پایان هلدینگ میلیون دلاری
«سرآوا» با پایان سهامداری در «دیوار» و «بازار»، عملا به پایان خود رسید
هفت صبح| «اولین و بزرگ‌ترین شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه ایرانی». این نامی بود که شرکت «سرآوا» روی خود گذاشته بود. شرکتی که در بهار سال ۱۳۹۱ توسط سید سعید رحمانی خضری به همراه جمعی از سرمایه‌گذاران داخلی تاسیس شد و به سرعت به غول فناوری اطلاعات ایران تبدیل شد.
سرآوا، در سال ۱۳۹۱ در «دیجی‌کالا» و کمی بعد در «کافه بازار» سرمایه‌گذاری کرد. به این ترتیب سرآوا توانسته بود هم در یک فروشگاه اینترنتی مطرح و هم یک فروشگاه اپلیکیشن مهم برای گوشی‌های اندروید سهامدار شود. در سال ۱۳۹۲، «دیوار» شروع به فعالیت کرد. پلتفرمی برای نیازمندی‌های آنلاین که مهم‌ترین ویژه‌نامه نیازمندی‌های کشور یعنی نیازمندی‌های روزنامه همشهری که برخی اوقات حجم آن تا ۲۰۰ صفحه می‌رسید را در مدت کوتاهی عملا از دور رقابت خارج کرد.
یک سال بعد که تازه دوران حسن روحانی هم آغاز شده بود، سرآوا اولین سرمایه خارجی خود را به مبلغ ۱۰ میلیون دلار در ازای انتقال کمتر از ۱۰ درصد از سهام خود به شرکت سوئدی پامگرنت، جذب کرد و مدعی شد که پس از این سرمایه‌گذاری ارزشش به ۱۰۰ میلیون دلار رسیده است. حساسیت‌ها روی سرآوا کم کم بعد از این سرمایه‌گذاری خارجی آغاز شد. سرآوا اما از پا ننشست و در دی ماه ۱۳۹۴، ۲۰۰ میلیون دلار سرمایه خارجی دیگر هم جذب کرد و ارزش خود را به ۴۶۵ میلیون دلار رساند. حالا ۴۵ درصد از سرمایه سرآوا خارجی و ۵۵ درصد ایرانی بود.
یک سال بعد، سرآوا روی فیدیبو به عنوان یکی از دو کتابخوان الکترونیکی کشور نیز سرمایه‌گذاری کرد و در پاییز ۱۳۹۶ یک محیط کار اشتراکی معروف به نام کارخانه نوآوری آزادی را هم افتتاح کرد و ظاهرا هیچ چیز جلودار آن نبود تا اینکه ناگهان خبر آمد «عماد شرقی» معاون بین‌الملل این هلدینگ هنگام خروج از ایران دستگیر شده است. شرقی تا سال 1402 در ایران زندانی بود و در معامله ۵ زندانی آمریکایی در برابر ۶ میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران در کره جنوبی، آزاد شد.
سرآوا ارتباط خود با پرونده این فرد را تکذیب کرد و به سرمایه‌گذاری‌های خود ادامه داد و در میانه آذر ۱۳۹۶ با ۹۰ میلیارد تومان هلدینگ توشا را خرید. مالک دو برند مهم در حوزه سفر و اقامت در ایران. «علی بابا» و «جاباما». روند سرمایه‌گذاری‌های سرآوا با سرمایه‌گذاری در «الوپیک» هم ادامه پیدا کرد.
از آن به بعد تقریبا معلوم بود که حال سرآوا خوب نیست. ترامپ از برجام خارج شده بود و تحریم سرمایه‌گذاری خارجی را متوقف کرده بود. تیر ۹۸ خبر آمد که سرآوا تخفیفان، سایت ارایه تخفیف خرید کالا و خدمات را با نت‌برگ از هلدینگ ایرانیان ادغام می‌کند و همین اتفاق برای چیلوری و ریحون هم خواهد افتاد که هر دو در زمینه توزیع غذا فعال بودند. کمی بعد اما خبر آمد که سعید رحمانی، موسس سرآوا به دلیل فشارهایی حدود سه ماه است از ایران خارج شده و به ایران بازنگشته است و به همین دلیل روند ادغام‌ها هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
پیوست که این خبر را منتشر کرده بود گفته بود: «در چند سال گذشته خبرهای مختلفی در مورد برخورد با این شرکت شنیده شده است. برای نمونه اردیبهشت سال گذشته (۱۳۹۷) یکی از معاونان سعید رحمانی اعلام کرده بود که گروهی با حمله شبانه به این شرکت دست به تخریب دفتر سرآوا زده‌اند. همچنین پیش از این خبر هم اعلام شده بود که دفتر سرآوا توسط نهادی پلمب و مدارک شرکت توسط نیروهای امنیتی از این شرکت خارج شده است هرچند که سرآوا در همان زمان این خبرها را تکذیب کرد.»
پنج سال بعد از آن روز و در شرایطی که کمتر خبری از سرآوا می‌شنیدیم حالا تقریبا هیچ چیز از سرمایه‌گذاری‌های سرآوا باقی نمانده است. با توقف فعالیت نقشه آنلاین بلد و خروج سرآوا از بازار و دیوار، دیگر سرآوا هیچ نقشی در گروه هزاردستان که مالک این برندها بود ندارد. سرآوا به طور کلی سهم خود در دیجی کالا (من جمله سهام در فیدیبو) را به همراه اول فروخته است، «الوپیک» در تپسی ادغام شده و توسط گلرنگ خریداری شده است.
چیلوری منحل شده است، سرآوا از «نوار» که یک اپلیکیشن شنیداری بوده خارج شده و سهام را به بنیانگذارانش داده است. آخرین چیزی که از سرآوا باقی مانده شرکتی به نام «هم‌آوا» است که کارخانه نوآوری آزادی (البته، نه ملک آن را) در اختیار دارد. از آن غول ابتدای دهه ۹۰ چیزی باقی نمانده است.
تحریم و البته بی‌اعتمادی در داخل به خصوص به سرمایه خارجی، در کنار اشتباهاتی که برخی می‌گویند سرآوا انجام داده است مثل اغراق در اعداد و ارقامی که به سرمایه‌گذاری‌های خود و ارزش آن در فضای استارتاپی صورت می‌داد. به هر حال، قصه غم‌انگیزی بود. داستان یک کودک تقریبا ۱۲ ساله که کارهای بزرگی در ایران کرده بود ولی نشد که بزرگ‌تر شود.
