درسنامه‌های حقوقی| از تبدیل تعهد چه می‌دانیم؟

هفت صبح| ‌مهتاب سحابی،‌ وکیل دادگستری | تعهداتی که ما داریم برخی اوقات از بین می‌روند. موارد از بین رفتن تعهدات را در قالب «سقوط تعهدات» مطالعه می‌کنیم. یکی از انواع سقوط تعهدات «تبدیل تعهد» است که در دعاوی ملکی هم به شدت حائز اهمیت است. 

یک تعهد در سه حالت ممکن است تبدیل شود:

۱. وقتی که متعهد و متعهد له به تبدیل تعهد اصلی به تعهد جدیدی که قائم‌مقام آن می‌شود به سببی از اسباب، تراضی یا توافق کنند. در این صورت متعهد نسبت به تعهد اصلی بری می‌شود. به عبارت ساده‌تر این مورد زمانی پیش می‌آید که شما خواسته یا ناخواسته تعهدی که به نفع شما بوده است را نابود و سپس تعهد دیگری را می‌پذیرید.

مثال: شخص الف طی قراردادی به عنوان فروشنده مالی را به شخص ب می‌فروشد و شخص ب در ازای خرید آن مال، چکی به شماره مندرج در قرارداد در وجه الف صادر می کند و تحویل او می‌دهد. چک در زمان سررسید منتهی به پرداخت نمی‌شود و شخص الف برای اخذ مطالبات خود مکررا به شخص ب مراجعه می‌کند. نهایتا شخص ب به ایشان وعده می‌دهد که با یک سفته به مبلغ بیشتر و یا به همان مبلغ پرداخت را انجام می‌دهد. نتیجتا صورتجلسه‌ای میانشان تنظیم می‌شود که سفته بابت پرداخت مبلغ قراردادی به شخص الف تقدیم شده است.

همین رسید در واقع مستند شخص ب است برای وقوع و تحقق تبدیل تعهد چرا که از یک محل نمی‌توان دومرتبه مطالبه داشت. با این اوصاف حتی اگر شخص الف از طریق مرجع قضایی نیز اقدام به مطالبه وجه چک و خسارت تاخیر آن نموده باشد، متاسفانه دیگر تبدیل تعهد واقع شده است به این معنا که تعهدی که در قالب چک وجود داشته از بین رفته و تعهد جدید در قالب سفته به وجود می‌آید و در این حالت مطالبه وجه سفته از تاریخ مندرج در سفته ملاک عمل است و نه تاریخ مندرج در چک.

بنابراین خسارت تاخیر تادیه چک نیز منتفی شده است حتی اگر سفته چندین سال پس از آن صادر شود.حال اگر این موضوع در مورد اسناد تجاری نباشد بلکه تعهدی در قرارداد الف به تعهدی که در قرارداد ب درج شده است تبدیل گردد مجددا به معنای تبدیل تعهد نوع بند اول است.

۲. وقتی که شخص ثالثی با رضایت متعهد له قبول کند که دین متعهد را ادا کند. برای مثال پدر شخص متعهد به جای متعهد، دین او را پرداخت کند. فرضا به جای چک پسر، چک پدر دریافت شود. بنابراین چک پسر و تعهدش ساقط شده است.

۳. وقتی که متعهدله (کسی که تعهد باید به نفع او اجرا شود) مافی الذمه (باقی مانده) تعهد را به دیگری منتقل کند. فرضا تعهد در مالکیت شخص الف بوده است، پس آن به شخص ب منتقل شود که در این حالت متعهد له تبدیل شده است.

باید توجه داشت که تمام این موارد بسته به استدلال طرفین قابل دفاع است و یک وکیل به راحتی می‌تواند یک تعهد را از سقوط نجات دهد.ضمنا ممکن است آنچه اتفاق افتاده باشد ضمانت باشد و نه تبدیل تعهد و سقوط تعهد که بایستی دید ماهیت اقدام طرفین به چه شکل بوده است و نیت و اراده باطنی ایشان چه بوده است.  

مطلب حائز اهمیت دیگر در مورد تضمینات تعهد سابق است که به تعهد لاحق منتقل نمی‌شود و باید بدانیم که ما تعهد پیشین را ساقط کرده‌ایم و قرار نیست منضمات آن، به تعهد جدید منتقل شود. 

 راه ارتباطی با وکیل:

وب سایت: mahtabsahabi.com

اینستاگرام:vakil_sahabii @