عشق و افسانه و حکایت‌های دیرین
روایت سید علی هاشمی، کارگردان فصل دوم «مستوران» از کم و کیف این سریال
روزنامه هفت صبح، ندا حسنی | پیش‌تر درباره «مستوران 2» نوشتیم و گفت‌‌وگویی با محیا دهقانی، بازیگر نقش ماه منیر منتشر کردیم. اشاره کردیم که قصه این سریال که آرام‌آرم به پایان پخش نزدیک می‌شود، برخاسته از افسانه‌ها و حکایت‌های کهن ایرانی است.
فیلمنامه آن را محمد حنیف نوشته و با سرمایه‌گذاری سازمان اوج به سرانجام رسیده. «مستوران 2» بی‌ایراد نیست اما در انجام ماموریت خود یعنی زنده کردن بخشی از فرهنگ کهن ایرانی، آن هم در قالب یک سریال سرگرم‌کننده، موفق عمل کرده است. با سید علی هاشمی، کارگردان این مجموعه تلویزیونی گفت‌وگو کرده‌ایم که صحبت‌های او را در ادامه می‌خوانید.
ماجرای ساخت سریال
«مستوران2» اولین کار تلویزیونی من به عنوان کارگردان است، اما پیش‌تر فیلم سینمایی با نام «زعفرانیه ۱۴تیر» را کارگردانی کرده‌ام که اکران نشد. مدت‌ها بود، دوست داشتم به عرصه کارگردانی در تلویزیون ورود کنم اما به دلیل عدم اعتماد مدیران سازمان صداوسیما و به تبع آن تهیه‌کننده‌ها، این اتفاق رخ نداد.
ابتدا کارگردانی فصل دوم «مستوران» برعهده مسعود آب‌پرور بود و از آنجا که مشغول کار دیگری بود، امکان همکار‌‌ی‌اش با عطا پناهی(تهیهکننده) فراهم نشد. با توجه به اینکه قبل از آن، قرار بود به واسطه رفاقت و آشنایی که با تهیهکننده داشتم، به او در این کار کمک کنم، از این رو آقای پناهی پیشنهاد کارگردانی کار را داد.
توضیح درباره زبان سریال
امروزی شدن زبان و ادبیات به کار رفته در سریال را حس نکرده‌ام. ضمن اینکه اگر در طول ضبط کار، چنین برداشتی از دیالوگ‌ها می‌شد، دوباره آنها را تکرار و ضبط می‌کردیم یا حتی آن دیالوگ‌ها دوبله می‌شد. در «مستوران1» زبان خیلی ثقیل‌تر و سخت‌تر بود و محمد حنیف موقع نگارش فصل دوم، دیالوگ‌ها را ساده‌تر نوشتند.
من نیز برای باورپذیری بازی‌ها از بازیگران خواستم که زبان گفتاری را مال خود کنند تا در عین سادگی، قدمت گفتار حفظ شود. موردی مثل نگین که شما به ادبیات او نقد دارید کسی است که فقط به منافع خود فکر می‌کند. به هر حال چنین شخصیتی باید با کاراکترهای دیگر سریال متفاوت باشد.
به عقیده من چیزی به عنوان امروزی بودن شخصیت نگین در سریال حس نمی‌‌شود چون ما در زمان کهن زندگی نکرده‌ایم و رفتارهای چنین شخصیت‌هایی را نمی‌توانیم به امروزی بودن آنها تعمیم دهیم و اینکه رفتار نگین با زنان آن دوران متفاوت است، از نظر من قابل قبول نیست.
سریال است نه تله تئاتر
آثار تاریخی، زبان و ساختار مشخصی دارند و با احترام به نظر شما نمی‌توان آنها را تله‌تئاتر دانست. پس «مستوران» هم بر اساس استانداردهای سریال ساخته شده و نه تله تئاتر. ضمن اینکه حضور راوی (محمد‌رضا سرشار) ایده من نبوده و از آنجا که او به عنوان راوی، در فصل یک «مستوران» حضور داشت و این همکاری به نوعی مورد تایید و پسند بود، ما نیز مجدد از حضورشان بهره بردیم.
چالش بر سر عناصر تاریخی
با توجه به اینکه قصه سریال بر مبنای افسانه‌ها و موارد غیرواقعی داستان‌ها نوشته شده، وجود عناصری که شاید در آن زمان وجود نداشته، خیلی مورد بحث نیست. به‌کار بردن نمادهایی از ایران کهن در داخل عمارت زیاد بوده و با ایران کهن همخوانی دارد ولی در خارج آن به دلیل اینکه آنجا شهری کاهگلی است، خیلی نمی‌توان از نمادهای ایرانی بر در و دیوار آن استفاده کرد.
ما برای این مجموعه، زمانی تاریخی در نظر گرفته‌ایم که مربوط به ۵۰۰سال پیش است و مربوط به دوران صفویه می‌شود که در آن زمان اسلام در ایران وجود داشته است. با توجه به اینکه افسانه را به هر زمانی می‌توان تعمیم داد و مثلاً آن را به زمان حال آورد، نمی‌توان اثبات کرد که سیمرغ محدود به زمان مشخصی است. در نتیجه ما یک زمان تاریخی را برای سریال مشخص کرده‌ایم و افسانه‌ها را به این زمان تاریخی آورده‌ایم؛ از این‌رو وجود افسانه‌ها با دیانت و شنیده شدن صدای اذان در سریال منافاتی ندارد.
هزینه مستوران
«مستوران» در سری کارهای تاریخی تولید شده، یکی از کم هزینه‌ترین آثار تاریخی است و تاکنون با چنین هزینه‌ای کار تاریخی در ایران تولید نشده است. تایمینگ فیلمبرداری ما در مستوران روزی 5 تا 6 دقیقه بوده که در کارهای تاریخی،انجام آن باور‌پذیر نیست
و این مجموعه با کمترین هزینه ممکن ساخته شده است. البته در خیلی از سریال‌های تلویزیونی پیش می‌آید که پول نرسد و مدتی کار تعطیل شود، اما از آنجا که «مستوران» گروه همدل و دوست‌داشتنی داشت، مسائل مالی و دیرکرد‌های پرداختی خیلی مانع از انجام کار و وظایف افراد نشد.
رضایت مخاطبان
از بازخوردهایی که از مخاطبان گرفته‌ایم، راضی هستیم و به این نتیجه رسیدیم که اقشار مختلف، سریال را دوست دارند. وقتی خود من در میان مردم با افراد مختلف صحبت می‌کنم، نظرشان بر این است که بعد از مدت‌ها تلویزیون نگاه می‌کنند و «مستوران» را می‌بینند.
