مردان ۵ برابر زنان سیگار می‌کشند
مروری بر الگوی جهانی مصرف دخانیات به تفکیک جنسیتی در جهان امروز
هفت صبح| مصرف دخانیات همچنان یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات سلامت عمومی در جهان است اما الگوهای آن در سال‌های اخیر به دلیل سیاست‌های کنترلی، تغییرات اجتماعی و ظهور محصولات جدید مانند سیگار الکترونیکی (ویپ) در حال تحول است. آیا مردان بیشتر سیگار می‌کشند یا زنان؟ سیگارهای الکترونیکی چه جایگاهی دارند؟ و جهان پساکرونا چگونه این معادله را تغییر داده است؟ داده‌های به‌روز پاسخ‌هایی روشن اما نگران‌کننده ارائه می‌دهند.
تفاوت‌های جنسیتی در مصرف سیگار
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۵، حدود ۱.۲۵ میلیارد نفر در جهان (۱۵.۴ درصد بزرگسالان بالای ۱۵ سال) مصرف‌کننده تنباکو هستند که ۸۰ درصد آن‌ها در کشورهای با درآمد کم و متوسط زندگی می‌کنند. مردان همچنان ۵ برابر بیشتر از زنان سیگار می‌کشند (۳۶ درصد مردان در برابر ۸ درصد زنان در سال ۲۰۲۰).
در اروپا که دومین منطقه با بالاترین نرخ مصرف دخانیات (۲۵.۳ درصد بزرگسالان) است، این تفاوت‌ها برجسته‌تر است. در بلغارستان، ۳۹.۵ درصد مردان در برابر ۲۰.۷ درصد زنان سیگار می‌کشند، در لتونی این آمار ۳۴.۴ درصد برای مردان و ۱۲.۱ درصد برای زنان و در رومانی ۳۰.۶ درصد مردان در مقابل ۷.۵ درصد زنان است. با این حال، در برخی کشورهای اروپایی، زنان در مصرف سیگار به مردان نزدیک شده‌اند.
در آلمان، ۲۸ درصد زنان و ۳۰ درصد مردان و در کرواسی، ۲۹ درصد زنان در برابر ۳۲ درصد مردان سیگار می‌کشند. در سوئد که سیاست‌های سختگیرانه‌ای علیه دخانیات دارد، زنان (۶.۸ درصد) کمی بیشتر از مردان (۵.۹ درصد) سیگار می‌کشند و در دانمارک، نرخ‌ها به طور تقریبی برابر است (۱۱.۸ درصد زنان در برابر ۱۱.۷ درصد مردان).
در نروژ نیز ۱۱درصد مردان و ۹.۴ درصد زنان دخانیات مصرف می‌کنند. داده‌های یورواستات نیز نشان می‌دهد که در اتحادیه اروپا، ۷۸.۱ درصد مردان سیگاری و ۷۳.۵ درصد زنان سیگاری حداقل ۱۰ سال سابقه سیگار کشیدن دارند که نشان‌دهنده اعتیاد عمیق به نیکوتین است.
سیگار الکترونیکی: موج جدید و چالش‌های سلامت
سیگارهای الکترونیکی که اغلب به‌عنوان جایگزینی کم‌خطرتر برای سیگار سنتی تبلیغ می‌شوند، در جهان پساکرونا به‌ویژه در میان جوانان محبوبیت چشمگیری یافته‌اند. سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند که در سال ۲۰۲۴، حدود ۹۸ میلیون نفر در جهان ویپ مصرف می‌کنند.
در اروپا، فرانسه و لیتوانی (هر دو ۷.۷ درصد) و لهستان (۶ درصد) بالاترین نرخ مصرف ویپ را در سال ۲۰۲۴ داشتند، در حالی که اسپانیا با ۱ درصد کمترین میزان را ثبت کرد. در ایالات متحده، مصرف ویپ در میان بزرگسالان از ۴.۵ درصد در ۲۰۱۹ به ۶.۵ درصد در ۲۰۲۴ افزایش یافت، به‌ویژه در گروه سنی ۲۱-۲۴ سال (۱۵.۵ درصد).
با این حال، ادعای ایمنی ویپ مورد تردید است. سازمان جهانی بهداشت هشدار می‌دهد که مایعات ویپ، حتی بدون نیکوتین، حاوی مواد شیمیایی مضر مانند گلیسیدول است که می‌توانند به سیستم تنفسی و قلبی-عروقی آسیب برسانند.
تأثیرات مرگبار و هزینه‌های اجتماعی
دخانیات، قاتل خاموشی است که سالانه جان بیش از ۸ میلیون نفر را می‌گیرد، از جمله ۱.۳ میلیون غیرسیگاری که در معرض دود دست‌دوم هستند. در اروپا، دخانیات مسئول حدود ۷۵۰ هزار مرگ زودرس در سال است و ۳۷ درصد مرگ‌های سرطانی مردان و ۱۵ درصد زنان به سیگار مرتبط است.
سیگاری‌ها به‌طور متوسط ۱۴ سال زودتر از غیرسیگاری‌ها می‌میرند و این آمار در کشورهای با درآمد پایین، جایی که ۸۰ درصد مصرف‌کنندگان تنباکو زندگی می‌کنند، وخیم‌تر است. مصرف دخانیات نه‌تنها سلامت را تهدید می‌کند، بلکه بار اقتصادی سنگینی دارد.
سازمان جهانی بهداشت گزارش می‌دهد که هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و کاهش بهره‌وری ناشی از بیماری‌های مرتبط با تنباکو سالانه میلیاردها دلار به اقتصاد جهانی ضرر می‌زند. در کشورهای با درآمد کم، مصرف دخانیات خانوارها را به سمت فقر سوق می‌دهد، زیرا هزینه‌های خرید سیگار از نیازهای ضروری مانند غذا و مسکن کسر می‌شود.
چشم‌انداز آینده: مبارزه‌ای جهانی
مبارزه با دخانیات نیازمند همکاری جهانی است. موفقیت کشورهایی مانند استرالیا که با بسته‌بندی ساده و مالیات بالا نرخ سیگار را به ۹.۵ درصد کاهش داده، نشان می‌دهد که سیاست‌های قاطع مؤثرند اما ظهور محصولات جدید مانند ویپ و پاکت‌های نیکوتین، چالش‌های تازه‌ای ایجاد کرده است. آموزش عمومی، مقررات سختگیرانه‌تر و حمایت از ترک اعتیاد می‌توانند از تبدیل نسل جدید به مصرف‌کنندگان دائمی جلوگیری کنند. همان‌طور که تاریخ نشان داده، سلامت عمومی در گرو تعهد جمعی به کاهش مصرف دخانیات است.
