پوتین در جست‌وجوی نقش تازه
آیا روسیه می‌تواند با ایفای نقش میانجی به بحران جدید خاورمیانه پایان دهد؟
هفت صبح| در میانه یکی از بی‌سابقه‌ترین رویارویی‌های نظامی میان ایران و اسرائیل، کرملین تلاش می‌کند خود را در قامت یک میانجیِ فعال و متوازن معرفی کند. ولادیمیر پوتین که در روزهای اخیر تماس‌های فشرده‌ای با سران دو کشور داشته، در پی آن است تا هم مانع گسترش بحران شود و هم جایگاه بین‌المللی فرسوده روسیه را بازسازی کند.
به گزارش اپک تایمز و به گفته منابع رسمی، رئیس‌جمهور روسیه در گفت‌وگوهایی جداگانه با نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو و رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، خواستار کاهش تنش‌ها و بازگشت به میز گفت‌وگو شده است. کرملین در بیانیه‌ای اعلام کرده که «روسیه تماس‌های نزدیکی با هر دو طرف حفظ خواهد کرد تا از وقوع فاجعه‌ای در منطقه جلوگیری شود.» در حالی که وزارت خارجه روسیه حملات اسرائیل را «غیرقابل قبول» خوانده و تل‌آویو را مسئول پیامدهای آن دانسته، کرملین حمایت‌های سیاسی خود از ایران را ادامه داده است.
توازن شکننده در روابط دوجانبه
روسیه در سال‌های گذشته، یکی از نزدیک‌ترین شرکای تهران در حوزه‌های نظامی، هسته‌ای و امنیتی بوده است. همزمان، مناسبات مسکو با اسرائیل نیز در سطوح اقتصادی، فرهنگی و حتی اطلاعاتی حفظ شده است؛ وضعیتی پیچیده و موازنه‌ای ظریف که اکنون زیر سایه جنگ مستقیم ایران و اسرائیل، در معرض فرسایش قرار گرفته است. این توازن شکننده، روسیه را در موقعیتی منحصربه‌فرد قرار داده است: از یک‌سو به‌دنبال حفظ روابط استراتژیک با تهران است و از سوی دیگر نمی‌خواهد مناسبات خود با تل‌آویو را از دست بدهد. با این حال، شدت بحران به‌گونه‌ای است که ایستادن در میانه، دیگر آسان نیست.
نفع پنهان در جنگ دیگر
برخی تحلیلگران روس معتقدند درگیری گسترده میان ایران و اسرائیل، در عین حال که پرمخاطره است، فرصتی استراتژیک برای کرملین نیز فراهم می‌کند. در شرایطی که جنگ اوکراین همچنان ادامه دارد و غرب از نظر نظامی و اقتصادی فشار زیادی به روسیه وارد کرده، تغییر جهت توجه جهانی به خاورمیانه، می‌تواند فضای تنفسی برای مسکو ایجاد کند.
افزون بر آن، افزایش تنش در خاورمیانه به بالا رفتن قیمت نفت در بازارهای جهانی انجامیده؛ روندی که سود مستقیم آن نصیب روسیه، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان انرژی، خواهد شد. در روزهایی که کسری بودجه نظامی یکی از چالش‌های اصلی کرملین در ادامه جنگ اوکراین است، چنین درآمدی می‌تواند حیاتی تلقی شود.
بازگشت به دیپلماسی، به سبک کرملین
در سایه توقف مذاکرات هسته‌ای و افزایش بی‌اعتمادی میان ایران و غرب، روسیه پیشنهاد داده است که غنی‌سازی اورانیوم ایران تحت نظارت و با مشارکت مسکو به مسیر صلح‌آمیز بازگردد. هرچند این پیشنهاد در مرحله‌ای اولیه قرار دارد اما می‌تواند به‌عنوان یکی از محورهای احتمالی هر توافق جدیدی مطرح شود.
پوتین اکنون تلاش می‌کند بحران خاورمیانه را از تهدیدی امنیتی، به ابزاری برای بازتعریف جایگاه بین‌المللی روسیه تبدیل کند. در صورتی که کرملین بتواند حتی نقشی نمادین در کاهش تنش‌ها ایفا کند، ممکن است در عرصه دیپلماسی جهانی، بازیابی وجهه‌ای را تجربه کند که طی جنگ اوکراین به‌شدت آسیب دیده است.
