قاب تاریخ| عملیات مروارید، اشرف، نینا و علاء
درباره عملیات مروارید و انهدام ناوچه‌های پیشرفته اوزا، خاطره اشرف از سربازان آمریکایی، نینا زرگر و علاء
روزنامه هفت صبح، مرتضی کلیلی | با قاب تاریخ به ایران قدیم سفر و یادی از گذشته می کنیم. در تهیه این مجموعه، از تصاویر کمتر دیده شده‌ای استفاده شده که تماشای آنها خالی از لطف نیست. عکس‌هایی از مشاهیر تاریخ معاصر ایران، شهرهای ایران، خودروهای نوستالژیک، عکس‌های فوتبالی و... برای دیدن تصاویر و شرح آن ادامه مطلب را بخوانید.
قاب تاریخ
عملیات مروارید؛ وقتی اشباح ایرانی روی سر ناوچه‌های بعثی خراب می‌شوند؛ روز هفتم آذر ماه 1359 روز رشادت و مجاهدت نیروی دریایی ارتش در عملیات مروارید بود. عراق در آن زمان ناوچه‌های پیشرفته اوزا را از روس‌ها خریده بود و هر چند وقت یکبار کاروان‌های ایران در خلیج فارس را هدف قرار می‌داد و باعث شده بود تا ترانزیت دریایی ایران نا امن شود.
ماموریت نیروی هوایی ارتش پشتیبانی یگان‌های عمل‌کننده در دریا بود. در آن زمان، بارگیری و تخلیه کالا برای عراق از طریق بندر ام‌القصر که خارج از اروند رود است، انجام می‌شد. صدور نفت عراق از طریق دو سکوی عظیم نفتی به نام‌های «البکر» و «الامیه» واقع در اروندرود عملی می‌شد. در روز هفتم آذرماه سال ۱۳۵۹ در عملیات مروارید این سکو‌های نفتی منهدم شدند و عملاً صدور نفت عراق از طریق دریا قطع شد.
امیر سرتیپ دوم خلبان علیرضا نمکی از فرماندهان گردان‌ها و خلبانان نیروی هوایی ارتش حاضر در عملیات مروارید حضور فانتوم‌های نیروی هوایی ارتش در عملیات مروارید را اینگونه روایت می‌کند: «در این راستا، دستور دادم تا ۴ فروند فانتوم را برای عملیات آماده کنند و برای هر کدام نیز ۶ فروند موشک ماوریک نصب شود .
عصر ششمین روز از آذرماه سال ۱۳۵۹ بود که تکاوران نیروی دریایی ارتش با بالگردهای هوادریا روی اسکله البکر فرود می‌آیند و پس از درگیری سنگین با نیروهای بعثی آنها را وادار می‌کنند تا تسلیم شوند. خبر سقوط اسکله‌ها به صدام رسید و او که از این اتفاق بسیار عصبانی شد دستور می‌دهد تا تمام واحدهای نیروی دریایی عراق برای باز پس‌گیری سکوها اقدام کنند.
تکاوران نیروی دریایی ارتش روی سکو مستقر شدند و ناوچه پیکان نیز برای در اشتباه انداختن رادار دشمن در پناه سکوی البکر قرار گرفت. از دور شبح ناوچه‌های عراقی به چشم می‌خورد، ۴ فروند ناوچه عراقی اوزا به سوی سکو نزدیک می‌شدند.
عملیات مروارید آغاز شده بود و فانتوم‌های ایرانی در آسمان خلیج فارس منتظر شکار بودند. ناوچه‌های بعثی که همه به موشک‌های استیکس مجهز بودند، چند فروند موشک به ناوچه پیکان شلیک می‌کنند که این موشک‌ها به سکوی البکر برخورد می‌کنند.
امیر سرتیپ دوم خلبان علی بختیاری: میگ‌های ۲۳ ارتش بعث برای غرق پیکان و انهدام فانتوم‌ها وارد میدان شدند. اف-۱۴های ایرانی نیز با حضور در این عملیات نقش پوششی فانتوم‌ها را برعهده دارند و به روایت خلبان نمکی تامکت‌های ایرانی در مجموع ۶ فروند از هواپیما‌های بعثی را در عملیات مروارید منهدم می‌کنند.
فانتوم‌های مجهز به موشک‌های ماوریک، حمله خود به نخستین گروه از ناوچه‌های اوزا را آغاز می‌کنند.با شلیک ۳ فروند موشک ماوریک سه ناوچه اوزای عراقی نابود می‌شود. امیر بختیاری می‌گوید: «از ۴ فروند موشک ۳ فروند با موفقیت شلیک شد و یک فروند موشک هرز رفت.
دو فروند موشک دو فروند ناوچه عراقی اوزا را به‌طور کامل غرق کرد و موشک سوم با برخورد به پاشنه دیگر ناوچه اوزا آن را به طور نیمه غرق کرد.» پس از اینکه ناوچه‌های اوزا نابود شدند دیگر چیزی در رادار ناوچه پیکان قابل مشاهده نبود و با اعلام پایان عملیات اجازه مراجعت از سکو را می‌گیرد. اما غافل از این بود که یک ناوچه اوزا از روز گذشته در کنار سکوی الامیه مخفی شده است.
خلبان علیرضا نمکی بخش پایانی عملیات را اینگونه روایت می‌کند: « پیکان سرمست از پیروزی در حال برگشتن به بوشهر بود. این ناوچه اوزا از زیر الامیه بیرون آمد و روی پیکان قفل کرد. تا پیکان متوجه شد که رادار اوزا روی او قفل کرده و در تیررس آن قرار دارد، شروع کرد به درخواست کمک.
ناخدای پیکان می‌گفت برسید به دادمون برسید و موشک اولش‌رو زدیم. موشک اول را با تیربار زده بودند و موشک دوم به سینه خورده بود. در نهایت موشک سوم به پاشنه پیکان برخورد کرد و پیکان غرق و ناخدا همتی شهید شد. »
«بلافاصله پس از درخواست کمک پیکان از نیروی هوایی ارتش یک فروند فانتوم به خلبانی سرهنگ خلبان عباس عابدین مجهز به موشک‌های ماوریک از پایگاه شکاری بوشهر پرواز کرد و به سوی منطقه عملیات آمد. هنگامی که فانتوم به سوی اوزا رسید، سرهنگ عابدین با شلیک ۴ یا ۵ موشک به سوی اوزا آن را نابود کرد. اینگونه بود که ماجرای مروارید تمام شد.»
امیر دریادار شهید محمد‌ابراهیم همتی که از ایشان به عنوان قهرمان عملیات مروارید یاد می‌کنند، در سال ۱۳۲۹ در سمنان متولد شد. او قبل از انقلاب، در جریان دوره ناوبری و فرماندهی کشتی در آلمان موفق به اخذ رتبه اول این دوره در بین دانشجویان ۷۰ کشور جهان شد. (باشگاه خبرنگاران جوان)
قاب مشاهیر 1
ارتباط اشرف پهلوی با سربازان آمریکایی؛ اشرف پهلوی هم از زنان و دخترانی بود که بی‌پروا به باشگاه آمریکایی می‌رفت و با سربازان آمریکایی در ارتباط بود . خودش در این باره می‌نویسد :«در اولین سال‌های پس از رفتن پدرم به تبعید، تغییرات مهمی در زندگی من ایجاد شد.
با وجود آنکه ما در دوره‌ای پر از اضطراب زندگی می‌کردیم، حضور این همه خارجی در تهران سبب شده بود که این سال‌ها برای من به صورت دوره‌ای برای کشف و شناخت چیزهای تازه در‌آمد. شهر تهران فعالیت و جنب‌و‌جوش بیشتری پیدا کرده و در پیرامون ما طنین موسیقی و زبان‌های گوناگون به گوش می‌رسید .
افکار و عادات و رسوم خارجی کم‌کم شروع به خودنمایی می‌کرد، با وجود آنکه من آدم محتاطی هستم و در آن زمان با عده معدودی روابط خصوصی داشتم، بی‌اندازه کنجکاو بودم بدانم دیگران چگونه زندگی می‌کنند و افکار و احساسات آنان چیست؟ با از بین رفتن کنترل شدیدی که پدرم نسبت به ما اعمال می‌کرد و در شرایط حاد و پر فراز و نشیب دوران جنگ، من آزاد بودم که برنامه روزانه‌ام را آنطوری که خودم می‌خواستم تنظیم کنم ...
با در نظر گرفتن شیفتگی خاص که به فرهنگ غربی پیدا کرده بودم، هنگامی که شنیدم سربازان آمریکایی به پایگاه امیر‌آباد خواهند آمد، نتوانستم جلوی خودم را بگیرم ... دلم می‌خواست یک شب را بدون دردسر و دور از تشریفات رسمی در چنین مجلسی بگذرانم . از این رو ...(به صورت ناشناس) به امیر‌آباد می‌رفتم ... رابطه سربازان آمریکایی نسبتا گرم و دوستانه بود...»
منبع:اشرف پهلوی در حسرت آرزوهای بر باد رفته. دفتر پژوهش‌های موسسه کیهان
قاب مشاهیر 2
تیم بسکتبال انجمن بانوان و دوشیزگان؛ کاپیتان نینا زرگر صالح و یارانش قهرمان مسابقات باشگاه‌های تهران - کاپ فرح (دی ماه 1347)؛ اوایل سال 1351 کارخانجات صنعتی آزمایش جهت معرفی محصولات‌شان اقدام به تیمداری در بخش‌های مختلف کرده؛ از جمله تیم بسکتبال بانوان .....
چهرههای ملی‌پوش و بی‌رقیب انجمن، مناسب‌ترین گزینه بودند و از مسابقات شهریور ماه، نینا زرگر صالح به‌همراه مربی (علی‌اکبر لطفی) و سایر همبازی‌های خود با نام آزمایش در میدان‌های رسمی حضور یافتند و طبق معمول جام‌ها را یکی پس از دیگری درو کردند.
ابتدا جام باشگاه‌های تهران، سپس جام یادواره زنده‌یاد بانو سیمین شفیقی و... روند پیروزی‌ها همچنان ادامه داشت تا آنکه عدم آمادگی و قدری دست‌کم گرفتن حریف مشکل‌ساز شد تا پس از حدود 2 سال برابر تیم شایسته آرارات موفق نباشند و تورنمنت دهه انقلاب را به حریف تقدیم کنند .
اما مدتی طول نکشید که با پیروزی‌های مقتدرانه برابر سایر حریفان از جمله آرارات بار دیکر استیلای خود را بر بسکتبال بانوان به اثبات رساندند. آنگونه که نشریه کیهان ورزشی در پایان سال 52 نوشت : آزمایش با ستارگانش فاتح تمام مسابقات است . آنها امروز مدعی هستند که تیمی متشکل از چهرههای منتخب و زبده تیم‌های بسکتبال ایران را نیز می‌توانند با اختلاف شکست دهند . (وب‌سایت جام تخت‌جمشید)
قاب تاریخ
تصویری از حسین علاء درکنار هریمن وزیر وقت خارجه آمریکا و همسرش درحاشیه یکی از مهمانی‌ها در تهران؛ حسین علاء (معین‌الوزاره) در سال 1260 در تهران متولد شد . او فرزند محمدعلی خان علاءالسلطنه (پرنس) و هما خانم عظمه‌الدوله دختر مجدالملک سینکی بود. همسر او فاطمه قراگزلو دختر ناصرالملک، نایب‌السلطنه احمدشاه بود.
علاء تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در لندن به اتمام رساند و چون پدرش علاءالسلطنه وزیرمختار ایران در لندن بود، او را از 17 سالگی به عنوان آتاشه سفارت ایران استخدام کرد. پس از ترور رزم‌آرا در نیمه اسفند 1329 مجلس شورای ملی به نخست‌وزیری علاء ابراز تمایل کرد و علاء مأمور تشکیل کابینه شد ولی به علت ضعف در حل بحران نفت در اردیبهشت استعفا داد و مجدداً به وزارت دربار بازگشت.
علاء مجدداً در دی ماه 1334 به فرمان شاه به نخست‌وزیری رسید و پس از تشکیل کابینه بلافاصله برای معالجه رهسپار اروپا و عبدالله انتظام نایب نخست‌وزیر شد. در آبان ماه 1334 به مناسبت درگذشت سید‌مصطفی کاشانی در مجلس ختمی در مسجد سلطانی مورد سوءقصد قرار گرفت.
ضارب او مظفر ذوالقدر از اعضای جمعیت فداییان اسلام به علت گیر کردن گلوله، با اسلحه به سر علاء زد که مختصر خونریزی و جراحت می‌کند. علاء در فروردین 1335 از نخست‌وزیری استعفا کرد و دوباره به وزارت دربار تعیین شد تا سال 1342 که به عنوان سناتور انتصابی از شیراز به مجلس راه یافت و یک سال بعد در سن 82 سالگی در تهران درگذشت.
