خشکسالی ایران واقعیتی مدیریت‌پذیر است
حسین اردکانی، استاد علم هواشناسی: غیرقابل سکونت شدن بخش‌هایی ازکشور به‌دلیل خشکسالی نادرست است
هفت صبح| خشکسالی‌های ایران وارد ششمین سال پیاپی شده است. تازه‌ترین آمار شرکت مدیریت منابع آب نشان می‌دهد بارش‌های کل کشور تا ۳۰ آبان تنها ۵.۶ میلی‌متر بوده، در حالی که میانگین بلندمدت ۲۸.۷ میلی‌متر است؛ یعنی کاهش ۸۱ درصدی. پاییز امسال خشک‌ترین پاییز نیم قرن گذشته ثبت شده است.
این وضعیت و کمبود آب در کلانشهرها و مناطق مختلف کشور، نگرانی زیادی ایجاد کرده است. کم‌بارشی طولانی باعث شده مردم تابستان را پنج ماهه حس کنند. برخی شایعات در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده است، از جمله استفاده از هارپ، ابر دزدی و انتقال مصنوعی رطوبت از خلیج فارس و دریای عمان.
دکتر حسین اردکانی، استاد دانشگاه توضیح داد که ادعاهای غیرقابل سکونت شدن بخش‌هایی از ایران درست نیست. خشکسالی‌ها در ایران طبیعی و پریودیک است و نمی‌تواند دائمی باشد. او تاکید کرد که باید منابع آب ذخیره و مدیریت شوند تا دوره‌های خشکسالی بعدی قابل تحمل باشند.
اردکانی گفت: ایران در حدود ۳۰ درجه عرض شمالی قرار دارد و هوا در این منطقه حالت نشست دارد. این شرایط باعث گرم شدن هوا و حل شدن ابرها می‌شود و بارندگی محدود می‌شود. برای بارش، دو عامل اصلی لازم است که یکی حرکت صعودی هوا و رطوبت کافی است. به همین دلیل کشورهایی در عرض‌های بالاتر بارش بیشتری دارند.
این هواشناس با سابقه به گذشته اشاره کرد و گفت در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ بارش‌های شدید و سیلاب‌ها رخ داد و همچنین در دهه ۴۰ سرمای شدید و برف سنگین ثبت شده است. این نشان می‌دهد که خشکسالی‌های فعلی ناهنجاری مقطعی هستند، نه تغییر دائمی اقلیم.
او درباره شایعات ابر دزدی و انتقال مصنوعی رطوبت گفت: «ابرها باید با جریان‌های جو حرکت کنند. هیچ روش علمی برای دزدیدن یا جابه‌جایی مصنوعی ابرها از خلیج فارس به البرز وجود ندارد.» همچنین فناوری هارپ نمی‌تواند خشکسالی یا ترسالی ایجاد کند و شواهدی برای این ادعا وجود ندارد.
درخصوص بارورسازی ابرها، اردکانی گفت این روش تنها می‌تواند ۱۰ تا ۲۰ درصد بارش‌ها را افزایش دهد و باید با دقت علمی انجام شود. در گذشته متخصصان خارجی به ایران آمدند و با برنامه‌ریزی موفق شدند متوسط بارش‌ها را حدود ۲۰ درصد افزایش دهند.
پدر علم هواشناسی ایران درباره طولانی شدن تابستان توضیح داد: «تابستان در منطقه ما پنج ماهه شده چون شار گرمایی شدید در جو ایجاد شده و جریان‌های پرفشار مانع نفوذ سیستم‌های بارشی می‌شوند.»
او تاکید کرد که مدیریت آب و آماده‌سازی مردم برای کمبود بارش، ضروری است. سدها باید مدیریت شوند و صرفه‌جویی آب باید از قبل آغاز شود. برای بازگشت به شرایط سبز و عادی، باید تالاب‌ها پر شوند، زمین اصلاح شود و درختکاری و چمن‌کاری گسترده انجام گیرد.
وی همچنین با اشاره به دیگر شایعه‌ای که این روزها در فضای مجازی پربازدید شده یعنی ابر دزدی، اظهار داشت: واقعا چطور می‌شود ابر را دزدید؟ باید مسیر آن عوض شده یا کلاً حل شده و از بین برود یا همراه با باد در ارتفاعات حرکت کند و از دسترس خارج شود. اردکانی افزود: اکنون شاهدیم ابرهای زیادی از روی دریای سیاه به سمت ترکیه می‌آیند و بارش‌های خوبی نیز ایجاد می‌کنند، در برخی موارد نیز استان‌های آذربایجان شرقی و غربی ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهند، همچنین گاهی اوقات از روی دریای خزر عبور کرده و با رطوبت خوبی که از آن می‌گیرند بارندگی‌های خوبی را در استان‌های شمالی رقم می‌زنند، اما به دلیل سیستمی که در مناطق پایین‌تر ایران حاکم است نمی‌توانند به این مناطق نفوذ کنند.
