دوم اکوسیستم استارتاپی ایران کسانی خواهند بود که به موقع با این موج همراه شوند و با دور شدن از تجربه‌های تکراری و اشباع‌شده فعلی، دست به ریسک‌های بزرگ‌تری بزنند. البته که باید امیدوار بود کلیت این فضا تحت تاثیر اتفاقاتی مشابه آنچه در سال ۹۸ رخ داد در معرض خطر قرار نگیرد.
* چهار: و اما سال ۹۹٫٫٫
با تمام امیدواری‌هایی که هر صاحب کسب وکاری باید همیشه در کار و زندگی‌اش داشته باشد دوست دارم بگویم و بنویسم که پیش‌بینی من این است سال آینده سالی سخت‌تر برای کسب‌وکارهای آنلاین خواهد بود. این پیش‌بینی هرچقدر هم احتمال اشتباه از آب درآمدنش زیاد باشد این خوبی را دارد که عده‌ای هرچند معدود را به فکر وادارد برای نجات و راهبری درست‌تر کسب وکارشان از همین حالا کاری کنند. من هم امیدوارم سال ۹۹ سال گشایش در جنبه‌های مختلف زندگی و کسب‌وکار ایرانی‌ها باشد، اما تجربه ۹۸ به ما می‌گوید باید کمی منطقی و واقع‌بین بود و برای روزهایی دشوارتر هم آمادگی داشته باشیم. این واقعیتی ناخوشایند است اما شکی نیست بی‌اعتنایی به آن حسرت‌هایی بزرگتر از آنچه در ماه‌های گذشته تجربه کردیم بر دل ما خواهد گذاشت.
