سوئد؛ بدون بزک و آرایش

هفت صبح| با وجود تمام آنچه درباره وضعیت اجتماعی مطلوب و رفاه اجتماعی در سوئد گفته می‌شود، این کشور یکی از بالاترین نرخ سرانه خشونت با سلاح را در اتحادیه اروپا به خود اختصاص داده است. سال گذشته ۵۵ نفر در ۶۸۳ تیراندازی جداگانه در این کشور با جمعیت ۱۰ میلیون نفری کشته شدند. این در حالی است که در سه کشور دیگر شمال اروپا یعنی نروژ، فنلاند و دانمارک روی هم تنها ۶ تیراندازی مرگبار در مدت‌زمان مشابه روی داده است.

اما نتایج تحقیقات جدید نشان می‌دهد ‌ ریشه بسیاری از این موارد به مراکز بازپروری سوئد که «خانه‌های جوانان» نامیده می‌شود، باز می‌گردد. مراکزی که با دو هدف نگهداری از کودکان بی‌سرپرستی که نیاز به نگهداری دارند و همچنین نوجوانان بزهکار ساخته شده اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد ‌ به جولانگاه جذب و تربیت نوجوانان برای اقدامات جنایی تبدیل شده است. خبرگزاری رویترز در گزارش مفصلی به این موضوع پرداخته و می‌گوید این مراکز به محل استخدام کسانی تبدیل می‌شود که در ادامه به فعالیت‌های بزهکارانه بیشتر روی می‌آورند و در آینده به قاتلان بدل می‌شوند.

یحیی که اکنون ۲۳ سال دارد، در ۱۶ سالگی به یکی از این مراکز فرستاده شد و به همراه هفت پسر دیگر در یک خوابگاه در گوتنبرگ هم‌اتاق شد. پدرش یکی دو سال پیش از آن فوت کرده و او هم مدرسه را رها کرده بود. او به جرم حمله و دزدی و ضرب شتم بچه‌های دیگر و همچنین دزدیدن گوشی محکوم شده بود.

او که پس از فرار از خانه در باندهای تبهکار حالا در یک کافی‌شاپ در همان شهر زندگی می‌کند، از تجربیات خود به رویترز می‌گوید: « در طول یک سال اقامت در آن مراکز بازپروری، اعضای یکی از باندهای جنایتکار گوتنبرگ خانواده جدید من شدند. من از دعوا و دزدی به فروش مواد مخدر کیلویی رسیدم.» او در ادامه می‌گوید که افراد و اعضای باندها در این خانه‌ها کسانی را داشتند که جوانان و نوجوانان تبهکار را جذب می‌کردند و در ازای کمک به آنها باید ماموریت‌های خلاف را انجام می‌دادند.

موج خشونت همه چیز را در سیاست سوئد تحت‌الشعاع قرار داده و باعث ظهور یک ائتلاف راست با حمایت راست افراطی شد که در سال ۲۰۲۲ به قدرت رسید و به آخرین دوره هشت ساله حکومت سوسیال‌دموکرات‌ها  سوئد پایان داد. حزب سیاسی که از دهه ۱۹۳۰ قدرت را در این کشور به دست داشت اما حالا راست‌ها قول داده‌اند که با این جنایت‌ها مقابله کنند.

دولت جدید حالا سیاست‌های مهاجرتی سخاوتمندانه خود را محدودتر کرده، احکام سخت‌تری برای جرایم اسلحه وضع کرده و به پلیس اختیارات نظارتی بیشتری اعطا کرده و حتی از ارتش نیز برای کمک دعوت شده است. گونار استرومر، وزیر دادگستری سوئد به رویترز می‌گوید: «واضح است که سیستم ما برای این نوع جنایت ساخته نشده است. دولت در حال کار ‌ روی بازسازی کل سیستم پیشگیری از جرم و جنایت جوانان، از جمله دادن اختیارات بیشتر به خدمات اجتماعی است.

زندان‌های جوانان جدید سرسخت‌ترین جنایتکاران را در خود جای می‌دهند و آنها را از خانه‌های جوانان جدا نگه می‌دارند.» این خانه‌های جوانان سوئد دارای درجات مختلفی از امنیت هستند، با حدود ۷۰۰ نفر از مشکل‌زاترین جوانان در ۲۱ خانه که توسط یک نهاد دولتی به نام هیات ملی مراقبت‌های سازمانی (SiS) اداره می‌شود. کودکان مبتلا به مشکلات اجتماعی شب‌ها در کنار افرادی که مرتکب جرایم جدی شده‌اند می‌خوابند.

اکثر کودکان، کمتر از یک سال می‌مانند‌ اما برخی از آنها را می‌توان تا چهار سال نگه داشت. خانه‌ها اغلب حصارکشی شده‌اند و مدارس و پارک‌ها در محل قرار دارند. در حالی که جوانان اجازه خروج بدون اجازه را ندارند، امنیت اغلب ضعیف است. ساکنان به تلفن و تبلت دسترسی دارند و این امکان را برای اعضای باند فراهم می‌کند تا از خارج با آنها تماس بگیرند. در یکی از پرونده‌هایی که اکنون در حال محاکمه است، دادستان‌ها یک پسر ۱۵ ساله را به طراحی و دستور دادن به سه قتل در استکهلم از داخل یک خانه جوانان متهم کرده‌اند. 

صدها نفر از کسانی که خانه‌های جوانان حضور داشتند و نخواستند نام‌شان فاش شود، گزارش‌های مشابهی از عضویت گسترده در باندهای تبهکار در میان کسانی که در آن خانه‌ها حضور داشتند بیان کردند. در واقع خانه‌هایی که هدف‌شان بازپروری مجرمان جوان بوده خود به مدرسه‌ای برای تربیت مجرمان نسل آینده تبدیل شده است. طبق گزارشی که هفته‌ها پیش توسط اداره حسابرسی ملی سوئد که بر کار دولت نظارت می‌کند منتشر شد، از هر 10 جوان وابسته به باند در خانه‌های جوانان، ۹ نفر دوباره به جرم و جنایت باز می‌گردند و از هر 10 نفر، هشت نفر در نهایت به زندان می‌روند.

تامین‌کننده تسلیحات‌ جنگی یا حامی صلح؟

برخلاف تصویری که سوئد از منش صلح‌طلبانه خود در رسانه‌ها ساخته است، این کشور یکی از تامین‌کنندگان اصلی تسلیحات برای جنگ‌ها در گوشه و کنار جهان شناخته می‌شود. صادرات تسلیحات سوئد در سال ۲۰۲۳ با ۱۸ درصد افزایش به 6/1میلیارد یورو رسید‌ تا این کشور را به عنوان یکی از تامین‌کنندگان اصلی سلاح برای جنگ روسیه و اوکراین به ثبت رساند. سازمان بازرسی سوئد برای محصولات استراتژیک در بیانیه‌ای اعلام کرد ‌ بیشتر صادرات سوئد به کشورهای اتحادیه اروپا و ۳۹ کشوری که سوئد با آنها همکاری می‌کند، بوده است.

سوئد صنعت دفاعی رو به رشدی دارد که از هواپیماهای جنگنده تا نظارتی و شناسایی و از مسلسل‌های خودکار تا دوش‌پرتاب‌های ضد تانک را می‌سازد. سلاح‌های سوئدی را می‌توان همه جا دید؛ از اوکراین تا عراق و سوریه و از پاکستان تا کشورهای آفریقایی. به تازگی، ترکیه نیز به فهرست این کشورها اضافه شده است. به همین دلیل، سازمان غیردولتی صلح و خلع سلاح در بیانیه‌ای گفت: «از سرگیری صادرات تسلیحات به ترکیه به وضوح نشان می‌دهد که سوئد به عضویت در ناتو اهمیت بیشتری نسبت به احترام به حقوق بشر، دموکراسی و قوانین بین‌المللی می‌دهد.»

این سازمان غیردولتی افزود: «صنعت تسلیحات می‌خواهد خود را به‌عنوان مشارکت‌کننده در آزادی و دموکراسی معرفی کند، اما شرکت‌های تسلیحاتی سوئدی نیز (محصولات خود) را به رژیم‌های غیردموکراتیک، کشورهایی که حقوق بشر و قوانین بین‌المللی را نقض می‌کنند، صادر می‌کنند.» ‌