شهر تاریک در تسخیر خفاش‌ها| مروری بر انیمیشن‌های موفق بتمن در سال‌های گذشته
سریال جدید «بتمن: شوالیه شنل‌پوش» بر روی آمازون با استقبال گسترده مواجه شد
هفت صبح| همیشه بین اهالی سینما که به واسطه فیلم‌ها با ابرقهرمان‌ها آشنا شده‌اند و خوره‌های کامیک دعواست که کدام اثر سینمایی اصالت بیشتری دارد. در شرایطی که شاید همه فرصت و حوصله رفتن به سراغ کامیک‌ها و مرور بی‌شمار داستان‌های کوتاه و بلند ابرقهرمانی را نداشته باشند، انیمیشن‌ها به دلیل نزدیکی بیشتر به دنیای کامیک، حکم راه‌حلی میانه را پیدا می‌کنند.
انتشار سریال جدید «بتمن: شوالیه شنل‌پوش» بر روی آمازون با استقبال گسترده مواجه شده و این بحث قدیمی را پیش کشیده که هیچکدام از اقتباس‌های سینمایی بتمن، با وجود تحسین و فروش بالا، حق مطلب را در قبال شوالیه تاریکی ادا نکرده‌اند.
به همین بهانه بد نیست که مروری داشته باشیم بر انیمیشن‌های شاخص بتمن در دهه‌های گذشته که تماشای آن‌ها می‌تواند در نوع خود تجربه‌ای جالب و گاه غافلگیرکننده باشد.
سریال انیمیشن بتمن (1995-1992) / Batman: The Animated Series
قرار بود که این مجموعه صرفا یک محتوای جانبی برای فرنچایز سینمایی بتمن و با همان حال‌و‌هوای فیلم‌های تیم برتون باشد. اما حاصل کار چنان فراتر از انتظار بود که برای اولین‌بار ساعت پخش یک سریال انیمیشن تغییر کرد و به پرایم تایم (غروب به بعد که ساعت پخش بهترین برنامه‌های تمام شبکه‌های تلویزیونی است) آمد.
درست مثل دو فیلم برتون، اینجا هم طراحی بصری گاتهام سیتی و شخصیت‌ها تحت‌تاثیر فیلم‌های نوآور و معماری آرت دکو است.
با وجود محدودیت‌های سازندگان در تولید یک سریال انیمیشن نوجوانانه، چه از نظر فنی و چه از نظر محتوایی، بعد از سه دهه، هنوز بعضی از اپیزودهای این سریال به دلیل ایده‌های روایی غیرمنتظره و تلاش برای عمیق شدن در پرداخت شخصیت‌ها، بیننده را غافلگیر می‌کند.
کوین کانروی و مارک همیل با صحبت کردن به جای بتمن و جوکر، برای طرفداران شوالیه تاریکی جاودانه شدند و شخصیت هارلی کوئین به صورت اختصاصی برای این مجموعه خلق شد.
«سریال انیمیشن بتمن» در چند فصل ادامه پیدا کرد و بعدا چندین عنوان فرعی نیز برای آن به بازار آمد، از مجموعه «بتمن بیاند» گرفته تا فیلم انیمیشن «بتمن: نقاب شبح» که تحسین گسترده‌ای را به دنبال داشت.
بتمن: شوالیه گاتهام (2008) / Gotham Knight
با تاثیرپذیری از «انیماتریکس» که در قالب یک ضمیمه آنتولوژی برای مجموعه ماتریکس منتشر شد، «شوالیه گاتهام» نیز در فاصله تولید «بتمن می‌آغازد» و «شوالیه تاریکی» به شبکه ویدیویی آمد. چند اپیزود مختلف را شاهد هستیم که هرکدام در یک استودیوی مجزا و با سبک روایی و بصری متفاوت ساخته شده.
ترکیب بتمن و انیمه چیزی است که در سال‌های بعد هم امتحان شد و در نوع خودش جالب به نظر می‌رسد ولی «شوالیه گاتهام» اولین تجربه رسمی در این زمینه بود. جالب اینجاست که بدون حضور اکثر شرورها و دشمن‌های معروف، داستان‌ها و موقعیت‌های متفاوتی را با حضور بتمن به تصویر کشیده‌اند.
دیوید اس. گویر (همکار نولان در سه‌گانه «شوالیه تاریکی») یکی از نویسندگان این مجموعه آنتولوژی است که اصولا در همان دنیای فیلم‌های نولان اتفاق می‌افتد اما هر بخش سبک بصری و لحن متفاوت و مستقل خود را دارد.
Batman: Year One
تقریبا از 15سال پیش، دی‌سی تصمیم گرفت که یک خط تولید جدید راه بیندازد برای اقتباس از کامیک‌های محبوب خود در قالب فیلم‌های انیمیشنی که مستقیم در قالب دی‌وی‌دی (و بعدا با انتشار بر روی سرویس‌های استریم) عرضه می‌شدند.
یکی از اولین تجربیات در خصوص کامیک‌های بتمن، «سال یک» شاهکار فرانک میلر بود که به روزهای آغاز کار بروس وین جوان و همزمان انتقال جیم گوردن به گاتهام می‌پردازد و خوانشی زمینی و خیابانی از کاراکتر شوالیه تاریکی ارائه می‌دهد. قبل از نولان، درن آرونوفسکی قصد داشت که «سال یک» را جلوی دوربین ببرد و بعدا نولان با الهام از همین خط داستانی «بتمن می‌آغازد» را ساخت.
چیزی که امتیاز اصلی کامیک بود، یعنی دور شدن از شلوغ‌بازی‌های معمول ابرقهرمانی، برای مخاطب انیمیشن «سال یک» که در طول این سالیان به تماشای بلاک‌باسترها عادت کرده شاید کار را سخت کند.
شوالیه تاریکی بازمی‌گردد (2012) / The Dark Knight Returns
استقبال از رفتن به سراغ کامیک‌ها، باعث شد که دیگر کامیک مهم فرانک میلر نیز در قالب انیمیشن به تصویر کشیده شود. هرچند این انیمیشن دو قسمتی از نظر بصری به اندازه خود کامیک‌ها رادیکال نیست، در روایت تا حدود زیادی به داستان فرانک میلر وفادار مانده و تغییرات صورت گرفته به ضرورت کار هم نتیجه مثبت داشته.
داستان درباره بروس وین سالخورده است که پس از سال‌ها دوباره در هیبت بتمن به خیابان‌های گاتهام بازمی‌گردد.
حضور بتمن که حکم تهدید برای دولت نه‌چندان مقتدر و قدرتمندان فاسد شهر را پیدا کرده، باعث می‌شود تا سوپرمن را برای از میان برداشتن شوالیه تاریکی فرا بخوانند.
از سوی دیگر، جوکر نیز پس از سال‌ها بستری بودن در آسایشگاه روانی، فرار می‌کند تا به دشمن/دوست ازلی و ابدی‌اش بپیوندد.
اگر می‌خواهید بدانید که چرا کامیک‌بازها چندان با فیلم‌هایی چون «بتمن علیه سوپرمن: طلوع عدالت» و «جوکر» میانه‌ای ندارند، با تماشای «شوالیه تاریکی بازمی‌گردد» و کشف ریشه ایده‌های جذاب آن فیلم‌ها به جواب می‌رسید. ضمنا از صداپیشگی مایکل امرسون در نقش جوکر هم نباید گذشت که غیرمنتظره و فراتر از انتظار است.
بتمن: جوک مرگبار (2016) / The Killing Joke
طبیعی بود که با ادامه یافتن روند اقتباس از کامیک‌های مهم، بالاخره نوبت به روایت جنجالی آلن مور برسد. کامیک «جوک مرگبار» از این جهت در دهه هشتاد تاریخ‌ساز شد که برای اولین بار برای کاراکتر جوکر به تعریف پیشینه رسید و جسورانه فضایی پوچ و بزرگسالانه را ترسیم کرد.
در این روایت، بتمن و جوکر بیش از هر زمانی به تصویری آینه‌ای و مکمل همدیگر تبدیل می‌شوند و در قالب فلش‌بک‌ها متوجه می‌شویم که جوکر قبلا کمدینی ناموفق بوده که ناخواسته و برای تامین هزینه‌های زندگی به کار خلاف کشیده شده.
اما در حین ارتکاب جرم ناخواسته به درون تانکری از مواد شیمیایی سقوط می‌کند و بعد از آن با فروپاشی عصبی، شخصیت جوکر متولد می‌شود که جنایت، شیوه‌اش برای به سخره گرفتن پوچی دنیاست.
با الهام از «جوک مرگبار»، تیم برتون ایده بصری سقوط در تانکر مواد شیمیایی و تاد فیلیپس ایده کمدین شکست‌خورده و تحقیرشده را برای شخصیت‌پردازی در فیلم‌های خود استفاده کرده‌اند. با این وجود، خط داستانی ارتباط میان بتمن و بت‌گرل در این اقتباس تحمیلی و بی‌ربط به خود کامیک است.
هالووین طولانی (2021)
یکی دیگر از کامیک‌های مهم دهه نود که ارجاعات سینمایی زیادی به فیلم‌های جنایی محبوب مانند «پدرخوانده»، «سکوت بره‌ها» و «هفت» دارد. حتی ابتدا مت ریوز در نظر داشت که به طور کامل برای اقتباس سینمایی از بتمن به سراغ «هالووین طولانی» برود اما نهایتا عناصری از این داستان را به عاریه گرفت.
در شهر گاتهام یک قاتل زنجیره‌ای پیدا شده که دقیقا سر تعطیلات و مناسب‌های مهم تقویم (هالووین، روز شکرگزاری، کریسمس، عید پاک و...) یکی از افراد کله‌گنده در شهر را به قتل می‌رساند. این وسط جنگ قدرت بین خانواده‌های مافیایی شهر هم بالا می‌گیرد و بتمن باید در مقام کارآگاه راز جنایت‌ها را کشف کند. انیمیشن «هالووین طولانی» در دو قسمت منتشر شد. بعضی از جنبه‌های کامیک‌ها در اقتباس خیلی خوب از کار درآمده و بعضی از موارد هم نه.
و ...
به غیر از مواردی که در بالا ذکر شد، از میان انیمیشن‌های بتمن می‌تواند به نسخه‌های سینمایی و تلویزیونی دیگری هم اشاره کرد که در چند سال گذشته با استقبال و گاه واکنش‌های ضد و نقیض مواجه شده‌اند، مانند سریال «هارلی کوئین» که با محوریت این کاراکتر ساخته شده و نگاهی غیرمعمول به شخصیت‌ها و گاتهام سیتی دارد یا «بتمن نینجا» که داستان را به ژاپن فئودالی برده و «گاتهام با چراغ گاز» که در دوران ویکتوریایی اتفاق می‌افتد.
