تغییر چهره تروریست سابق در کاخ سفید
احمد الشرع، رهبر سابق گروه‌های تندرو در نخستین سفر رسمی خود به آمریکا وارد واشنگتن شد تا با دونالد ترامپ دیدار کند
هفت صبح| احمد الشرع، فردی که سابقه طولانی و شناخته‌شده‌ای در رهبری گروه‌های تکفیری مرتبط با القاعده دارد و سال‌ها پیش، نیروهایش به عنوان یکی از رادیکال‌ترین جریان‌های شورشی تکفیری شناخته می‌شدند، اکنون در قامت رئیس‌جمهور سوریه به ایالات متحده سفر کرده تا با دونالد ترامپ به طور‌رسمی دیدار کند.
این دیدار که اولین سفر یک رئیس‌جمهور سوریه به آمریکا از زمان استقلال این کشور در سال ۱۹۴۶ به شمار می‌رود، در حالی انجام می‌شود که دولت او عملیات گسترده‌ای علیه نیروهای پراکنده داعش آغاز کرده و تلاش می‌کند چهره‌ای تازه و ضد تروریستی از خود نشان دهد. با این حال بسیاری یادآوری می‌کنند که الشرع، سال‌ها پیش از ورود به دنیای سیاست رسمی، به عنوان رهبر شاخه‌ای از القاعده در سوریه شناخته می‌شد، سابقه‌ای تاریک و زشت و فراموش‌نشدنی که امروز به طرز مذبوحانه‌ای تلاش می‌شود در سایه ملاقات‌های دیپلماتیک و ادعاهای همکاری باغرب کمرنگ شود.
او قرار است روز دوشنبه با ترامپ در کاخ سفید دیدار کند، دیداری که از منظر نمادین، تغییر چهره‌ای ظاهری را نشان می‌دهد؛ از فردی که زمانی یک تکفیری قسم‌خورده و دشمن علنی آمریکا بود و سربازان آمریکایی در عراق را هدف قرار می‌داد، به سیاستمداری که امروز در جستجوی حمایت مالی و سیاسی از همان واشنگتن است. منتقدان معتقدند این تغییر نه ریشه در تحول فکری دارد و نه در نقد گذشته، بلکه تلاشی برای بقا و تثبیت قدرت است.
به هر حال حضور او در کاخ سفید و در کنار ترامپ، قابی بی‌آرایش و بدون بزک از دموکراسی آمریکایی است که آکنده از استانداردهای دوگانه می‌باشد و برای هیچ فردی واضح و مشخص نیست که چه کسی دشمن این کشور است و چه کسی دوست آن و موازین این کشور در سیاست خارجی‌اش جز منفعت‌طلبی چیست. از این رو جالب است بدانید الشرع که نخستین بار در ماه مه و در ریاض با ترامپ ملاقات کرده بود، روز جمعه از فهرست تحریم‌های تروریستی آمریکا حذف شد.
تام باراک، فرستاده ویژه آمریکا در امور سوریه، اوایل ماه اعلام کرده بود که الشرع «امیدوارانه» توافق پیوستن به ائتلاف بین‌المللی علیه داعش را امضا خواهد کرد اما این هم قابل توجه است که همین الشرع یک دهه قبل در صف همان ایدئولوژی تکفیری بود که داعش با آن شکل گرفت. اکنون گزارش‌هایی وجود دارد درباره برنامه واشنگتن برای ایجاد حضور نظامی در یک پایگاه هوایی در دمشق تا به اجرای پیمان امنیتی سوریه و اسرائیل کمک کند؛ ادعایی که وزارت خارجه سوریه آن را تکذیب کرده است.
بسیاری این تحولات را نه «مرحله صلح»، بلکه مهندسی دوباره نفوذ قدرت‌ها در سوریه و معامله الشرع با آن‌ها برای ماندن بر سریر رهبری این کشور می‌دانند. از سوی دیگر، الشرع به دنبال تأمین بودجه برای بازسازی سوریه است؛ کشوری که پس از ۱۳ سال جنگ خونبار، ویران شده است. بانک جهانی تخمین زده که بازسازی آن دست‌کم ۲۱۶ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. این مبلغ به قدری هنگفت و دست‌نیافتنی است که الشرع را مجبور کرده به سراغ رهبران تمام کشورهای حامی‌اش برود و به قدر قوه از هرکدام مبلغی بگیرد تا بخشی از این هزینه را جفت و جور کند چرا‌که او خوب می‌داند صبر مردم سوریه بسیار کم است و باید برای خرید مشروعیت، تغییراتی محسوس در این کشور ایجاد کند.
بنابراین قابل درک است که روز پنجشنبه، آمریکا رهبری شورای امنیت برای حذف تحریم‌ها علیه او را برعهده گرفت. وزارت کشور سوریه روز شنبه اعلام کرد این کمپین با هدف «خنثی کردن تهدید داعش» انجام شده اما سفر الشرع به آمریکا درست همزمان با این عملیات‌ها باعث شده تحلیلگران این عملیات را بخشی از نمایش بین‌المللی اعتبارسازی برای رهبری بدانند که گذشته‌اش هنوز روشن نشده. باراک اعلام کرده که سوریه به ۸۸ کشور دیگر شریک در ائتلاف ضد داعش ملحق خواهد شد اما این ائتلاف همان ساختاری است که الشرع زمانی آن را «ائتلاف کفر» می‌نامید و با آن می‌جنگید.
اکنون او و گروهش که زمانی به‌عنوان یکی از سخت‌گیرترین گروه‌های رادیکال در سوریه شناخته می‌شدند، ادعای مبارزه رسمی با داعش را دارند. طبق گفته آرون زلین، کارشناس افراط‌گرایی خشونت‌آمیز، «این دیدار الشرع با ترامپ اوج سال‌ها فرایند تغییر ظاهری است که برای بقای سیاسی انجام شده، نه نتیجه تحول فکری.» از سال ۲۰۱۷ تاکنون، الشرع و نیروهایش ۷۵ عملیات ضد داعش انجام داده‌اند اما این عملیات‌ها همزمان بخشی از نقشه تصرف کامل ادلب و حذف رقبای جهادی نیز بوده است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، تامی پیگوت، مدعی است که دولت الشرع «در یافتن آمریکایی‌های مفقود و حذف بقایای سلاح‌های شیمیایی همکاری کرده است.» اما این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که هیچ سند عمومی از پذیرش یا بازگویی نقش گذشته الشرع منتشر نشده است. ویدیوی منتشرشده از الشرع در آمریکا در حال بازی بسکتبال با فرمانده سنتکام برای بسیاری نماد «سفیدسازی تدریجی» چهره‌ای است که تنها چند سال پیش جایزه ۱۰ میلیون دلاری برای دستگیری‌اش تعیین شده بود.
این سفر به عنوان نشانه‌ای از «تحول» معرفی می‌شود اما هر تحلیل جدی نشان می‌دهد که اینجا با تغییر چهره‌ای تاکتیکی مواجه‌ایم، نه تغییر باور. حذف نام گروه او از فهرست تروریستی، پذیرش او در کاخ سفید و حمایت از بازسازی سوریه، همگی بخشی از مهندسی ژئوپلیتیکی جدید هستند، نقشه‌ای که ممکن است سبب شود تا خون‌های بسیاری دوباره بر خاک خاورمیانه جاری شود.
