هالووین، مرز باریک خنده و ترس| ریشه نام هالووین از کجاست؟

هفت صبح| هالووینِ امروز، جشنی است که فاصله میان خنده و ترس را ‌باریک می‌کند. در آخرین شب اکتبر، کودکان با ماسک و شنل از خانه‌ای به خانه دیگر می‌روند، فانوس‌های‌شان که از شمع و کدوتنبل ساخته شده را روشن می‌کنند و ضمن این عبور و مرور، کوچه‌ها مملو از صدای جیغ‌های شادی و خش‌خش بسته‌های شیرینی و شکلات آنها می‌شود‌ اما زیر پوست این جشن شبانه، داستانی کهن و پرلایه نهفته است، داستانی که از آیین‌های باستانی سلت‌ها تا رسوم مسیحی، از کدوهای خالی تا بازی «شیرینی یا شیطنت» امروزی، ساخت شده‌ است. این جشن‌ که ریشه در ترس از ارواح خبیث و دفع ناپاکی‌ها دارد، در آمریکا و کانادا به اوج خود رسید و با آداب مذهبی آمیخته شد. 

ریشه نام هالووین

واژه «هالووین»، پیش از قرن شانزدهم ساخته شد و ریشه در اروپای مسیحی دارد. در اسکاتلند کهن، این کلمه به معنای «شب همه قدیسان» بود. با گذر زمان، تلفظ و املای آن دگرگون شد تا در قرن هجدهم به شکل آشنای امروزی رسید‌ اما آنچه هالووین را جذاب و مرموز می‌کند، ریشه‌های پیش از مسیحیت یا پاگان آن است، آیین‌هایی که در شمال اروپا و سرزمین‌های سلتی رواج داشت و از پایان برداشت محصول و آغاز زمستان سخن می‌گفت.

سلتی‌ها مردمانی بودند که در ایرلند، شمال فرانسه و بریتانیای امروز زندگی می‌کردند و آیین «سامِین» آنان که اول نوامبر را آغاز سال نو سلتی و پایان برداشت می‌دانست، شالوده هالووین شد. در این جشن، مردم لباس‌های خاص می‌پوشیدند و آتشی انبوه می‌افروختند تا ارواح خبیث را از سر مزارع و محصول آن دفع کنند، چرا‌که سلت‌ها باور داشتند شب ۳۱ اکتبر، پرده میان زنده و مرده نازک می‌شود و ارواح به خانه بازمی‌گردند. مهاجران ایرلندی این رسوم را به آمریکا بردند و کدو‌تنبل را که با نقوش شیطانی حکاکی می‌شوند تا ارواح بد را بترسانند، به نماد اصلی آن تبدیل کردند.

 ورود مسیحیت

از قرن هشتم میلادی، با گسترش مسیحیت، رسوم تازه‌ای با آیین‌های سلتی آمیخته شد. مسیحیان دوم نوامبر را «روز همه ارواح» نامیدند، روزی برای یاد مردگان و دعا برای‌شان و شب پیش از آن را «شب همه قدیسان» دانستند. در سال ۸۳۵، وقتی روز قدیسان به اول نوامبر منتقل شد، شب ۳۱ اکتبر کم‌کم چهره‌ای نو گرفت.

در قرون وسطی، این رسوم، رنگ مذهبی غلیظ داشت. برای مثال، زنگ کلیساها برای آرامش ارواح به صدا در می‌آمد و مدیحه‌سرایان سیاه‌پوش، مردم را به دعا فرا می‌خواندند. آیین «سولینگ» نیز در همین دوران رواج یافت. در این آیین، گروه‌هایی از کلیسا یا خانه‌های ثروتمند، نوعی شیرینی به نام «کیک روح» می‌گرفتند و در عوض برای آرامش مردگان دعا می‌کردند. امروزه بازی «شیرینی یا شیطنت» و رفتن کودکان از خانه‌ای به خانه دیگر و گرفتن شیرینی از صاحبخانه، ریشه در این آیین دارد.

هالووین در آمریکا

آمریکا، کشور مهاجران و فرهنگ عامه آن ملغمه‌ای از فرهنگ‌های ملل مختلف است که طی سالیان با هم ممزوج شدند و به یک شکل واحد درآمدند. ایرلندی‌ها دسته مهمی از مهاجران آمریکایی را تشکیل داده‌اند. یکی از رسوم کهن ایرلندی‌ها برای مقابله با ارواح خبیث، ساختن صورتک‌هایی بود که نقوش خیالی و انتزاعی از شیطان ‌روی آن نقش می‌بست.

ایرلندی‌هایی که به آمریکا مهاجرت کردند این رسم کهن را با خود به این کشور بردند و این نقوش را روی کدو تنبل حکاکی کردند. از آن روز کدو تنبل عضو جدانشدنی جشن‌های هالووین است. قیمت متوسط هر کدو‌تنبل تا پیش از ورود ویروس کرونا به آمریکا ۳.۸ دلار بود اما امروز به ۵.۸ دلار رسیده است.

با این حال تعداد کدو‌تنبل‌های خریداری شده توسط آمریکایی‌ها برای جشن هالووین ۲۰۲۵ کاهش چشمگیری نداشته است. در جشن هالووین سال گذشته حدود ۱۵۲ میلیون کدو تنبل برای این جشن به فروش رفت. امسال این تعداد با کاهش ۳.۵ میلیونی به ۱۴۸.۵ میلیون عدد رسیده است. به عبارت دیگر آمریکایی‌ها در جشن هالووین امسال بیش از ۸۶۰ میلیون دلار برای خرید کدو‌تنبل صرف کردند. 

شیرینی یا شیطنت

همانطور که گفته شد، رسم «شیرینی یا شیطنت» ریشه در سولینگ قرون وسطی دارد. در آن زمان، نیازمندان در محله‌ها کیک روح می‌گرفتند و دعا می‌کردند. همراه‌شان فانوس‌هایی از شلغم یا کدو خالی بود که امروز به فانوسی از کدو تنبل و شمع تبدیل شده و نماد ارواح سرگردان است.

محبوب‌ترین جشن کودکان آمریکا، این رسم است، بچه‌ها با لباس‌های جادویی زنگ خانه‌ها را می‌زنند و کیسه‌های‌شان را از شکلات پر می‌کنند. کارخانه‌های شکلات‌سازی نیز منتظر این شب‌اند، چرا‌که فروش شکلات در هفته هالووین به اوج می‌رسد و ۳.۹ میلیارد دلار فقط برای خرید آب‌نبات‌های دست‌ساز هزینه می‌شود. 

 هالووین به زبان دلار

امروز هالووین در آمریکا دومین تعطیلات پولساز سال است و سالانه در آن ۱۳.۱ میلیارد دلار برای لباس، تزئین، شیرینی و جشن هزینه می‌شود. هالووین در این کشور رکورد جدیدی با میانگین ۱۱۴.۴۵ دلار به ازای هر خانوار را به ثبت رسانده است‌. این شب با سوءاستفاده از ترس‌های جمعی، از دلقک‌های قاتل تا عروسک‌های تسخیرشده، هم جشنی برای سرگرمی است و هم آینه فرهنگ مصرفی. از این رو، منتقدان چپ‌گرا آن را نماد مصرف‌گرایی و نابرابری می‌دانند. این انتقادات زمانی به اوج می‌رسد که در هالووین ۳.۱۴ میلیارد دلار هزینه تزئینات یک‌بارمصرف می‌شود.