تصویرهای اولیه از دولت مسعود پزشکیان
حدس‌هایی در مورد دولت چهاردهم؛ با چه افرادی و چه سیاست‌هایی روبه‌رو خواهیم بود؟
هفت صبح| دولت مسعود پزشکیان احتمالا مثل بقیه دولت‌ها از اول شهریور به شکل کامل مستقر خواهد شد. اما چه کسانی در این دولت خواهند بود؟ فعلا به دنبال اسامی نیستیم بلکه بیشتر می‌خواهیم رویکردهایی که دولت به دنبال آن است را کشف کنیم. برای این کار حدود 30 نفری که به عنوان اعضای کابینه عضو هیات دولت هستند را به چهار گروه تقسیم می‌کنیم:
یک: تیم اقتصادی
تصویری که پزشکیان از اقتصاد دوره خود به ما داده این است که او قائل به مداخله دولت در بازار ارز نیست و می‌خواهد ارز را تک‌نرخی کند و به بخش خصوصی اعتقاد دارد مگر در حوزه بهداشت، آموزش و تامین کالاهای اساسی. این سیاست‌ها در صورتی که اجرا شود می‌تواند برای بورسی‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای که قاعدتا شبکه توزیع کالاهای اساسی دولتی خواهند بود و نیز کادر درمان و معلم‌ها و حتی تامین کنندگان کالاهای تجهیزات پزشکی (احتمالا برای نوسازی بیمارستان‌های دولتی) جذاب باشد ولی احتمالا برای بیمارستان‌های خصوصی و مدارس غیرانتفاعی سیاست‌هایی نامطلوب است.
مهم‌ترین علامت سوال در اینجا معاون اول رئیس‌جمهور است. در واقع معاون اول هم مسئول تیم اقتصادی و هم اداره‌کننده ساختار اداری کشور است. انتخاب معاون اول هم موضوعی است که باید تایید رهبری را داشته باشد کما اینکه در ماجرای معروف مشایی متوجه شدیم. در حال حاضر ظاهرا مدیر بخش اقتصادی آقای پزشکیان، طیب‌نیا است. ممکن است خود او هم معاون اول و رئیس تیم اقتصادی شود. با این حال دو کارشناس اقتصادی که او با خود به برنامه تلویزیونی آورد آقایان دکتر احمد میدری و دکتر حسین عبده تبریزی بودند که در دو قطب متضاد قرار دارند.
می‌گویند «ده درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند.» به همین ترتیب بعید است یک تیم اقتصادی منسجم بتواند همه این افراد را در کنار هم داشته باشد. برای طیب‌نیا ظاهرا مسئله تورم اهمیت دارد. او صاحب یک دوره تورم یک رقمی در دور اول روحانی است ولی این دوره هم پشتوانه برجام را داشت و هم به عقیده برخی کارشناسان، تورم به قیمت جمع شدن پول از بازار کاهش پیدا کرد و این موضوع به شدت به ضرر بازارهایی مثل بازار بورس است آن هم در وضعیتی که پزشکیان به صراحت گفته در زمینه بورس، سیاست عبده تبریزی که پیش از این مدیریت بازار سرمایه را داشته و به اقتصاد بازار و بدون دخالت دولت معتقد است؛ پیش خواهد رفت.
نکته بعدی تمرکز ادبیات گفتمانی پزشکیان روی حوزه عدالت است و خب احمد میدری سال‌هاست روی این حوزه کار کرده است ولی مثلا مشخص نیست که او در مورد شستا که یکی از مهم‌ترین بازیگران بورس ایران است چه سیاستی خواهد داشت. بنابراین به طور کلی می‌توان گفت ابهاماتی در حوزه اقتصادی وجود دارد ولی می‌توان گفت اقتصاد دوره پزشکیان به نوعی اقتصاد مدل دموکرات‌های آمریکا خواهد بود. به خصوص در همین دوره بایدن. یعنی تلاش برای کاهش تورم و ایجاد شغل در کنار حمایت از آموزش و سیستم مراقبت درمان دولتی.
تیم سیاست خارجی
قطعا در اختیار محمدجواد ظریف خواهد بود. اینکه او وزیر خارجه خواهد شد یا وزیر خارجه در سایه خواهد ماند و عراقچی یا تخت‌روانچی به این سمت خواهند رسید مشخص نیست ولی اینکه ظریف ریل سیاست خارجی دوره پزشکیان را خواهد گذاشت قطعی است. رای خوبی که او آورده هم می‌تواند زمینه‌ای ابتدا برای توافق با آژانس و در نهایت فرار از مکانیزم ماشه در پاییز سال آینده باشد ولی همه چیز به انتخابات آمریکا در آبان امسال هم بستگی دارد. نکته بعدی در مورد سیاست خارجی دولت اینکه با ریل‌گذاری صورت گرفته شده در دولت قبل، به نظر احتمال گریز از ارتباط چشمگیر با چین و روسیه هم نخواهد بود و دولت پزشکیان نخواهد توانست مثل ۵ سال اول دوره روحانی نگاه کاملا یک‌طرفه به سمت غرب داشته باشد.
تیم سیاست داخلی
منظور وزارت کشور و اطلاعات است. ممکن است به پورمحمدی قول‌هایی داده شده باشد. مجید انصاری هم جزو گزینه‌هایی است که حرفش هست. می‌توان به طور قطع گفت که خبری از دوگانه زمان روحانی یعنی علوی – رحمانی فضلی نخواهد بود و احتمالا دولت به سمت دو تشکل روحانی اصلاح طلب و اصولگرا یعنی جامعه روحانیت مبارز و مجمع روحانیون مبارز خواهد رفت تا هم بتواند این دو حوزه را به شکل کلاسیک و بدون تنش اداره کند و هم اینکه بتواند چالش‌های احتمالی مثل ماجرای حجاب را به صورت معتدلانه‌ای پیش ببرد تا هم نظر حاکمیت تامین شود و هم بتواند به وعده‌های خود عمل کند.
تیم فرهنگی
به نظر می‌رسد دو نفر از تیم روحانی یعنی آذری‌جهرمی در بخش فناوری اطلاعات و صالحی امیری در بخش فرهنگ و ارشاد اسلامی در اینجا موثر باشند. احتمال تقدیر از حسین انتظامی به دلیل نقشش در میزگردها در برابر نامزدهای اصولگراها هم وجود دارد. از این رو احتمالا این بخش به تیم روحانی – لاریجانی برسد.
تیمی که تلاش‌هایی برای آزادتر کردن فضا دارد. ولی واقعیت این است که در این حوزه دولت تنها تصمیم‌گیر نیست. در حوزه فناوری اطلاعات شورای عالی فضای مجازی و دادستانی کل کشور هستند و در بخش فرهنگ و ارشاد اسلامی هم چندین و چند نهاد دیگر. از این رو چون این بخش ویترین آزادی در دولت است؛ گماردن افراد ضعیف که در برابر فشارهای بیرونی سریعا تصمیم خود را تغییر دهند یا از آن طرف به فکر تقابل با نهادهای بیرونی باشند حاصلی نخواهد داشت و حتی برند دولت را تضعیف خواهد کرد.
به این ترتیب فعلا به نظر می‌رسد ستون‌های دولت آینده پزشکیان عبارت باشند از طیب‌نیا، ظریف، پورمحمدی، مجید انصاری، آذری‌جهرمی و احتمالا حسین انتظامی. آدم‌هایی که بیش از آنکه از چپ سیاست ایران بیایند، از مرکز آن می‌آیند؛ درست مثل خود مسعود پزشکیان.
کسی که احتمالا دولتش نیز مثل تصویری بود که از خودش درست کرده: پدری سنتی که به درس خواندن اهمیت می‌دهد، اهل ولنگاری مالی و اخلاقی نیست ولی فرزندانش را هم دوست دارد و خانه را با پادگان اشتباه نگرفته است. به زبان خودرویی شاید راحت‌تر باشد صحبت کنیم. دولت او احتمالا یک دناپلاس سرپا خواهد بود که در خط وسط اتوبان قم – تهران با ۱۲۰ کیلومتر سرعت می‌رود. لایی نمی‌کشد، خیلی در خط سرعت نیست ولی احتمالا خیلی هم به ماشین‌هایی که از پشت می‌آیند و با نور بالا می‌خواهند راه را از او بگیرند، راه نخواهد داد.
