آلودگی هوا یا ذرات حاصل از ترمز ماشین ها کدام خطرناک تر است؟

وقتی صحبت از آلودگی هوا در شهرها می‌شود، اغلب دودهای خروجی خودروهای دیزلی را مقصر اصلی می‌دانیم. اما تحقیقات جدید نشان داده که ذرات ناشی از سایش ترمزها می‌توانند اثرات مخرب‌تری بر سلامت ریه داشته باشند. این یافته‌ها اهمیت بازنگری در استانداردهای زیست‌محیطی را بیش از پیش برجسته می‌کند.

چرا گرد و غبار ترمزها خطرناک‌تر از دود دیزل است؟

تحقیقات نشان داده‌اند که بخش عمده‌ای از آلودگی ناشی از وسایل نقلیه، دیگر از اگزوز آنها نیست، بلکه از اصطکاک لاستیک‌ها، جاده و ترمزها تولید می‌شود. در بسیاری از کشورهای اروپایی، این نوع آلودگی که «انتشار غیر اگزوزی» (Non-Exhaust Emissions) نام دارد، حتی از گازهای خروجی اگزوز هم بیشتر شده است. اما برخلاف دود دیزل، این آلودگی هنوز تحت مقررات سختگیرانه قرار نگرفته است.

محققان برای بررسی این موضوع، سلول‌های شبیه‌سازی‌شده‌ی بافت ریه را در آزمایشگاه در معرض ذرات گرد و غبار ترمز و ذرات دود دیزل قرار دادند. نتایج نشان داد که ذرات ناشی از ترمز اثرات مخرب‌تری بر روی سلول‌ها دارند، از جمله تأثیراتی که با بیماری‌های جدی مانند سرطان ریه، آسم و فیبروز ریوی (Lung Fibrosis) مرتبط است. نکته‌ی جالب اینجاست که وقتی محققان مس (Copper) را از این گرد و غبار حذف کردند، اثرات سمی آن کاهش یافت.

نقش مس در آلودگی ترمزها

پیش‌تر، از آزبست (Asbestos) در لنت‌های ترمز برای مقاومت در برابر حرارت استفاده می‌شد، اما پس از ممنوعیت آن در سال ۱۹۹۹ به دلیل خطرات سلامتی، صنعت خودروسازی به سمت استفاده از ترکیبات دیگر مانند لنت‌های غیر آزبستی ارگانیک (NAO – Non-Asbestos Organic) رفت. اما حالا یافته‌های جدید نشان می‌دهد که گرد و غبار ناشی از این لنت‌های جایگزین، حتی از دود دیزل هم خطرناک‌تر است.

آنالیزهای پیشرفته نشان داده که این نوع گرد و غبار حاوی مقدار زیادی مس است. این فلز می‌تواند به درون سلول‌های ریه نفوذ کرده و اثرات مخربی ایجاد کند. مطالعات قبلی نیز نشان داده‌اند که مس موجود در هوا می‌تواند باعث کاهش عملکرد ریه و افزایش خطر مرگ شود.

خودروهای الکتریکی (EV) چقدر در کاهش آلودگی موثرند؟

با اینکه خودروهای الکتریکی (EVs) می‌توانند انتشار گازهای آلاینده‌ی اگزوز را حذف کنند، اما متأسفانه گرد و غبار ناشی از لاستیک و ترمز همچنان باقی می‌ماند. حتی برخی تحقیقات نشان داده‌اند که به دلیل وزن بیشتر خودروهای برقی، میزان تولید این نوع گرد و غبار بیشتر از خودروهای بنزینی یا دیزلی است.

البته برخی خودروهای برقی از سیستم ترمز احیاکننده (Regenerative Braking) استفاده می‌کنند که می‌تواند میزان استفاده از ترمزهای اصطکاکی را کاهش دهد، اما این سیستم‌ها نمی‌توانند به‌طور کامل گرد و غبار ترمز را از بین ببرند.

آینده‌ای پاک‌تر با فناوری‌های جدید ترمز

با توجه به این یافته‌ها، استانداردهای جدید مانند یورو ۷ (Euro 7) که قرار است در نوامبر ۲۰۲۶ اجرایی شود، برای اولین بار محدودیت‌هایی را برای انتشار گرد و غبار ترمز اعمال خواهند کرد. این می‌تواند محرکی برای توسعه‌ی مواد جدید در لنت‌های ترمز باشد که میزان انتشار گرد و غبار را کاهش دهد.

برخی از مناطق، مانند ایالت‌های کالیفرنیا و واشنگتن در آمریکا، قبلاً قوانینی را برای کاهش مس در لنت‌های ترمز وضع کرده‌اند، اما این اقدامات بیشتر به دلیل نگرانی درباره آلودگی آب‌های سطحی بوده است تا سلامت انسان‌ها. اکنون با این یافته‌های جدید، ممکن است قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای کاهش این نوع آلودگی در نظر گرفته شود.

نتیجه‌گیری: آلودگی غیر اگزوزی را جدی بگیریم

با افزایش استفاده از خودروهای برقی، باید توجه بیشتری به گرد و غبار ترمزها و لاستیک‌ها داشته باشیم. این نوع آلودگی حدود ۶۰ درصد از کل آلودگی ناشی از وسایل نقلیه در بریتانیا را تشکیل می‌دهد. هیچ سطح ایمنی مشخصی برای قرار گرفتن در معرض این ذرات آلاینده وجود ندارد، بنابراین کنترل و کاهش آن‌ها باید به همان اندازه‌ی آلودگی اگزوزی جدی گرفته شود.

منبع:یک پزشک