زلنسکی بازی را باخت؟‌ | چرا رئیس‌جمهور آمریکا به کی‌یف پشت‌ کرد؟

هفت صبح| ‌او کمدینی دیکتاتور است که پای آمریکا را به جنگ باز کرد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده شش سال صبر کرد تا انتقام خود را از زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین بگیرد. تنش میان دو رئیس‌جمهور ماجرای امروز و دیروز نیست. سال 2019، ترامپ یکی از بدترین رسوایی‌های خود را با نام رسوایی اوکراین پشت‌سر گذاشت. او در آن سال در یک تماس تلفنی با زلنسکی از او خواست تا درباره جو بایدن و پسرش هانتر بایدن که در شرکت انرژی بوریسما اوکراین فعال بودند، تحقیقاتی را انجام دهد و در عوض 400 میلیون دلار کمک نظامی از آمریکا دریافت کند.

با فاش شدن فایل صوتی این مکالمه، نه‌تنها ترامپ نتوانست مدارکی علیه بایدن‌ها کشف کند، بلکه به سوءاستفاده از قدرت برای منافع شخصی متهم شد که کارش را به استیضاح کشاند. هر چند این پرونده به دلیل تبرئه ترامپ در سنا به جایی نرسید اما روابط ترامپ و اوکراینی‌ها را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داد. در واقع ترامپ نتوانست زلنسکی را به‌خاطر همراهی با روایت دموکرات‌ها از این ماجرا ببخشد.

مخالفت ترامپ با جنگ اوکراین، مربوط به امروز که او در کاخ سفید نشسته و هر روز یک ماجرای تازه درست می‌کند، نیست. پس از حمله روسیه به اوکراین در سال 2022، دولت بایدن دست به حمایتی همه‌جانبه از کی‌یف و زلنسکی زد که شامل میلیاردها دلار کمک مالی و نظامی به اوکراین می‌شد.

اما ترامپ از همان روز اول هم به ماجرا مشکوک بود. او که دوستی دیرینه‌‌ای با پوتین دارد، زلنسکی را به بهره‌برداری از منابع آمریکا متهم کرد و گفت که او فقط به دنبال منافع کشورش است و واشنگتن نباید به اوکراین چک سفید امضا بدهد. او بعدها، مرتبا اعلام کرد که اگر به جای بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا بود طی 24 ساعت به جنگ پایان می‌داد.

به‌نظر می‌رسد که ترامپ پیش از اینکه برای بار دوم به کاخ سفید وارد شود، تصمیم خود را در مورد زلنسکی و اوکراین گرفته بود. او که شخصیتی کینه‌جو دارد، رئیس‌جمهور اوکراین را خائن به خود می‌داند و از اینکه او در سال 2019 با ترامپ در نابود کردن جو بایدن و خانواده‌اش همکاری نکرده، نمی‌گذرد. 

  ترامپ با ورود به کاخ سفید پس از انتخابات 2024، شمشیر را برای زلنسکی47 ساله از رو بست. مشاور امنیت ملی دولت او می‌گوید ترامپ از رئیس‌جمهور اوکراین بسیار ناامید است. اما این ناامیدی آمریکایی‌ها، فقط ریشه در پولی که واشنگتن در سه سال گذشته به پای اوکراین ریخته، ندارد.

در واقع از آن روزی که ترامپ تلفن دفتر خود در اتاق بیضی را برداشت، شماره تلفن پوتین را گرفت و 90 دقیقه با او در مورد جنگ با اوکراین گفت‌وگو کرد، ورق‌ها علیه کی‌یف برگشت و زخم‌های قدیمی سرباز کرد. گفت‌وگوهای آمریکا و روسیه در ریاض که هفته پیش، بدون حضور هیچ نماینده‌ای از کی‌یف و با تصمیماتی که ممکن است اوکراین را در دردسرهای بزرگ بیندازد، برگزار شد، نشان می‌دهد که ترامپ برخلاف سلف خود، دغدغه راضی کردن زلنسکی را ندارد.

  زلنسکی که زمانی کمدینی مشهور در اوکراین بود و بعدها توانست افکار عمومی را به خود جلب کرده و در انتخابات پیروز شود، همیشه از ترامپ دل‌چرکین بوده است. با این همه او مدام تلاش کرده تا ماجرا کش پیدا نکند و منجر به کاهش حمایت‌های ایالات‌متحده از کی‌یف در جنگ با روسیه نشود. او چند هفته قبل از انتخابات سال 2024، به آپارتمان ترامپ در منهتن رفت تا اعتماد او را به دست بیاورد.

فضای این دیدار تقریبا مثبت ارزیابی شد و ترامپ گفت رابطه خوبی با زلنسکی دارد؛ اما در دیدار بعدی در پاریس که در آبان‌ماه صورت گرفت، فضای سردی میان ترامپ و زلنسکی حکم‌فرما بود. در آن زمان روزنامه نیویورک‌پست نوشت که ترامپ در دیدار با رئیس‌جمهور اوکراین، هیچ هیجانی نداشت. تصاویر هم نشان می‌داد که ترامپ مانند فردی قلدر ژست گرفته و حسابی زلنسکی را کلافه کرده است. بعد از آن بود که تقریبا همه می‌دانستند ترامپ آن مردی نیست که خشمش را نسبت به ولودیمیر زلنسکی کنترل کرده و با اوکراینی‌ها مدارا کند و دل پوتین را بشکند.

تنش‌ها میان ترامپ و زلنسکی دستکم از زمان گفت‌وگوی رئیس‌جمهور آمریکا با پوتین، قابل مشاهده بود. اما تیر خلاص به آخرین رشته‌های باقیمانده از یک ارتباط دیپلماتیک را زلنسکی در کی‌یف و مقابل خبرنگاران شلیک کرد. در آن روز زلنسکی، خشمگین از گفت‌وگوهای ریاض که بدون حضور اوکراینی‌ها انجام شد، در دفتر خود  واقع‌ در کی‌یف به خبرنگاران گفت ترامپ در تار عنکبوت اطلاعات نادرست گرفتار شده است. ترامپ این لحن و ادعای زلنسکی را حمله‌ای مستقیم به خود تعبیر کرد.

چند ساعت بعد، یک مقام همراه ترامپ گفت که او در جلسه‌ای خصوصی به مشاورانش در فلوریدا گفته که قصد دارد مستقیما به حرف‌های زلنسکی پاسخ دهد و بعد پاسخ ترامپ در شبکه‌اجتماعی‌اش، یعنی تروث منتشر شد. ترامپ با انتشار پیامی خشمگینانه در شبکه اجتماعی خود، زلنسکی را دیکتاتوری بدون انتخابات خواند و او را متهم کرد که آمریکا را تحت فشار قرار داده تا صدها میلیارد دلار برای ورود به جنگی که قابل پیروزی نیست، هزینه کند.‌
 

اما ماجرا همین‌جا تمام نشد و نهایتا ترامپ مواضع خود را در سخنرانی چهارشنبه شب در میامی شدت بخشید و گفت زلنسکی بهتر است سریع‌تر عمل کند وگرنه کشوری برایش باقی نخواهد ماند. ترامپ همچنین چهارشنبه شب گفت که زلنسکی با کمک‌های مالی آمریکا در دولت بایدن، سفره‌ای پر از نعمت برای خود فراهم کرده است. او مدعی شد اگر دولت بایدن یک سال دیگر سر کار می‌ماند، شما الان درگیر جنگ جهانی سوم بودید. 

رهبران اروپایی از آنچه میان زلنسکی و پوتین می‌گذرد شوکه‌اند. البته این شوک آنها هم اتفاق عجیبی است؛ چراکه حدس چنین رویکردی از جانب ترامپ نیاز به هوش سیاسی و دیپلماتیک ویژه‌ای نداشت و دنبال کردن ماجرا و اظهارات ترامپ از مدت‌ها قبل تا امروز، می‌توانست سرنخ مشکل را به دست اروپایی‌ها بدهد. به‌هرحال مکرون و استامر، رئیس‌جمهور فرانسه و نخست‌وزیر بریتانیا، این هفته به واشنگتن سفر می‌کنند تا با ترامپ درمورد وضعیت اوکراین گفت‌وگو کنند. برای اروپایی‌ها مسئله دفاع از زلنسکی نیست.

احتمالا آنها هم از این مرد نسبتا جوان که عاشق ژست گرفتن مقابل دوربین مجلات معتبر با لباس‌های بحث‌برانگیز است، دل خوشی ندارند. اما موضوع فراتر از کی‌یف و زلنسکی است. آنها حتی زنگ خطر را درمورد تکرار سناریوی جنگ جهانی دوم به صدا درآورده‌اند. واهمه اروپایی‌ها از شرایطی است که پوتین، به پشت‌گرمی ترامپ سیاست توسعه‌طلبانه‌ خود را شدت ببخشد. او همین حالا می‌تواند برای کشورهایی مانند لهستان یک خطر بالقوه باشد و تصور اینکه هر آنچه می‌خواهد، در بشقابی از طلا از سمت ترامپ به او تعارف شود، اروپا را وحشتزده می‌کند.

اوکراین از سال 2019 انتخاباتی را برگزار نکرده است. یعنی زلنسکی در بحبوحه جنگ با روس‌ها، نقش خود را به‌عنوان رئیس‌جمهور اوکراین ترک کرده و نقش یک رهبر را برای کی‌یف بازی کرده است. به‌همین دلیل ادعای ترامپ در مورد عدم برگزاری انتخابات در آن کشور صحیح است. زلنسکی قول داده که پس از پایان جنگ، انتخابات جدید برگزار کند و حتی اپوزسیون اوکراین هم معتقد است در وضعیت جنگ، زمان برای راه‌انداختن یک انتخابات و انتقال قدرت مناسب نیست. موضوع مورد بحث دیگر آن است که ترامپ در بخشی از صحبت‌های چهارشنبه شب خود به وقت آمریکا مدعی شد محبوبیت رئیس‌جمهور اوکراین که روزگاری 73 درصد از آرا را به خود اختصاص داده بود، به کمتر از چهار درصد رسیده است.

اما بر اساس گزارش موسسه بین‌المللی جامعه‌شناسی کی‌یف، یک نظرسنجی که فوریه ۲۰۲۵ انجام شد نشان داده که ۵۷ درصد از اوکراینی‌ها گفته‌اند که به زلنسکی اعتماد دارند. این رقم البته نشان از کاهش محبوبیت او در مقایسه با انتخابات سال 2019 و بعد در سال‌های اخیر دارد؛ اما ادعای ترامپ را زیر سوال می‌برد. همزمان یک نظرسنجی دیگر در آمریکا نشان داده که فقط 45 درصد از افراد از ترامپ و عملکرد او راضی هستند که نشان می‌دهد او بیشتر از زلنسکی از عدم محبوبیت رنج می‌برد. مسئله بعدی که مورد انتقاد قرار گرفته، این است که اساسا زلنسکی آغازکننده جنگ نبوده است. هر چند پوتین می‌گوید جنگ در سال 2022 آغاز نشده و شروع آن به سال 2014 از سوی اوکراین برمی‌گردد اما وقایع میدانی حرف دیگری می‌زنند. 

واقعیت این است که ترامپ علاقه‌ای به دنبال کردن مشکلات اروپایی‌ها ندارد. ایالات‌متحده و قاره آمریکا، آنقدر از اروپا دور هستند که رئیس‌جمهور این کشور نخواهد به‌خاطر متحدان قدیمی، خودش را به دردسر بیندازد و پول زیادی خرج کند. از سوی دیگر، پوتین برای ترامپ یک دوست است. او مردان قدرتمند و سیاس را ستایش می‌کند و احترامی برای سیاستمدارانی چون زلنسکی که برای دفاع از خود دست به دامن دیگر کشورهای می‌شوند، قائل نیست.

این ویژگی‌های مورد خشم و نفرت ترامپ، فقط شامل زلنسکی نمی‌شود. او نسبت به بقیه رهبران اروپا هم رویکردی مشابه دارد. اگرچه در دوران نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، مرکل صدراعظم آلمان رهبری جبهه ضدترامپ را برعهده داشت و می‌توانست از پس تصمیمات ناگهانی و کم‌خردی سیاسی ترامپ بربیاید؛ اما حالا اروپا حتی چنین چهره‌ای را هم در مقابله با آمریکا ندارد. سیاستمدارانی مانند استامر و مکرون، در مقابل، ترامپ‌شانسی برای عرض‌اندام ندارند و زلنسکی هم به‌خوبی می‌داند که جای پایش تا چه اندازه سست شده است.