رنسانس فرهنگی عربستان سعودی | هفته هنر ریاض چشم‌اندازی از آینده هنر
ایران در مهم‌ترین رویداد تجسمی منطقه حضور نداشت
هفت صبح| هیأت هنرهای بصری عربستان، نخستین دوره «هفته هنر ریاض» را با شعار «در آستانه افق» برگزار کرد. این رویداد از 6 تا 13 آوریل در مکان‌هایی چون محله جکس و مجتمع موسی برگزار شد. محله جَکس به عنوان میزبان نمایشگاه اصلی هفته هنر ریاض، سه محور کلیدی را در قالب نمایشگاهی بزرگ مورد بررسی قرار داد: زندگی روزمره، مناظر و تزئینات. این نمایشگاه با حضور بیش از ۲۴۰ هنرمند از بیش از ۲۵ کشور و ارائه بیش از ۵۰۰ اثر هنری، به یکی از رویدادهای برجسته هنری منطقه بدل شده است.
مرکز الموسی نیز در جریان این هفته، میزبان مجموعه‌ای از نمایشگاه‌های گروهی و انفرادی بود. افزون بر آن، سه نمایشگاه توسط نهادهای دعوت شده‌ای چون مرکز فرهنگ جهانی ملک عبدالعزیز (إثراء)، موسسه فن جمیل و گروه تحقیقات و رسانه عربستان سعودی (SRMG) برگزار خواهد شد.هفته هنر ریاض یکی از ابتکارات استراتژیک کمیسیون هنرهای تجسمی این کشور بود که با هدف رشد و توانمندسازی هنرمندان و ارتقای جایگاه فرهنگی عربستان در سطح منطقه‌ای و جهانی برگزار شد.
هنر؛ ابزار تحولات فرهنگی
هفته هنر ریاض با تمرکز ویژه بر هنرهای تجسمی، به یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی در منطقه تبدیل شده است؛ رویدادی که بستری فراگیر برای نمایش آثار هنرمندان داخلی و بین‌المللی فراهم کرد. این هفته با گرد هم آوردن هنرمندان، منتقدان، پژوهشگران و مخاطبان هنر، فرصتی کم‌نظیر برای گفت‌وگو و تبادل اندیشه فراهم آورد. در کنار نمایشگاه‌های متنوعی که مجموعه‌ای از نقاشی‌ها، چیدمان‌ها، ویدئوآرت، مجسمه‌سازی و هنرهای مفهومی را دربرمی‌گرفتند، نشست‌ها و پنل‌های تخصصی نیز برگزار شد که به بررسی نقش هنر در مواجهه با تحولات اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی می‌پرداختند.
این برنامه‌ها نه تنها جنبه‌های زیبایی‌شناسی هنر را واکاوی کردند، بلکه به عمق کارکردهای اجتماعی و ارتباطی آن نیز نظر داشتند. برگزارکنندگان این هفته هنری بر این باورند که هنر تنها یک بازتاب ساده از تحولات فرهنگی نیست؛ بلکه ابزاری فعال برای مواجهه، تحلیل و حتی شکل دادن به این تحولات به شمار می‌رود. در چنین چارچوبی، هنرمند نه صرفا یک ناظر، بلکه کنشگری است که با زبان تصویر و فرم، به پرسش‌های زمانه خود پاسخ می‌دهد.
تلاقی سنت و مدرنیته در ریاض
در این رویداد، هنرمندان برجسته از سراسر جهان در کنار هنرمندان محلی به ارائه آثار خود پرداختند. ویتوریا ماتارس، از متصدیان هفته هنر ریاض، عنوان کرده که انتخاب شعار «در آستانه افق» بازتابی از مسیر پیشرفت ریاض و تلاقی سنت و مدرنیته در این شهر است. او افزود که ریاض به طور فزاینده‌ای خود را به عنوان فضایی که مدرنیته و سنت در آن تلاقی می‌کنند، تعریف کرده و فضایی برای فعالیت‌های خلاقانه و منحصر به فرد فراهم می‌کند.
ارتقای جایگاه فرهنگی چشم‌انداز ۲۰۳۰
هفته هنر ریاض که قرار است هر سال برگزار شود، بخشی از برنامه اصلاحات چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی است که با هدف تنوع‌بخشی به اقتصاد و ارتقای جایگاه فرهنگی کشور طراحی شده است. این رویداد در کنار دیگر برنامه‌های فرهنگی و هنری مانند هفته مد ریاض، جشنواره نورپردازی و کنسرت‌های موسیقی، نقش مهمی در جذب گردشگران و تقویت صنعت سرگرمی در عربستان سعودی ایفا می‌کند.
چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی (عربی: رویه السعودیه ۲۰۳۰) برنامه‌ای برای کاهش وابستگی عربستان سعودی به نفت، تنوع بخشیدن به اقتصاد آن و توسعه بخش‌های خدماتی مانند بهداشت، آموزش، زیرساخت، تفریحی و گردشگری است. اهداف عبارتند از تقویت فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری، افزایش تجارت غیرنفتی بین کشورها از طریق کالاها و محصولات مصرفی و افزایش هزینه‌های دولت برای تجهیزات نظامی، تجهیزات تولید و مهمات. طرح‌ها شامل ۸۰ پروژه هستند که هر کدام از 3/7تا ۲۰ میلیارد دلار هزینه دارند.
تلاش عربستان سعودی برای گسترش افق فرهنگی
با توجه به جمعیت جوان عربستان سعودی و استقبال آن‌ها از طرح‌های اصلاحات اجتماعی و فرهنگی، هفته هنر ریاض فرصتی برای نمایش استعدادهای هنری و ترویج گفت‌وگوهای فرهنگی فراهم آورد و نشان‌دهنده تعهد این کشور به توسعه پایدار و گسترش افق‌های فرهنگی است. در مجموع، هفته هنر ریاض نمادی از تلاش‌های عربستان سعودی برای ارتقای جایگاه فرهنگی خود در سطح بین‌المللی و ایجاد فضایی برای تبادل فرهنگی و هنری میان هنرمندان داخلی و خارجی است.
چرا ایران نیست؟
ایران در این رویداد حضور نداشت. با توجه به اینکه گزارش‌های رسمی یا رسانه‌ای دلیل مشخصی برای این غیبت ارائه نکرده‌اند، نمی‌توان به طور قطعی علت آن را مشخص کرد. با این حال، غیبت ایران در این رویداد ممکن است به دلایل مختلفی مرتبط با سیاست‌های فرهنگی، اقتصادی یا دیپلماتیک باشد. برای مثال، ایران به دلیل محدودیت‌های مالی یا چالش‌های اجرایی از شرکت در رویدادهای بین‌المللی مانند اکسپو ژاپن ۲۰۲۵ انصراف داده است. همچنین، روابط دیپلماتیک و سیاسی میان ایران و عربستان سعودی می‌تواند بر مشارکت ایران در چنین رویدادهایی تاثیرگذار باشد.
