تپسی اسنپ را به چالش می‌کشد
مجادله‌ای حقوقی علیه انحصار در بازار عظیم توزیع غذا
هفت صبح| خبر یک خطی: یک شکایت ضد انحصار دیگر علیه اسنپ ثبت شد و این بار تپسی، چند روز بعد از ورود «تپسی فود» به بازار تهران از اسنپ به دلیل نقض قواعد رقابت شکایت کرد.
مگر تپسی سرویس غذا دارد؟ شرکت تپسی مرداد امسال از سوپراپلیکیشن خود رونمایی کرد و از ارائه سرویس در حوزه سفارش آنلاین غذا به عنوان یکی از سرویس‌هایی که قرار است در این سوپراپ ارائه شود نام برد. تا به امروز سرویس سفارش غذای آنلاین تپسی که با نام «تپسی‌فود» کار خود را شروع کرده است، در دو شهر مشهد و شیراز برای کاربران فعال شده است و حالا در تهران نیز به شکل آزمایشی فعالیت خود را آغاز کرده است.
چرا؟ نگین انصاری، معاون حقوقی تپسی می‌گوید: «وضعیت اقتصادی مسلط اسنپ‌فود و حتی فراتر از آن انحصار خالص آن در بازار سفارش آنلاین غذا، این شرکت را در شرایط ممتازی برای انجام اقدامات ضد رقابتی متعدد اثربخش قرار داده که ما نتایج آن را امروز برای ورود به بازار سفارش آنلاین غذا و جذب رستوران‌ها برای تپسی‌فود می‌بینیم. ما اقدامات‌مان برای جذب رستوران در تهران را از شهریور ماه شروع کرده‌ایم و می‌بینیم که این شرکت، نه تنها اقدامات ضد رقابتی سابق خود را که پیش‌تر در شورای رقابت به سبب ارتکاب آنها محکوم شده بوده را در شکلی نوین ادامه داده بلکه به آن شدت بخشیده است.
توضیح آن که اسنپ همچنان قراردادهای انحصاری با رستوران‌ها را حفظ کرده است و در قالب این قراردادها، به رستوران‌های طرف قرارداد متعهد شده در صورت فعالیت انحصاری با اسنپ‌فود به ایشان مزایای ویژه‌ای شامل تخفیف در کمیسیون، تبلیغات و بهبود امتیاز عملکرد تخصیص دهد. اسنپ‌فود به انعقاد قراردادهای انحصاری بسنده نکرده و برای ایجاد انحصار مطلق، هزینه خروج از قراردادهای انحصاری را نیز برای رستوران‌ها به شدت افزایش داده است و جریمه‌های سنگینی برای آنها تعیین کرده است.» حالا چه شده؟ بنا به اعلام روابط عمومی تپسی، شکایت تپسی از اسنپ در ارتباط با انحصار در حوزه سفارش غذا، هفته اول آبان به شورای رقابت ارائه شده و در نوبت بررسی این شورا قرار خواهد گرفت.
آیا سابقه داشته است؟ بله. پیش‌تر دست کم سه شرکت علیه اسنپ در حوزه انحصار در بخش غذا شکایت رسمی یا رسانه‌ای کرده بودند:
1. در پرونده شرکت چیلیوری علیه اسنپ‌فود در سال ۹۸، شورای رقابت با توجه به این که همکاری رستوران‌ها با شرکت‌های رقیب موجب لغو قرارداد یا جریمه قابل‌توجه از سمت اسنپ‌فود می‌گردید این عمل را مصداقی از محدود کردن معاملات با رقیب (قسمت ۲ بند الف ماده ۴۵) تشخیص داده بود. (با انحلال چیلیوری پرونده شکایت این کسب‌وکار از اسنپ‌فود عملاً مختومه شد.)
2. آذر ماه سال ۱۴۰۲ هم علیرضا خدابخش رئیس هیات مدیره «قاصدک رسانه کاسپین» که چند سالی است با استارتاپ قاصدک فود در زمینه سفارش اینترنتی غذا در برخی شهرها فعالیت می‌کنند در ارتباط با انحصارطلبی اسنپ‌فود گفته بود اسنپ‌فود همچنان رویکردی ضدرقابتی و انحصاری را پیش گرفته و این بار با رویکرد تشویق رستوران‌‌دارها باعث قطع همکاری آنها با سایر پلتفرم‌های آنلاین می‌شوند.
3. هفته گذشته هم مدیرعامل پلتفرم زودکس قراردادهای ویژه اسنپ‌فود با تامین‌کنندگان را دلیل اصلی از دست دادن تامین‌کنندگان خود در شهرهای مختلف دانست و مدعی شد این موضوع باعث شده است در شهر شیراز ۲۰۰ تامین‌کننده همکاری خود با زودکس را قطع کنند و زودکس به همین خاطر از اسنپ‌فود شکایت کرده است.
آیا پرونده دیگری هم بین اسنپ و تپسی وجود داشته است؟ و فروردین ماه سال گذشته شورای رقابت با انتشار اطلاعیه‌ای از نتیجه یک دعوای حقوقی میان اسنپ و تپسی خبر داد و اسنپ را محکوم به جرم ارتکاب رویه ضدرقابتی و همچنین پرداخت جریمه کرد. ماجرا از این قرار بود که تپسی ادعا کرده بود اسنپ با خرید هزار سیم‌کارت و پیشنهاد به رانندگان تپسی، مرتکب رویه ضدرقابتی علیه رقیب خود شده است.
همان زمان نگین انصاری، معاون حقوقی تپسی در این باره به پیوست گفت: «آذر و دی ۹۸ این اتفاق افتاده است. طرح شکایت سال ۹۹ و جلسه رسیدگی به این شکایت در شورای رقابت ۲۰ اسفند سال ۱۴۰۱ برگزار شده است. در آذر و دی ۹۸ حدود هزار سیم‌کارت ایرانسل به عنوان مسافر در تپسی حساب کاربری ساختند و درخواست سفر ثبت می‌کردند. آنها بعد از اینکه راننده سفر را قبول می‌کرده، به شماره راننده دسترسی پیدا می‌کردند و بعد سفر را لغو می‌کردند. این موضوع را با توجه به رشد نرخ لغو سفرها در این دو ماه علت را بررسی کردیم و به این هزار سیم‌کارت رسیدیم.»
آیا گروه اسنپ پرونده دیگری در حوزه رقابت دارد؟ لندو هم در حوزه وام و پرداخت نسبت به این رویه انحصاری اعتراض کرد، اخیراً «ازکی‌وام» به‌عنوان یک کسب‌وکار فعال در حوزه وام و پرداخت نیز از رقیب خود «اسنپ‌پی» به‌خاطر نوع قراردادهایش شکایت کرده بود. در حوزه تاکسی اینترنتی تپسی اعتراضاتی داشت، در حوزه پیک هم الوپیک یک زمانی اعتراض داشت. (پیوست، زومیت و دیجیاتو)
قراردادهای انحصاری با سه رکن
نگین انصاری، معاون حقوقی تپسی در مصاحبه‌ای با زومیت دلیل این شکایت را این طور بیان کرده است ما به‌صورت خاص به قراردادهای انحصاری اسنپ‌فود اعتراض داریم که همگی سه رکن ثابت دارند که برای طراحی آنها هدف و منطقی جز ایجاد مانع برای ورود رقبای جدید به بازار یا محدود کردن و تضعیف رقبای موجود به ذهن نمی‌رسد. یکی این که اگر رستوران با اسنپ‌فود قرارداد انحصاری منعقد کند، یک ضریب امتیاز ۱.۵ برای عملکرد رستوران ثبت می‌شود که در میزان فروشش بسیار تأثیرگذار است.
عنصر دیگر این است که اگر رستوران یا فروشگاه به‌صورت انحصاری با اسنپ کار کند تخفیف‌های عمده در کمیسیون دریافت می‌کند. نکته سوم در این قراردادها هم این است که اگر رستوران بخواهد از این قرارداد انحصاری خارج شود و با رقبای اسنپ‌فود کار کند باید معادل تخفیف اعمال‌شده در طول مدت قرارداد یا وجه التزام ثابت سنگینی را به‌عنوان جریمه بپردازد. رویه اسنپ‌فود این است که به سراغ برندهای بزرگ و رستوران‌های مطرح می‌رود و با عقد قرارداد انحصاری با آنها، این رستوران‌ها را جذب می‌کند.
اسنپ‌فود برای رستوران‌های سطح یک قراردادهای خاصی را انتخاب کرده است؛ یعنی هم جریمه‌ها و هم تخفیف‌ها برای این رستوران‌ها سنگین‌تر است و هم امتیاز بیشتری به آنها می‌دهد تا با اسنپ قرارداد انحصاری ببندند؛ چون می‌داند پلتفرمی که ۵۰ رستوران اول را در اختیار داشته باشد، سایر رقبا شانسی برای رقابت با آن نخواهند داشت. به اعتقاد او، داشتن برندهای بزرگ و رستوران‌های سطح یک که شاید فروش یک روزشان برابر با فروش صد رستوران کوچک باشد باعث می‌شود کاربران جذب چنین پلتفرمی شوند و از پلتفرم‌های دیگر استفاده نکنند.
